به دنبال پیش‌بینی تحلیلگران قیمت نفت در بازار جهانی نسبت به ده ماه گذشته رشد چشمگیری داشت و همان طور که شاهدهستیم بارقه‌های آن را در اقتصاد می‌بینیم. ؟
در این میان شاید همه کارشناسان در یک ایده به اشتراک رسیده‌اند و آن هم این که اگر گرانی بهای نفت دوباره ادامه یابد، باید زنگ آماده‌باش بحران را برای اقتصاد جهانی، مخصوصاً کشورهایی که بدون نفت نمی‌توانند در مسیر توسعه قرار بگیرند به صدا درآورد.
البته این ادعای تازه‌ای نیست. تجربه جهانی نیز به اثبات رسانده است که با بالا رفتن بهای نفت هم اقتصادهای نفتی به لرزه می‌افتند و هم کشورهایی که توسعه را در آغوش گرفته‌اند در بن‌بست اقتصادی گرفتار می‌شوند. با این اوصاف اما یک‌بار دیگر نفت صعود را تجربه می‌کند و شواهد موجود نشان می‌دهد که پا گرفتن دوباره اقتصاد ایالات متحده دلیل اصلی این اتفاق است. این مسئله را از چند روز پیش نیز می‌توان حدس زد. یعنی زمانی که رئیس‌جمهور ایالات متحده با اعلام این خبر که بیکاری در آمریکا کاهش یافته است در مقابل دوربین رسانه‌های خبری لبخندی زد و از آینده سفید در اقتصاد آمریکا سخن گفت.
لبخند به آینده آمریکا طبق معمول با اشک اقتصاد رانتی کشورهایی چون ایران همراه است. رشد قیمت نفت نه تنها روزنه‌ای به سوی توسعه نگشود بلکه این نوید را به کشورهای تک محصولی می‌دهد که موج جدید بیماری هلندی می‌تواند از راه برسد. به این ماجرا می‌باید از منظر جهانی نیز نگاه شود و تأثیراتی را که در این راستا دیده می‌شود مورد بررسی قرار داد.
افزایش کنونی قیمت نفت بعد از اثرات بحران مالی بر بهای آن نشان‌دهنده از بین رفتن یا کاهش اثرات بحران مالی و از سرگیری رونق در اقتصاد جهانی است و موجی از شادی را به ارمغان آورده است. درحالی‌که قیمت نفت بار دیگر روندی صعودی گرفته و قیمت‌ها از مرز74 دلار در هر بشکه گذشته است.
قیمت نفت طی ماه گذشته بیش از20درصد رشد داشته و این مسئله مقام‌های اقتصادی آمریکا، اتحادیه اروپا و انگلیس را به‌شدت نگران کرده است. نگرانی از رشد تورم در حالی است که اجرای بسته‌های محرک اقتصادی و تزریق میلیاردها دلار به اقتصاد جهانی نیز موجب تشدید نرخ تورم طی ماه‌های آینده خواهد شد.
وزرای دارایی گروه8 نیز در نشست اخیر خود در ایتالیا خواستار اتخاذ سیاست‌های مناسب پولی و مالی برای جلوگیری از رشد چشمگیر نرخ تورم در اقتصاد جهانی شدند. کاهش شدید تولیدات صنعتی اروپا طی 3ماه دوم سال 2009 نیز به نگرانی‌های بین‌المللی در‌خصوص وضعیت اقتصادی جهان دامن زده است.
سیاستگذاران پولی و بانکی در کشورهای توسعه‌یافته باید با استفاده از ابزارهای دقیق با افزایش تورم و کسری بودجه مقابله کنند. براساس تازه‌ترین نظرسنجی‌ها در آمریکا سرمایه‌گذاران این کشور به‌شدت نگران رشد تورم و بدهی‌های ملی هستند.
با توجه به افزایش قیمت جهانی نفت مطمئناً کشورهای تولید کننده با چالش‌های بسیاری در این راستا مواجه خواهند شد در این رابطه اقتصاد جهانی بسیار قابل اهمیت است و تأثیر مستقیمی بر روی کشور دارد و تا زمانی که بحران‌های جهانی برطرف نشود نمی‌توان شاهد یک وضعیت آرامی به تبع در اقتصاد خود نیز باشیم.
با توجه به اینکه ایران یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است و این کشور چهارمین دارنده ذخایر نفتی دنیا و دومین تولید‌کننده نفت محسوب می‌شود. به همین دلیل رشد قیمت نفت در سال گذشته سبب شد تا درآمد ناشی از صادرات نفت در این کشور افزایش چشمگیری پیدا کند. این در حالی‌است که مطالعه وضعیت کنونی اقتصاد نشان از بهتر شدن اوضاع زندگی مردم ندارد.
ایران در این سال از محل فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی حدود 8/78 میلیارد دلار کسب درآمد کرده است که نسبت به سال 1385 هجری شمسی 8/18 میلیارد دلار رشد داشته است. ایران در سال 86 از محل فروش نفت خام 70 میلیارد دلار درآمد کسب کرد در حالی که در سال 1385 هجری شمسی 15/51 میلیارد دلار از این محل به دست آورده بود. اما رشد درآمدهای نفتی در ایران سبب بهبود وضعیت اقتصادی کشور نشد. برای مثال طبق آمارهای موجود نرخ تورم در ایران در سال 1385 میلادی کمتر از 15 درصد بود در حالی که در سال 1386 هجری شمسی نرخ تورم در این کشور بیشتر از 18 درصد و در سال 87 و اواسط سال 88 به بیش از 24 در صد رسید. این تورم در بخش مسکن و زمین بیشتر از دیگر بخش‌ها بود؛ زیرا در این بخش‌ها امکان واردات ندارند.
در این راستا، اگر مسئولین اقتصادی کشور نتوانند به این نتیجه برسند که کالایی چون نفت را به صورت خام صادر کنند و همزمان با افزایش درآمدهای نفتی به مدیریت منابع مالی تن ندهند نمی‌توان امیدی به بهبود مشکلات اقتصادی کشور داشت. چرا که با افزایش قیمت نفت، قیمت تمام شده کالاهای وارداتی نیز افزایش می‌یابد و امکان توسعه اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری و تورم به آرزویی دور از دسترس بدل می‌شود.
کارشناس اوپک
علی‌اکبر وحیدی آل‌آقا
کد خبر 15345
نظر شما