مهنازشوقی: قریب به یک سال است که بحران اقتصادی دنیا را فرا‌گرفته و با گسترش دامنه بحران اقتصاد جهانی به صنعت خودرو، این صنعت پیشتاز از لاک مخفی کاری بیرون آمده و هم‌اکنون با گره کور تجارت و فروش در کشورهای مهم تولید‌کننده خودرو مواجه شده است. طی این مدت صنعت خودروسازی دنیا که بخش اعظم بازارهای جهانی را پوشش می‌داد هم از گزند تندباد بحران اقتصادی در امان نماند و کمیت رکورد تولید خودرو به شدت سقوط کرد.
با وجود اینکه خودروسازان بزرگ دنیا طعم بروز بحران‌های شکننده را در شرکت خود چشیده‌اند ولی از اعتبارشان در بازارهای جهانی کم نشده است. شاید بررسی دلایل این ماندگاری نام و آوازه الگوی بسیار مناسبی برای برنامه‌ریزی در صادرات بلند مدت برای صنعت خودروی کشور ما باشد که چگونه یک خودروساز به مرزهای ورشکستگی می‌رسد ولی نام آن در بازار کمترین آسیب را می‌بیند. درست است که صنعت خودروی دنیا به بحران شکننده اقتصادی مبتلا است ولی بازار عمده صنعت خودروی ایران داخلی است و تحت تأثیر بحران اقتصادی خودروسازان بزرگ که نیست بلکه بازار مناسبی هم برای آنان بوده و هست و آنچه که این روزها در صنعت خودروی کشور دیده می‌شود مسائل مدیریتی و بحران مالی است. این مقوله در صنعت خودروی کشور طی سی سال گذشته آشکار و همیشه با کمک مختصر از طرف دولت‌ها فقط تسکین یافته ولی تاکنون مداوا نشده و مادامی که چشم خودروساز به آسمان دولت است حاصلش پیشرفت بیماری مزمن قدیمی است که در واقع محصول ندانم‌کاری مدیران این صنعت بوده و هست و تنها راه‌حل جلوگیری از بروز بحران مالی در صنعت خودروی ما عبارت است از تدوین برنامه جامع راهبردی و اجرای درست آن. اما متأسفانه در کشور ما بارها مشاهده شده که برای حمایت از صنعت خودرو و گاهی هم به نام حمایت از مصرف‌کننده قوانین گمرکی آنقدر سلیقه‌ای و مقطعی اعمال می‌گردند که فقط تبدیل به شهد شیرین برای دلالان نوکیسه می‌شود.
استفاده از الفاظ کلیشه‌ای
توسعه صنعت خودرو با توسعه کمی وکیفی اگر هدف تولید محصولات متنوع و رقابتی باشد دو روی یک سکه‌اند. مگر می‌شود بدون برنامه و امکان‌سنجی با خودرو‌هایی همچون پراید، سمند و غیره وارد بازاری شد که غول‌ها‌ی خودروساز در آن بازار دارای نهاد‌های سنتی‌اند. بنا‌بر‌این حضور پررنگ‌تر صنعت خودروی کشور در بازارهای جهانی، به ویژه در زمان بروز بحران نزد کشورهای دارای سهم بیشتر از بازار دور از دسترس نیست، مگر آنکه برنامه‌ای برای توسعه بازارهای مستعد نداشته باشیم و بسنده کنیم به الفاظ کلیشه‌ای یا ویژگی‌های کیفی محصولات ما در مقایسه با دیگر صادر‌کنندگان خودرو.
متأسفانه با باقی ماندن مدیران دارای پشتوانه قوی در صنعت خودرو طی چند سال اخیر قطعاً آنان در این شرایط خواب قیلوله را به سرو‌کله زدن با مشتری‌های یک شاهی و صنار در بازارهای آشفته و در عین تشنه جهانی خودرو ترجیح می‌دهند.
مدیران صنعت خودرو و شعار جهانی شدن
با وجود اینکه صنعت خودرو کشور به سن 50 سالگی خود نزدیک می‌شود، یعنی 50 سال تجربه در عرصه مونتاژ و تولید. اما متأسفانه با گذشت نیم قرن از تولید خودرو در ایران در مقایسه با رقبای آسیایی خود یعنی کره‌جنوبی و هندوستان که همزمان به تولید خودرو رو‌آوردیم، عقب مانده‌ایم. با نیم نگاهی به وضعیت حضور این کشور در بازارهای جهانی متوجه خواهیم شد که آنان در زمانی که مدیران و مسؤلان صنعت خودروی کشور به خواب قیلوله سرخوش بودند، بیدارند و می‌اندیشند که چگونه سهم خود را افزایش داده و حضور کیفی خود را که با تنوع محصول گره خورده است به رخ بزرگ‌ترها بکشند.
از نماد‌های تلاش خودروسازان کشور برای حضور چشم‌گیر‌تر در بازارهای جهانی فقط شعار شرکت ما به جهانی شدن می‌اندیشد به گوش می‌رسد و بس و حاصل سفر‌های متعدد مدیران این صنعت جز تجربه خواب قیلوله در دیار غربت نیست، زیرا صنعت خودروی ایران استراتژی فقط روی کاغذ و ادعا‌های سیستم نظارت که ما هم استراتژی داریم جلوه دارد و بس. با وجود اینکه شورای سیاستگذاری خودرو که قرار بود به مهمترین مرکز تصمیم‌گیری‌های کلان برای صنعت خودرو تبدیل شود، پس از فعالیت از سال 76 و برگزاری15 جلسه که اغلب بدون حضور وزیر صنایع بوده، تاکنون حتی نتوانسته استراتژی صنعت خودرو را تدوین کند و بلاتکلیفی و معطل ماندن آن پشت درهای این شورای تأمل برانگیز است.
مدیران صنعت خودروی ما از حادثه بروز بحران نزد رقبا چه تجربه‌ای را کسب کرده‌اند. شاید هنوز در فکر واردات از شرق آسیا و یا خوشه‌ای کردن صنعت خودروی ملی و یا ادغام خودروسازان مولد و مونتاژ کار هستند. این مدیران قطعاً تاکنون دریافته‌اند که جاده توسعه پایدار اگر زیرساخت خوبی نداشته باشد همان جاده‌ای خواهد شد که ما را در زمره پنج کشور پر‌حادثه جهان قرارداده است.
عدم پاسخگویی مدیران انتصابی
شاید بتوان گفت که چون مدیران صنعت خودرو انتصابی‌اند باکی از پاسخگویی در مجامع عمومی و فوق‌العاده شرکت‌های مطبوع خود نداشته و هر زمانی نیز که مبتلا به کمبود نقدینگی گردند، با دریافت کمک‌های بلا‌عوضی که از خزانه ملی دریافت می‌کنند هزینه‌های نیل به رؤیا‌های دور و درازشان تأمین می‌گردد. حال اگر صادرات یا توزیع داخلی موازنه مثبت ندارد به مدیر انتصابی چه مربوط است.
باید به این نکته نیز توجه داشت با رأی اعتماد مجدد مجلس به محرابیان هیچ تأثیری در وضعیت خودروسازی داخلی انجام نخواهد شد چراکه وی کاملاً تحت سلطه خودروسازان داخلی است و هیچ فرقی ندارد ایشان یا هر گزینه دیگری که در این پست قرار می‌گیرد تا زمانی که فردی کاملاً مستقل و بدون وابستگی به خودروسازان نباشد هیچ تغییر سازنده‌ای در این صنعت که یکی از مهمترین صنایعی است که می‌تواند نقش قابل ملاحظه‌ای در رشد اقتصادی هر جامعه‌ای داشته باشد و تاکنون نیز یکی از موتور‌های محرکه توسعه اقتصادی در قرن بیستم بوده و در کشور ما نیز این صنعت با کسب جایگاه سوم حدود چهار درصد از سهم تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده است، رخ نخواهد داد.
نظر شما