الهه جعفرزاده: هفته نخست اسفند ماه در کشور ما «هفته سلامت مردان» نامگذاری شده است تا ضمن آگاهی‌بخشی، از آقایان دعوت شود تا برای سلامت جسم و روان خود اهمیت بیشتری قائل شود و آن را در اولویت قرار دهند. پیرامون هفته سلامت مردان، مطالبی که عنوان شده بیشتر دربرگیرنده سلامت مردان بیست سال به بالاست و آنچنان به سلامت پسران و به طور کلی مذکرهای زیر بیست سال، توجه چندانی نشده و با اتکا به واژه «مرد»، صرفاً نکاتی ذکر شده که مربوط به حفظ سلامت و کنترل بیماری‌های مردانه در سنین بالاتر است. مردانی که امروزه بحث سلامت آنها مطرح است، همان کودکان و نوجوانان سال‌های دورند که تحت‌تأثیر بی‌توجهی والدین یا عدم مراجعه به‌هنگام به پزشک یا درمانگر دچار مشکلات و بیماری‌های گوناگون شده‌اند. مشکلاتی که قبل از بلوغ و در دوران کودکی میان مردان شایع است، اگر تا دوره نوجوانی موردتوجه و اصلاح قرار نگیرد، در مردانگیِ جنس مذکر تأثیر منفی بسیاری خواهد داشت.
دکتر حسین کرمانپور، متخصص پزشکی عمومی، در گفت‌وگو با خبرآنلاین در این‌باره اظهار می‌دارد: بهتر بود که این هفته را با عنوان «هفته سلامت جنس مذکر» نامگذاری می‌کردیم که دربرگیرنده سلامت جسمی و روانی در کودکانِ پسر هم باشد نه صرفاً «هفته سلامت مردان» که بیشتر تداعی‌گر اهمیت سلامتی در آقایان مسن‌تر است.
او ادامه می‌دهد: «مبحث سلامت مردان صرفاً به مشکلات مردان در سنین بالا می‌پردازد؛ که ای کاش این دامنه مطالعاتی کمی گسترده‌تر بود و به سلامت جنس مذکر در تمام سنین می‌پرداخت. اگر مادر و پدر به مجموعه مشکلاتی که خاصه در دوران کودکی برای پسران به وجود می‌آید بی‌توجه باشند، شخص در دوران بلوغ، بعد از بلوغ، حتی در سن ازدواج و بعد از آن درگیر مسائل و مشکلاتی می‌شود که تمام ابعاد زندگی او را درمی‌نوردد.»
آموزش‌های جنسی در کودکی، ضامن سلامت جنسی در مردانگی
به باور دکتر کرمانپور، اولین موردی که باید در پسران به آن توجه داشت نحوه ادرار کردن است؛ سؤالات و مواردی پیرامون این موضوع مطرح است که شاید در برخی والدین ایرانی چندان موردتوجه واقع نشود. مواردی از قبیل اینکه آیا کودک به درستی ادرار می‌کند؟ رنگ و فشار ادرار او چگونه است؟ حالت آلت تناسلی به چه شکل است؟
او در این‌باره می‌گوید: «نحوه ادرارکردن در سنین کودکیِ یک پسر می‌بایست به طور ویژه موردتوجه و مشاهده قرار گیرد، در صورت تعویق این مسئله، زمانی که فرزند به سن بلوغ برسد، این کار ناممکن و سخت‌تر می‌شود. اغلب کودکان از اعلام نیاز به دستشویی‌رفتن گریزان هستند و با اکراه این موضوع را با والدین درمیان می‌گذارند. چنین مسئله‌ای به طبع هر دو بُعد جسمی و روانی را دربرمی‌گیرد؛ از منظر جسمی بیماری‌های عدیده‌ای را هم در زمان فعلی و هم در آینده با خود به همراه دارد، از منظر روانی هم شاید بتوان گفت کودک دارای مشکلی در شکل و فیزیک ناحیه تناسلی است که از بررسی‌شدن توسط والدین و حتی پزشک شرم دارد. چنین وضعیتی علاوه بر تهدید سلامت جسمی، به مرور سبب کاهش اعتمادبه‌نفس و اجتناب از برقراری ارتباط با جنس مخالف می‌شود. بچه‌ها تا یک سنی، هنوز درکی از شرم و خجالت نوجوانی ندارند و خانواده باید از این (به اصطلاح) بی‌شرمی کودک بهترین استفاده را در جهت حفظ و تضمین سلامت کودک داشته باشند.»
بی‌میلی به ورزش در سنین بالا، نتیجه عدم تحرک در دوران کودکی
مردها شخصیت‌هایی هستند که نیاز دارند از قدرت و توان لازم در بزرگسالی برخوردار باشند، مردی که در بزرگسالی توان جسمی کافی نداشته باشد و ضعیف جلوه کند، ممکن است تجربیات ناموفقی داشته باشد؛ این تجربه خواه کسب یک موقعیت شغلی است و خواه جذب جنس مخالف برای ازدواج.
کرمانپور در این‌باره می‌گوید: «خوشبختانه امروزه خانواده‌ها در رشد و پرورش استعدادهای کودکان خصوصاً در زمینه ورزشی موفق عمل می‌کنند و اگر در کودکی، فرزندان توسط والدین به ورزش‌هایی مثل شنا و بدنسازی یا حرکات رزمی ترغیب شوند، در بزرگسالی جسم سالم‌تری خواهند داشت و چه بسا ورزش را به طور حرفه‌ای ادامه دهند. صحبت ما در رابطه با سلامت مردان است، اما نکته قابل توجه این است که ناسلامتی در مردان، از کودکی ریشه می‌دواند. علاوه بر تمام این موارد، کاملاً واضح است که مردان قوی‌تر (از لحاظ بدنی)، شانس بیشتری در گزینش به عنوان همسر میان خانم‌ها را دارند و زنان ترجیح می‌دهند کسی را به عنوان شریک زندگی خود برگزینند که از حداقل‌های سلامت جسمی برخوردار بوده و قدرت بدنی کافی داشته باشد.»
او بی‌میلی نسبت به انجام حرکات و تفریحات ورزشی، همچون کوه‌نوردی و یا پیاده‌روی، در سنین بالاتر را نتیجه عدم تحرک در دوران کودکی می‌داند.
مشکل در تصمیم‌گیری؛ یک نقص فردی یا آسیب اجتماعی؟
مردان اغلب نقش یک حامی را دارند و در پی آن در بزرگسالی با تصمیم‌گیری‌های مهمی مواجه هستند. [فارغ از درست یا نادرست بودن این نظریه] در جامعه ایرانی، مردان کانون تصمیم‌گیری‌های خانوادگی هستند چه به‌عنوان فرزند ارشد یک خانواده و چه به‌عنوان همسر و پدر خانواده‌ای دیگر؛ روی فکر و نظر آنها حساب باز می‌شود و در این فقره نقش کلیدی‌تری را ایفا می‌کنند یا دست‌کم پیش‌برنده یک تصمیم هستند.
دکتر کرمانپور بیان خوب و قدرت تصمیم‌گیری را به عنوان یک امتیاز در زندگی عاطفی و کاری برمی‌شمارد و می‌گوید: «اگر مرد قدرت بیان و گفتار مناسبی نداشته باشد و نتواند شرایط و روابط را به درستی مدیریت کند و در اتخاذ تصمیمات دچار مشکل باشد، تا ثریا می‌رود دیوار کج؛ یعنی در بیست سالگی که نقطه عطفی در جوانی است، در ارتباط با جنس مخالف، شغل و ارتباطات کاری، تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و حتی اقتصادی با بحران مواجه خواهد شد. درست تصمیم‌نگرفتن به مثابه این است که بدون هیچ آگاهی و مهارتی یک هواپیما را به پرواز درآوریم؛ همین‌قدر محال با عواقبی جبران‌نشدنی. چنین اتفاقی صرفاً یک تلفات ندارد بلکه جامعه‌ای را به خطر می‌اندازد، به عبارتی این مسئله تنها یک نقص فردی نیست و یک آسیب اجتماعی تلقی می‌شود.»
این پزشک در خصوص راه‌های رفع این مشکل، به تربیت و توجه در دوران کودکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «چنین مشکلاتی بهتر است در همان سنین کودکی ریشه‌یابی و درمان شوند. با شرکت دادن کودک در کلاس‌هایی که مهارت‌هایی چون استقلال در رأی، تقویت بیان و قدرت تکلم، قدرت اظهارنظر و نترسیدن از بیان اندیشه را آموزش و پرورش می‌دهند، می‌توان این مشکل را حل کرد. والدین با مطالعات کافی و قرار دادن کودکان در بستری که همواره آموزش در آن جریان دارد، می‌توانند از بروز بسیاری مشکلات دیگر نیز جلوگیری کنند.»
او در ادامه تأکید می‌کند: «نکاتی که ذکر شد، اگر به درستی موردتوجه قرار گیرد، قطعاً در آینده یک جامعه مردانه با مشکلات کمتری خواهیم داشت. وجود مردانی با مشکلات گوارشی، فشار خون، مشکلات ادراری، سرطان پروستات، استعمال بیش از حد دخانیات و مشروبات الکلی، رفتارهای پرخطر جنسی و حتی رانندگی‌های خطرناک همگی به شالوده سلامت مردانه‌ای بازمی‌گردد که در سنین کودکی آنطور که باید، به آن توجهی نشده و در مردانگی، خود را به صوَر گوناگون و در قالب بیماری‌های جسمی و روحی نشان می‌دهد.»
سلامت فردی، اولویت مرد ایرانی نیست!
مرد ایرانی امروز به دلیل ضعف اقتصادی، سلامت فردی را اولویت خود نمی‌داند و هنگامی به پزشک مراجعه می‌کند که زمان طلایی درمان گذشته است و نتیجه می‌شود مصرف بی‌رویه دارو، که همین مسئله هم دربردارنده مشکلات فراوانی است. یکی دیگر از مشکلات سلامت مردان در جامعه ما اضافه وزن است و بنا به گفته کرمانپور، یکی از دلایل اضافه وزن این است که مردان ساعات زیادی از روز را مشغول کار در خارج از منزل هستند که همین موضوع، تغذیه نامناسب، عدم تحرک و بعضاً استعمال دخانیات و استفاده از مشروبات الکلی را در بر دارد. جمع جبری تمام این موارد می‌شود ناسلامتی در مردان. مهارت کنترل وزن نیز باید از سنین کودکی در مردان پرورش داده شود.
کرمانپور در خصوص مراجعه به‌موقع آقایان به پزشک و یا چکاپ سالیانه خطرنشان می‌کند: «در کشور ما که اقتصاد با معضلات جدی روبه‌روست، مشکلات اقتصادی نیز به نوبه خود محرکی در بروز مشکلات جسمی و اعصاب و روان است. در واقع مراجعه به پزشک و پیشگیری از بیماری‌های تهدیدکننده هیچ‌وقت قبل از بروز آن، در مردان اتفاق نمی‌افتد؛ به عبارتی سلامت فردی به هیچ وجه در مردان یک اولویت نیست. در برخی از اداره‌ها و مؤسسات خصوصی، مدیران متولی چکاپ سلامت کارکنان هستند. اغلب مردان بخاطر ناآگاهی از نحوه درست نشستن در محل کار یا چگونگی جابه‌جا کردن وسایل به شیوه درست، معمولاً در معرض آسیب‌های ستون فقرات هستند. اما خوشبختانه در برخی اداره‌ها این مسئله جا افتاده که مدیران متولی بررسی سلامت کارکنان خود باشند.»
مرگ سالم در گروی جسم سالم
حسین کرمانپور در پایان به نقش کلیدی آموزش و آگاهی‌بخشی حداکثری از طریق رسانه‌ها یا مراکز درمانی در حفظ سلامت مردان اشاره می‌کند و می‌گوید: «هرچقدر آگاهی‌بخشی را ارتقا دهیم، اثرات مثبت آن را هم به وضوح خواهیم دید. استانداردهای جهانی هم به این فرمول اشاره دارند که ۹۰ درصد از وقت و هزینه را برای آموزش و ۱۰ درصد را برای مقابله با بحران صرف کنید. یک جامعه در بحث آموزش هرقدر فراگیرتر باشد، قطعاً مشکلات کمتری آن را تهدید خواهد کرد. منظور از آموزش، آموزشی است که مقطعی نباشد؛ یعنی فرد از بچگی تا بزرگسالی به طور مداوم این آگاهی را در حوزه سلامت فرا بگیرد نه فقط در یک بازه سنی خاص. افرادی که این آگاهی را در سطوح بالاتری کسب کرده باشند، ضمن داشتن یک جسم سالم، زندگی بهتری را تجربه خواهند کرد و حتی مرگ سالم‌تری هم خواهند داشت.»
۴۷۲۳۲
نظر شما