بزرگترین خطری که حکومت عراق با آن روبروست

سعید الشهابی :
شاید خیابان بلوار ابو نواس که بزرگترین مرکز تفریحی بغداد است بعضی از شادابی گذشته خود را بازیافته باشد اما خیابان الرشید که مرکز اقتصاد و تجارت پایتخت عراق می باشد همچنان نیمه جان ویا بهتر بگوییم همچنان از رنجها وگرفتاریهای اقتصادی و اجتماعی رنج می برد .

اقتصاد عراق در حال حاضر بیشتر به مصرف گرایی روی آورده است که در حال حاضر همه کالاها از خارج وارد می گردد و شهروند عراقی باید قیمتهای بین المللی آنرا پرداخت نماید در حالیکه تا چندی پیش این مردم بیشتر کالاها را کوپنی دریافت می کردند . این دو خیابان که نامشان برده شد وهمواره شعرا نام انها را در سروده های خود ذکر می کردند اکنون مردم از میان انها نظاره گر حالت انتظار و رسیدن به ساحل آسودگی می باشند .اما تروریسم و مرگ ارزان ، همه امیدهای این مردم و سازندگی این کشور را از بین برده است .

در این میان هرکس با مردم عراق همزیستی نماید باید در رنجهای بزرگ وبسیار آنها نیز شریک گردد. که البته بیشتر این رنجها معیشتی روزانه و بعضی نیز سیاسی و اندیشمندی است . پس از گذشت هشت سال بر تغییر وتحول ، این کشور عرب ومسلمان هیچگاه نتوانسته است از استقلال کامل برخوردار شود وبا نگرانی وبازتابهای اشغالگری روبروست درحالیکه مردم آن همچنان بر آزادی و بیرون انداختن اشغالگران بیگانه اصرار دارند .

کسانیکه امروزه به عراق سفر می کنند چیزی از ظاهر حضور امریکائیان را نمی بینند بجز پایگاههایی که مهمانان بهنگام بیرون آمدن از فرودگاه با آن روبرو می شوند . اما سربازان و ابزارهای جنگی بطور کلی درخیابانها وجود ندارند و سربازان و پلیس عراق جای آنان را گرفته اند . این تحول نگرانی سیاستمداران را پنهان نمی کند . این سیاستمداران در حالیکه درباره بسیاری از موارد با یکدیگر اختلاف نظر دارند درباره خروج امریکائیان از کشورشان در زمان تعیین شده بر اساس قرارداد " سوفا" اتفاق نظر دارند واین زمان همان پایان سال مسیحی جاری (2011) می باشد . با وجود انکه پیش بینی درباره تصمیم گیری واشنگتن دراین باره بسیار زود است اما اصرار مردم عراق درباره عقب نشینی امریکائیان در زمان تعیین شده واقعیتی غیر قابل انکار می باشد . واین همان موضوعی است که نوری مالکی نخست وزیر عراق آنرا مورد تأکید قرار داد وگفت که اجازه نخواهد داد زمان حضور اشغالگران در کشورش تمدید شود . و از اینجاست که نگرانی مردم عراق از نگرانی مردم عراق از احتمال افزایش عملیات خشونت آمیز و انفجار تروریستی که جان بسیاری را نابود کرده و می کند افزایش می یابد.

برای منعکس کردن ناگواری وحشیانه ای که نویسنده در منطقه " حصوه " رویداد کافی است اشاره کنیم که همه عابران در حال جمع آوری بقایای اجساد کشته شدگان از گردهمایی هواداران الصدر در یکی از حسینیه های این محل بودند . پس از گذشت دو روز شهر کربلا شاهد چهار رویداد مشابه بود وجان 17 تن را قربانی گرفت . این وضعیت نشان دهنده ادامه روند خشونت بیهوده ای است که بهیچ وجه نخواهد توانست به چیزی جز ادامه آشوب و هرج ومرج ونگرانی بیانجامد . با وجود این می توان گفت که نخست وزیر عراق تاکنون توانسته است روند ادامه وتوسعه خشونت را مهار نماید که در نتیجه آن تعداد انفجارهای بغداد از بیست عدد به چند انجار در ماه کاهش یافته است.

بهبود اوضاع امنیتی بمعنی موفقیت کامل حکومت عراق نمی باشد چون همزمان با آن دو موضوع وجود دارد که همچنان مورد اعتراض مردم قرار گرفته است : فساد ونبود خدمات . وبا وجود آنکه نشانه های روشنی از کنترل فساد شخصی مسئولین بعلت پایبندی کمیته وی‍‍ژه به اجرای قوانین بچشم می خورد در عین حال نمونه هایی از این فساد وجود دارد وبچشم می خورد از جمله عدم اجرای طرحهای عمرانی که بودجه های سنگینی برای آن تعیین شده است و این بودجه ها بار دیگر به خزانه باز گردانده شده همچنین اجرای طرحها بدون پایبندی به اصول موجود که باید در نظر گرفته شود. همچنین زیادی روی در عملکردهای بروکراسی دولتی و بوچود آوردن پستهای حکومتی غیر ضروری که هزینه های سنگینی را برای خزانه بوجود امرده و در عین حال اقدام به فروش ساختمانهای و دارائی های غیر منقول دولتی با قیمتهای بسیار پائین بدنبال دارد و این موضوعی است که اخیراٌ نخست وزیر بدان اشاره کرد و فرمانی برای تجدید نظر درباره تجدید نظر پیرامون فروش آنها ونیز قیمت گذاری مجدد درباره آن ساختمانهایی که همچنان در اختیار دولت می باشند صادر کرد.

اینها همه نمایه های فساد مالی و اداری موجود است اگرچه چنین رویدادهایی تنها در عراق وجود ندارد بلکه در کشورهای دیگر نیز بچشم می خورد . اضافه بر این افراط در هزینه های مسافرتهای مقامات رسمی ومسئولان بچشم می خورد . از جمله اینکه خالد علوانی عضو پارلمان عراق اخیرا اعلام کرد که مأموریتها و مسافرتهای مقامات افراط در اموال عمومی بشمار می آید ومثالی آورد مبنی بر اینکه رسانه ها اعلام کردند که مسافرت اخیر رئیس جمهوری دو ملیون دلار هزینه در بر داشت درحالیکه می توانستیم با این مبلغ چهار یا پنج طرح بسود شهروندان به اجرا در آوریم اما این مبلغ برای این مسافرت به هدر رفت . می توان گفت که بزرگترین خطری که حکومت عراق با آن روبروست کاهش خدمات عمومی است بوی‍ژه در زمینه خدمات عمومی است . قطع برق بطور پیاپی برای یک کشور نفتخیز مانند عراق بهیچ وجه قابل قبول نمی باشد ویکی از بحرانی ترین مشکلات مردکم بخصوص در فصل تابستان بشمار می آید.

یکی از پیامدهای قطع نیروی برق در عراق همانا شبکه های درهم پیچیده کابلهای برق است که در تمامی خیابانهای و کوچه های بچشم می خورد . اینها همه کابلهایی هستند که از ژنراتورهای شخصی کوچک کشیده شده تا کمبود نیروی برق را جبران نماید. اکنون بسیار روشن است که اگر نیروگاههای برق مرکزی در آینده نزدیک در عراق تأسیس نگردد روند بازسازی این کشور بهیچ وجه امکان پذیر نخواهد بود . واین مشکل وبحران بزرگی است که حکومت با آن روبروست که البته مقامات دولتی ادعا دارند که این مشکل طی دو سال آینده برطرف خواهد شد چون هم اکنون در حال گفتگو وامضای قراردادهای تأسیس نیروگاههای بزرگی با چین می باشد.

اکنون پرسشی درباره موضعگیری امریکا پس از عقب نشینی از عراق پیش می آید و اینکه درباره آن طرحریزی می شود یا اینکه واقعیت جدیدی را بر واشنگتن تحمیل مینماید . چندین عامل بر این موضوع تأثیر گذار هستند از جمله :
یکم : اوضاع اقتصادی وسیاسی و أمنیتی امریکا نقش مهمی در وادار کردن دولت اوباما به تصمیم گیری درباره عقب نشینی از عراق داشته است .

دوم : رنج مردم عراق از فعالیتهای تروریستی از یکسو و امریکائیان از سوی دیگر گروههای سیاسی این کشور را درباره ضرورت خروج از عراق را یکصدا کرده است .

سوم : مقاومت مردم عراق در برابر اشغالگران امریکایی نقش برجسته ای در این زمینه داشته است . گروههای مسلح عراقی طی دوازده ماه اخیر بیش از 260 عملیات نظامی علیه نیروهای امریکایی انجام دادند

چهارم : امریکائیان پس از تجربه های بسیار به این نتیجه رسیدند که حضور آنان
در عراق برای دراز مدت ناممکن است و زیانهای آن چند برابر خواهد شد ضمن اینکه نفوذ سیاسی امریکا از میان خواهد رفت.

پنجم : اوباما پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری قول داده بود در اسرع وقت از عراق و افغانستان عقب نشینی نماید چون دستاوردهای نظامی و سیاسی در امریکا نداشته است. اما عراق همچنان لقمه چرب ونرمی برای امریکا ماند و مسولان کاخ سفید همواره در پی بهانه هایی برای ادامه حضور خود در عراق پس از پایان مهلت مقرر در قرارداد " سوفا " می باشند .

دولت امریکا با ادامه اعمال فشار خود بر دولت عراق این زمینه را فراهم ساخت واز جمله ان افزایش روند عملیالت تروریستی . از یکسو گروههای مسلح عراق مخالف با حضور نظامی امریکا نیز بر عملیات خود علیه نظامیان امریکا افزایش دادند . از سوی دیگر واشنگتن همواره ایران را متهم می کند که به گروههای مسلح در عراق کمک می نماید اما در عین حال عراق موضعگیری قاطعی را در این زمینه اتخاذ کرد و همچنان بر ضرورت عقب نشینی نیروهای عراقی اصرار کرد ونخست وزیر عراق نوری مالکی این موضعگیری را به مقامات عراقی ابلاغ نمود و پس از این بود که عملیات خشونت امیز علیه حکومت عراق در بغداد اغاز گردید.
روشن است که مسئولان عراقی وبویژه شیعیان آنها با تصمین گیری دشواری روبرو هستند وان ادامه حضور امریکائیان است واین وضعیت آنها را ناچار کرده است وحدت بیشتری را در میان خود بوجود اورند . در عین حال مردم عراق به تحولات کنونی جهان عرب چنین مینگرند که خود در این زمینه پیشتاز بوده اند ومی توانستند نمونه ای برای یک دولت مدرن قانونمند ارائه دهند که بر اساس هر شهروند یک رآی ارائه دهند اما اوضاع ومشکلات داخلی شخصیتهای سیاسی را ناچار کرد تا در گروههای سیاسی خود بیشتر فعالیت کنند . در عین حال مردم عراق نارضایتی شدید خود از عربستان را پنهان نمی کنند چون این کشور سعی دارد تجربه عراق را با شکست روبرو کند وبهمین علت خشونت در عراق را مورد پشتیبانی قرار می دهد تا وحدت وهمسویی میان گروهها ومذاهب مختلف را از میان ببرد. از سوی دیگر مردم ومسئولان عراقی از سیاستهای ستیزه جویانه کویت نیز در خشم هستند چون اصرار دارد عراق را همچنان جزو بند هفتم سازمان ملل قرار دهد از جمله کسر پنج درصد از درآمدهای نفتی عراق بعنوان خسارت و در عین حال تصمیم گیری مقامات کویتی در زمینه احداث بندر " مبارک " در نوار آبی تنگ که حد فاصل جزیره بوبیان و شبه جزیره فاو است اثر منفی گسترده ای بر فعالیت دریایی عراق خواهد داشت .

امروزه بغداد نیازمند یک جهش وانقلاب سازندگی است تا از یکسو اعتماد شهروندان به سیستم سیاسی کشورشان را به آنان بازگرداند و از سوی دیگر آنان را برای مشارکت در در سازندگی کشورشان تشویق کند . آنچه که نا امیدی بیشتری را در این زمینه بوجود می آورد پدیده کشتارهای کورکورانه است از جمله حمله به یک اتوبوس حامل زائران شیعه عراقی بسوی سوریه است که طی ان تمامی بیست و دو تن مسافر آن سربریده شدند.

نزدیک بود این رویداد روند قتلهای سریالی را دوباره به این کشور بازگرداند اما دخالت نخست وزیر وجلوگیری از عکس العمل قبایل شیعه کربلا که این مسافران بدان وابسته بودند این کشور را از عملیات انتقامجویانه نجات داد .

از اینجا چند مورد نتیجه گیری می شود :
نخست اینکه با وجود انکه عراقی ها مسئولیتهای کشورشان را از امریکائیان تحویل گرفته ، اوضاع امنیتی عراق بسیار سست واز هم پاشیده است .
دوم : ادامه عملیات خشونت امیز بعضی گروههای فرقه گرای هوادار عربستان بهدف جلوگیری از ثبات اوضاع در عراق.
سوم : بهبود اوضاع اجتماعی عراق بطوری که مردم این کشور با وجود اختلاف عقیده و همه درباره همزیستی مسالمت امیز و مبارزه با کوششهای بعمل امده برای تفرقه میان انان بر اساس مذهبی و نژادی اتفاق نظر دارند . چهارم : افزایش روحیه ملی گرا در میان مردم عراق یکی از عوامل مخالفت با حضور نظامی امریکا در این کشور است با وجود فشارهای دولت اوباما بر حکومت مالکی در مخالفت با این روند . البته بازبازستانی حاکمیت ملی بمعنی پایان بحرانهای عراق نمی باشد .

شخصیتهای سیاسی عراق دیدگاههایی را برای غلبه بر بحرانها مطرح می کنند و بیشتر گروههای سیاسی مایل هستند برای اشغالگران را از کشور بیرون بیندازند. بخصوص که اکنون اطمینان یافته اند که مرحله غلبه بر توطئه ها علیه یک÷ارچگی عراق را پشت سرگذارده اند از جمله تقسیم عراق و جنگ داخلی و ادامه حضور اشغالگران. مردم عراق هم اکنون احساس می کنند که از این سه خطر را نجات یافته اند با وجود انکه بیگانگان کوشش دارند انها را دوباره شعله ور سازند. در این میان موانعی در میان است از جمله فساد مالی واداری که اشغالگران انرا پایه ریزی کرده اند .همچنین موضعگیریهای سیاسی بر اساس خط مشی های حزبی ویا فرقه ای باقیمانده از رژیم سابق.

بطور حتم عراق مجموعه بزرگی از دردسرها وبحرانها را از گذشته به ارث برده است ودر عین حال سیاستمداران از اتخاذ هرگونه تصمیم واقدامی باز مانده اند. عراق گامهای بلندی را در زمینه نجات از دردسرها پیموده است وتنها تصمیم گیری برای مصالحه کامل با خود از یکسو و پایبندی به سه اصل اساسی بازگرداندن هویت به تمامی فرزندان عراق و شناسایی برتری و مرجعیت قانون اساسی وسوم شناسایی ارزشهای همکاری و مصالحه و همزیستی متقابل که اگر تمامی اینها تحقق یابند این کشور گامهای برجسته ای در راه تحول و پیشرفت و ازادی ودمکراسی طی خواهد کرد.

دکتر سعید الشهابی مبارز بحرینی ساکن انگلیس است که این یادداشت را اختصاصی برای خبرآنلاین نگاشته است.
ترجمه: محمدماجد نجار
4949