27 سپتامبر انتخابات پارلمانی آلمان در حالی برگزار می‌شود که ترکیب دولت آتی این کشور تأثیر بسیاری بر سیاست‌های داخلی و خارجی این کشور می‌تواند داشته باشد. گمانه‌زنی‌ها در حالی از پیروزی راستگراها (ائتلاف دو حزب دموکرات مسیحی و لیبرال آزاد) حکایت دارد که ممکن است دقایق آخر نتایج دیگری رقم بخورد.
خبر در گفت‌وگو با دکتر داود کیانی استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل آلمان روند این انتخابات را مورد واکاوی قرار داده است.
*براساس نظرسنجی‌های به عمل آمده احتمال پیروزی حزب دموکرات مسیحی در انتخابات آلمان بیش از سایر احزاب است، ارزیابی شما از آرایش نیروهای سیاسی در آستانه انتخابات پارلمانی چیست؟
ماهیت دولت ائتلافی آینده آلمان بیش از حزب پیروز از اهمیت برخوردار است و پیش‌بینی ائتلاف پس از انتخابات 27 سپتامبر نیز تا حدودی مشکل است. اگرچه براساس همه نظرسنجی‌ها حزب پیروز انتخابات، حزب دموکرات مسیحی خواهد بود اما با توجه به ماهیت نظام نمایندگی تناسبی آلمان، عملاً یک حزب نمی‌تواند به تنهایی دولت تشکیل دهد. در آلمان نظام چند حزبی حاکم است که براساس آن احزاب کوچکتر نیز اجازه ورود به پارلمان می‌یابند. در نظام نمایندگی تناسبی افراد به هنگام رأی‌گیری دو رأی بر صندوق‌ها می‌ریزند. یک رأی مستقیم به نمایندگان حوزه انتخابیه و یکی هم به حزب مورد نظر ایشان خواهد بود. گاهی رأی نمایندگان از حزب متبوع بیشتر است. این سیستم به نمایندگان احزاب کوچکتر کمک می‌کند که وارد پارلمان شوند و در نتیجه حزب مربوطه در قدرت مشارکت پیدا می‌کند. در نظام سیاسی مبتنی بر رأی اکثریت، حزبی که موفق به کسب اکثریت آرا شود، پیروز شده و دولت تشکیل می‌دهد اما در نظام تناسبی دولت الزماً باید ائتلافی باشد.
*آیا حزب دموکرات مسیحی همچنان با سوسیال دموکرات‌ها ائتلاف بزرگتری را تشکیل می‌دهد یا اینکه با احزاب کوچکتر ائتلاف خواهد کرد؟
همانطور که گفتم پیش‌بینی قاطع درباره ماهیت دولت ائتلافی پیش‌رو وجود ندارد. اما انتظار می‌رود حزب پیروز (دموکرات مسیحی) با احزاب دیگری غیر از سوسیال دموکرات‌ها، مثل حزب لیبرال آزاد (FDP) ائتلاف کند. به طور کلی درباره ائتلاف‌های پس از انتخابات سه سناریو متصور است. نخست؛ ائتلاف دموکرات مسیحی‌ها با لیبرال‌های آزاد است. دوم؛ ائتلاف دموکرات مسیحی با لیبرال آزاد و همچنین حزب سبز. سوم؛ ائتلاف دموکرات مسیحی با سوسیال دموکرات که عملاً به معنای تداوم وضع موجود خواهد بود. نظرسنجی‌های مختلف روایت‌های متفاوتی از میزان آرای احتمالی احزاب ارائه داده‌اند اما به نظر من تحقق سناریوی اول محتمل‌تر است و قدرت در اختیار راستگراها خواهد بود.
*براساس چه دلایلی احتمال تحقق سناریوی اول یعنی تشکیل دولت از سوی حزب دموکرات مسیحی و لیبرال آزاد را قوی می‌دانید؟
براساس چند نظرسنجی انجام گرفته، حزب دموکرات مسیحی بین 35 تا 37درصد آرا و حزب سوسیال دموکرات 24درصد از آرا را به خود اختصاص داده است. آرای حزب لیبرال آزاد نیز 13درصد است. مجموع آرای دموکرات مسیحی و لیبرال آزاد حدود 50درصد است.
در آلمان پدیده‌ای به نام کرسی‌های مازاد وجود دارد. وقتی کاندیدای یک حوزه انتخابیه بیش از حزب مربوطه رأی کسب می‌کند، می‌تواند وارد پارلمان شود ولی از آنجا که حزب آنها رأی قابل توجهی ندارد، این کرسی‌ها پراکنده می‌شود که اصطلاحاً به آنها کرسی‌های مازاد گفته می‌شود. در اکثر مواقع این کرسی‌های مازاد به سمت ائتلاف پیروز گرایش می‌یابند. بدین ترتیب با در نظر گرفتن اینکه کرسی‌های مازاد نیز به ائتلاف راستگراها خواهند پیوست، می‌توان ازدواج سیاسی مرکل با لیبرال آزاد را پیش‌بینی کرد.
نکته مهم‌تری که باعث می‌شود در تحلیل‌ها ابتکار عمل در دست دموکرات مسیحی‌ها تعبیر شود، محبوبیت مرکل است. خانم مرکل محبوب‌ترین صدراعظم آلمان بعد از جنگ جهانی دوم تاکنون بوده است.
او سعی کرده است خود را فراجناحی تعریف کند و ارتباط خوبی با مردم آلمان برقرار کند به طوری که برخی در افکار عمومی از او به عنوان مادر آلمان نام می‌برند. همه این موارد باعث می‌شود، ابتکار عمل در دست دموکرات مسیحی‌ها باشد.
البته ناگفته نماند که پیش‌بینی انتخابات در آلمان خیلی مشکل است. مردم آلمان همیشه در دقایق آخر تصمیمات خود را می‌گیرند و در انتخابات پارلمانی 2005 هم کمتر تحلیلگری پیش‌بینی چنین نتیجه‌ای را برای انتخابات داشت.
*در صورت تشکیل دولت ائتلافی راستگرا دولت آتی چه تفاوت‌هایی با دولت فعلی خواهد داشت؟
ائتلاف راستگرا در سیاست خارجی و داخلی آلمان تفاوتی با دولت ائتلافی فعلی خواهد داشت. در عرصه داخلی مرکل سعی خواهد کرد بسته اقتصادی خودش را اجرا کند. وی به طور کلی به «کاهش مالیات‌ها»، «تقویت بخش خدمات اقتصادی»، «تقویت شرکت‌های خصوصی جهت کمک به هزینه‌های عمومی» معتقد است که با بسته سوسیال دموکرات‌ها تفاوت‌هایی دارد.
در عرصه خارجی احتمالاً وزیر خارجه از FDP خواهد بود و «تقویت همگرایی در اتحادیه اروپا»، «نگاه به شرق»، «توسعه دموکراسی و حقوق بشر در نظام بین‌الملل» و همچنین «ارتباط با آمریکا» مورد توجه بیشتر دولت ائتلافی آتی خواهد بود. روابط آلمان راستگرا با آمریکا تقویت خواهد شد و این کشور رویکرد حقوق بشری بیشتری در پیش خواهد گرفت. همچنین انتظار می‌رود آلمان نسبت به روسیه و مسائل اروپای شرقی مواضع انتقادی‌تری بگیرد. اما با توجه به اینکه سیاست خارجی جزو منافع ملی آلمان به‌شمار می‌رود و در سیاست‌های کلان بین تمام جناح‌ها اجماع نظر وجود دارد، احتمال تغییرات اساسی در این حوزه نمی‌رود. نکته دیگر به اختلاف اساسی دموکرات مسیحی‌ها با سوسیال دموکرات‌ها درباره افغانستان برمی‌گردد. سوسیال دموکرات‌ها و همچنین افکار عمومی آلمان خواهان بازگشت 4800 سرباز آلمانی مستقر در افغانستان تا سال 2013 هستند اما دموکرات مسیحی‌ها به دلیل روابط نزدیک با آمریکا مخالف زمانبندی‌اند. بدین ترتیب در صورتی که سوسیال دموکرات در دولت نباشند در سیاست آلمان در قبال افغانستان نیز تغییری ایجاد نخواهد شد.
نظر شما