«معیشت»، پررنگ‌ترین دغدغه مردم در سال جدید/ جنبش «زن، زندگی، آزادی» محکوم به شکست است

یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «وقتی سیرکردن شکم، دغدغه اول یک جامعه باشد، طبیعتاً نمی‌توان آنطور که شایسته است، به توسعه‌ی فرهنگی و فرهنگ توسعه پرداخت. سالی که پشت‌سر گذاشتیم، سال فقیرترشدن مردم و از بین‌ رفتن طبقه متوسط بود. اعتراضات سال ۱۴۰۱ و جنبش «زن، زندگی، آزادی» هم بی‌توجه به مسئله بیکاری، مسکن و گرانی بود و فقط روی مسئله حجاب تمرکز داشت.»

الهه جعفرزاده: «در سالی که گذشت، با یکدست‌شدن هرچه تمام‌تر حاکمیت مواجه بودیم. منظور از یکدست‌شدن حاکمیت این است که امکان تضارب آرا، عقاید، بازخوردگرفتن از رفتارهای دولت و اصلاح آن‌ها عملاً منتفی می‌شود. همین اتفاق منجر به شکل‌گیری یک جریان مونولوگ و تک‌صدایی در کشور می‌شود.»

این بخشی از گفته‌های دکتر محمدعلی الستی، جامعه‌شناس ارتباطات و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرآنلاین است. او در ترسیم فضای کلی جامعه ایران در سال ۱۴۰۲ می‌گوید: «کلیت حاکم بر سال ۱۴۰۲، شامل «بازخوردناپذیرتر شدن» و «یکدست ‌شدن» نظام و حاکمیت از یک سو و «فقیرترشدن» مردم و «از بین‌ رفتن طبقه متوسط» از سوی دیگر بود. همین مسئله به طرق گوناگون سبب افزایش نارضایتی عمومی و برانگیختن اعتراض و مخالفت مردم شده و می‌شود.»

«معیشت»، پررنگ‌ترین دغدغه مردم در سال جدید/ جنبش «زن، زندگی، آزادی» محکوم به شکست است

متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

در صحبت‌هایتان به «تک‌صدا شدن» اشاره کردید؛ تک‌صدایی در یک جامعه چگونه نمود پیدا می‌کند؟

ما تصور می‌کنیم که نظام سیاسی ما مقدس است. تقدس به معنای نقدناپذیر است؛ شما نمی‌توانید امر مقدس را نقد کنید و ناگزیر به پذیرش آن هستید. نظام نباید مقدس قلمداد بشود چون در این صورت، امکان بازخوردگرفتن، رفع اشکالات و اصلاح آن منتفی می‌شود و این یعنی تک‌صدایی. در چنین شرایطی، اشکالات در جای خود می‌مانند و به‌مرور به آسیب تبدیل می‌شوند. مجموعه و انباشت آسیب‌ها نیز منجر به ایجاد بحران می‌شود.

به‌نظر می‌رسد این اتفاق تازه‌ای در کشور ما نیست، موافقید؟

بله، متأسفانه سالیان سال است که ما در کشورمان با این پدیده مواجهیم، اما این کلیت با یکدست‌شدن بیشتر حاکمیت امسال به اوج خودش رسید و امکان نقد، انتقادپذیری و بازخوردگرفتن از نظام کمتر شد.

یکدست شدن حاکمیت چه تأثیری بر جامعه و مردم دارد؟

به دلیل اینکه میان حاکمیت و مردم یک دیالکتیک برقرار است، این یکدست‌شدن بین مردم هم در حال ایجاد است. یعنی مردم با وجود تفاوت آرا و عقاید، چون در نارضایتی از وضع موجود، شرایط نامساعد اجتماع و اقتصاد با هم اتفاق‌نظر دارند، یک همگرایی بین‌شان اتفاق می‌افتد و آنها را یکدست می‌کند؛ یکدست برای بیان اعتراض و ابراز نارضایتی.

در این بین، تعدادی از اساتید دانشگاه هم تعلیق، اخراج و یا وادار به استعفا شدند. این تصمیم چطور جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

اخراج و تعلیق بزرگان دانشگاه، ذاتاً بی‌احترامی به مقام معلم و استاد است و خواه ناخواه سبب ضعیف‌شدن فضای آکادمیک می‌شود. تضعیف نهادهای آکادمیک نیز ضمن تأثیرگذاری منفی بر جامعه، فضای آموزشی را هم یکدست می‌کند و حتی می‌تواند جریان توسعه را به تعویق بیندازد. علاوه بر این، در چنین شرایطی فرصت مناظره‌ی علمی بی‌ رودربایستی و نگاه منتقدانه در محیط یکدستِ آکادمیک از بین می‌رود و به دنبال آن، دریچه‌های اصلاح بسته می‌شود.

اعتراضات و بیان مطالبات در سال ۱۴۰۱ همراه با موجی از خشونت بود و ما سال پر التهابی را پشت‌سر گذاشتیم. بازتاب این موضوع در سال ۱۴۰۲ به چه نحو بود؟ چقدر به آن مطالبات توجه شد؟

با گذشت مدت طولانی از اعتراضات سال ۱۴۰۱، طبیعی است که واکنش‌های تند و هیجانی از سوی جامعه فروکش کند، اما در شرایطی که هنوز هم دستگیرشدگان آن حوادث به «اعدام» محکوم می‌شوند، خواه ناخواه شاهد تزریق یک موج خشم به اجتماع هستیم. مجازات اعدام اینطور القا می‌کند که گفتمان خشونت هنوز هم در جامعه ما به شکل غالب وجود دارد. جامعه عصبانی در ایجاد و پرورش یک حکومت خشن نقش دارد و حاکمیت خشن هم به نوبه خود خشونت را در اجتماع بازتولید ‌می‌کند.

«معیشت»، پررنگ‌ترین دغدغه مردم در سال جدید/ جنبش «زن، زندگی، آزادی» محکوم به شکست است

البته باید تأکید کنم ما یک مشکل کلی داریم؛ اینکه مردم ما هنوز عادت به تحلیل و قضاوت تحلیل‌گرانه‌ در مورد پدیده‌ها ندارند. جنبش «زن، زندگی، آزادی» از جنبش‌هایی بود که در رهبری آن مشکلاتی دیده می‌شد و باید به آن پرداخت. وقتی یک جنبش، محور خود را زن، زندگی و آزادی قرار می‌دهد و به مطالبات طبقات مختلف جامعه توجهی نمی‌کند، طبیعتاً محکوم به شکست است. جامعه ما مشکل مسکن، بیکاری، فقر و گرانی دارد؛ این‌ها مشکلات اساسی هستند. بعد در چنین شرایطی، جنبشی با این شعار و محوریت «حجاب اجباری» راه می‌افتد و طبیعی است که حمایت بسیاری از کارگران (اقشار ضعیف) را از دست بدهد؛ چرا که از طرفی قشر کارگر بیشتر دغدغه معیشت دارد و از طرف دیگر در بسیاری از مناطق تابوی حجاب وجود دارد و مردان روی حجاب زنان خانواده حساس هستند و امر حجاب را اجباری می‌دانند.

بنابراین یکی از طبقات جامعه حمایت خود را از این جنبش دریغ می‌کند، زیرا می‌بیند مسئله کار و مسکن در این شعار جایی ندارد و فقط روی موضوع حجاب تمرکز شده است. در نتیجه این جنبش فراگیر و اپیدمیک نمی‌شود، در واقع محدود می‌شود و شکست می‌خورد. در یک جنبش همگانی، مطالبات باید واقعی، عینی و نیاز روزمره مردم باشد؛ در این شرایط می‌توان امید داشت که تعاملی برای بهبود و اصلاح جامعه صورت بگیرد.

پیش‌بینی شما برای سال ۱۴۰۳ چیست؟ مهم‌ترین دغدغه مردم چه خواهد بود؟

از نگاه من، دغدغه معیشت در سال پیش‌رو پررنگ‌تر خواهد بود. وقتی سیرکردن شکم، دغدغه اول یک جامعه باشد، طبیعتاً نمی‌توان آنطور که شایسته است، به توسعه‌ی فرهنگی و فرهنگ توسعه پرداخت. فکر می‌کنم با ضعیف‌ترشدن طبقه متوسط در سال جدید، فعالیت نهادهای مدنی مانند سازمان‌های مردم‌نهاد، رسانه‌های مستقل، اتحادیه‌های صنفی، احزاب سیاسی و... که پل ارتباطی بین جامعه و حاکمیت هستند نیز تضعیف می‌شود. مجموعه این اتفاقات، بازخوردگرفتن و در پی آن اصلاح جامعه را ناممکن می‌سازد.

بیشتر بخوانید:

رییس دانشگاه تهران: استاد اخراجی نداریم/ آذین موحد: آقای مقیمی با لغت‌ها بازی می‌کند، حکم انفصال از خدمت دارم/ «حاضرم با شخص ایشان مناظره کنم»

اخراج، تعلیق، بازنشستگی اجباری اساتید؛ در دانشگاه‌ها چه‌خبر است؟

۴۷۲۳۲

کد خبر 1883589

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 0 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 11
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • DE ۰۹:۲۸ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    خیر این طور نیست
  • ناشناس IR ۰۹:۳۵ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    یا این جامعه شناس آگاهی نداردیا خودش دوست نداره که بفهمه که اعتراضات مردم نه بخاطر فقط حجاب بلکه بهانه ایی برای اعتراض به فقر وگرسنگی وتبعیض ودزدی و سرکوب هستش
  • IR ۱۰:۰۹ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    حرکت های مردمی زمان میبره تا به نتیجه برسه
  • IR ۱۰:۱۰ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    اتفاقا جنبش زن زندگی آزادی ، راهی برای اعتراض به حاکمیت بی اعتنا به مسائل مالی مردم هستش . حاکمیت امروز آنقدر که نگران قدرت زنان در جامعه است ، نگران گرسنگی مردم نیست .
  • IR ۱۰:۴۰ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    منظور از زندگی در قیام مهسا همان معیشت و کارو..می باشد
  • مریم IR ۱۱:۳۱ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    خدا وکیلی به من بگید این جامعه شناس از کدوم دانشگاه مدرک گرفته. اتفاقا برخلاف نظر شما معتقدم جنبش زن زندگی آزادی اکثریت مردم رو کنار هم قرار میده. یه نگاهی به جامعه امروز ایران بکنید، به نظرتون با قبل از فوت مهسا امینی تفاوت زیادی نکرده؟ اگه این میزان تفاوت رو نمی بینید یا نابینا هستید یا جامعه شناس نیستید.
  • جواد شیرکانی IR ۱۱:۳۷ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    96 21
    کاش نظرسنجی میشد که ببینیم نظر این جناب کارشناس چقدر موافق دارد. مسلما نظر مردم با وی مخالف است چراکه این جنبش در ایران هیچ پشتوانه ای جز مردم نداشت، هیچ پشتوانه نظامی و تسلیحاتی و مالی و اداری و تلویزیونی و رادیویی و روزنامه‌ای.. فقط مردم
  • IR ۱۱:۵۵ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    87 13
    بیچاره مردم
  • ناشناس IR ۱۲:۰۶ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    باید دولت مردان فرمایشات مقام معظم رهبری رو سر لوحه کارشون قرار بدن تا وضعیت اقتصادی کشور درست بشه
  • IR ۱۲:۱۵ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    84 10
    اختلاس دزدی رانت عزیزان وغیرتمدان بی درد بادلارنمیای ۳۰هزار جنس وارد می کنن ۷۰ هزار به مردم می فروشن اینهمه نبوغ کجای دنیاهست
  • IR ۱۲:۱۸ - ۱۴۰۳/۰۱/۱۰
    هرگز به پایان نرسیده...