فتق یکی از مشکلات شایعی است که به دلیل ضعف دیواره عضلانی یا بافت همبند رخ می‌دهد و به موجب آن بخشی از اندام یا بافت‌های داخلی بدن به خارج از محل طبیعی خود حرکت می‌کند. این مشکل می‌تواند در نقاط مختلف بدن رخ دهد و با علائمی مانند درد، تورم و ناراحتی همراه باشد. شناخت علائم و راه‌های درمان فتق اهمیت زیادی دارد چرا که تشخیص زودهنگام و مداخلات به موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.
فتق یا هرنی چیست؟
منظور از فتق یا هرنی، بیرون زدگی چربی یا اندام‌های داخلی مانند روده از دیواره بافت همبند (فاسیا) است. ضعف در عضلات و بافت‌های همبندی که ناحیه شکم و سایر قسمت‌ها را احاطه می‌کنند، می‌تواند منجر به این اتفاق شود. این ضعف می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله افزایش فشار داخل شکم، اضافه وزن، ورزش‌های سنگین، یبوست مکرر و ضعف مادرزادی در دیواره شکم باشد.
فتق می‌تواند در نفاط مختلف بدن ایجاد شود. فتق کشاله ران یا اینگوینال شایع‌ترین نوع فتق است و در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد. به جز کشاله ران شایع‌ترین مکان‌ها برای تشکیل فتق عبارتند از شکم، ران، ناف و محل برش جراحی.
علائم فتق چیست؟
شایع‌ترین علامت فتق، ایجاد یک برآمدگی یا توده در زیر پوست است که ممکن است هنگام سرفه، عطسه یا بلند کردن اجسام سنگین بیشتر دیده شود. سایر علائم فتق می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس درد در ناحیه فتق به خصوص هنگام سرفه، عطسه یا فعالیت بدنی
- احساس سوزش در ناحیه مدنظر
- احساس فشار، ضعف یا سنگینی در ناحیه فتق
- حالت تهوع یا استفراغ
- یبوست یا مشکل در دفع مدفوع
- نفخ شکم
چه افرادی بیشتر به فتق مبتلا می‌شوند؟
افراد مختلف با شرایط گوناگون ممکن است به فتق مبتلا شوند، اما برخی از عوامل افراد را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد. این عوامل عبارتند از:
- جنسیت: احتمال ابتلا به فتق در مردان به طور کلی بیشتر از زنان است. به خصوص فتق کشاله ران در مردان ۸ تا ۱۰ برابر شایع‌تر از زنان است.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما سابقه فتق داشته باشد، شما نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستید.
- افزایش فشار داخل شکم: شرایطی مانند بارداری، چاقی، یبوست مزمن، بلند کردن مکرر اجسام سنگین، سرفه یا عطسه‌های شدید و بیماری‌های انسدادی ریوی که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شوند، می‌تواند خطر ابتلا به فتق را افزایش دهد.
- ضعف عضلات دیواره شکم: ضعف عضلات دیواره شکم به دلایل مختلفی مانند زایمان، جراحی قبلی، سیگار کشیدن، آسیب‌دیدگی یا برخی بیماری‌ها می‌تواند خطر ابتلا به فتق را افزایش دهد.
فتق چگونه درمان می‌شود؟
اصلی ترین روش درمان فتق، عمل جراحی ترمیم فتق می‌باشد. طی این عمل، جراح اندام یا بافت بیرون زده را به مکان اصلی خود باز می‌گرداند و برآمدگی ایجاد شده را از بین می‌برد. همچنین عضله یا بافت ضعیف شده را به وسیله مش جراحی تقویت می‌کند تا از بیرون زدگی مجدد اندام جلوگیری شود. این جراحی می‌تواند به صورت باز یا لاپاراسکوپی انجام شود.
مش جراحی چیست؟
همانطور که پیش از این گفته شد، فتق به دلیل ضعف در بافت همبند ایجاد می‌شود. اگر این ضعف فقط با بخیه ترمیم شود، ممکن است پس از گذشت مدت زمانی دوباره عود کند. به همین دلیل، در جراحی ترمیم فتق از مش جراحی استفاده می‌شود تا فاسیا را تقویت کرده و از عود مجدد فتق جلوگیری کند.
بنابراین مش جراحی یک ابزار پزشکی است که برای حمایت و تقویت بیشتر بافت آسیب دیده در محل فتق به کار می‌رود. در طول عمل جراحی، مش در ناحیه آسیب دیده مانند شکم یا کشاله ران قرار داده شده و با بخیه ثابت می‌شود. با گذشت زمان، بافت بدن بیمار به طور طبیعی در منافذ ریز مش رشد می‌کند و در عین حال، دیواره عضلانی را نیز تقویت می‌کند. این امر از بدتر شدن وضعیت بیمار و عود مجدد فتق جلوگیری می‌کند.
مش جراحی از چه موادی ساخته می‌شود؟
یکی از رایج ترین موادی که برای ساخت مش جراحی از آن استفاده می‌شود، پلی پروپیلن می‌باشد. به مش‌های ساخته شده از پلی پروپیلن، پرولین مش گفته می‌شود. پرولین مش از رایج‌ترین و اقتصادی‌ترین انواع مش‌های جراحی است.
پلی پروپیلن یک ماده مصنوعی قوی و بادوام است که به خوبی در برابر عفونت مقاومت می‌کند. این ماده کمترین میزان حساسیت بافتی را به وجود می‌آورد و سازگاری خوبی با بدن دارد. به طور کلی پلی پروپیلن از نظر خواص شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی انتخاب خوبی برای ساخت مش‌های جراحی است.
به جز پلی پروپیلن ممکن است از موادی مانند پلی گلیکولیک اسید، پلی کاپرولاکتون، پلی اتیلن، کلاژن و غیره برای ساخت مش‌های جراحی استفاده شود. این مواد با توجه به نوع و میزان مصرف در مش جراحی، آن را قابل جذب می‌نماید (قسمتی قابل جذب یا به طور کامل قابل جذب).
تفاوت مش تک لایه و دو لایه چیست؟
پرولین مش‌ها به دلیل استحکام و ویژگی‌های منحصر به فردشان به طور گسترده در جراحی‌های ترمیم فتق، مورد استفاده قرار می‌گیرند. ساختار متخلخل این مش‌ها به نفوذ و رشد سلولی در بافت میزبان کمک می‌کند و از این طریق، فتق را به طور مؤثر ترمیم می‌کند.
با این حال، پرولین مش‌های تک لایه در دو طرف دارای ساختار متخلخل هستند که این موضوع می‌تواند منجر به چسبندگی مش به احشای مجاور شود. این عارضه در برخی نواحی بدن می‌تواند سبب بروز درد، انسداد و سایر مشکلات بعد از عمل گردد. برای رفع این مشکل، محصول مش دو لایه (دوال مش) طراحی و تولید شده است تا در مناطقی که جلوگیری از چسبندگی به بافت اهمیت دارد مورد استفاده قرار گیرد.
محصول دوال مش شرکت آسیا جراح پیشرو با دارا بودن دو لایه مجزا، مزایای مش‌های تک لایه را حفظ و از چسبندگی آن‌ها (به ویژه به جدار شکم) جلوگیری می‌کند. لایه اول این مش، ساختار متخلخلی دارد که به جداره بافت میزبان می‌چسبد و آن را تقویت می‌کند. این لایه با فراهم کردن بستری مناسب برای رشد سلولی به ترمیم سریع و مؤثر فتق کمک می‌کند.
اما لایه دوم از موادی ساخته شده است که نچسب بوده و از چسبندگی ناخواسته مش به اعضای داخلی شکم جلوگیری می‌کند. این لایه علاوه بر خاصیت نچسب بودن، تنفس‌پذیر نیز بوده و تبادل اکسیژن و گازها را به راحتی امکان‌پذیر می‌سازد.
چه زمانی جراحی ترمیم فتق لازم است؟
درک این نکته مهم است که فتق به خودی خود بهبود نمی‌یابد و هر چه مدت زمان طولانی تری درمان نشود، احتمال رشد و ایجاد عوارض خطرناک بیشتر می‌شود. به عنوان مثال در برخی مواقع ممکن است فتق مسیر جریان خون به بافت اطراف را قطع کند و موجب درد شدید، حالت تهوع، استفراغ، ناتوانی در دفع مدفوع و التهاب شدید روده شود.
پس اگر فتق باعث ایجاد علائم شود یا شما را در معرض خطر عوارض قرار دهد، ممکن است پزشک جراحی ترمیم فتق را تجویز کند. تأخیر در جراحی فتق باعث رشد بیشتر فتق می‌شود و روند بهبودی را دشوارتر می‌کند.
آیا جراحی ترمیم فتق ایمن است؟
با وجود اینکه جراحی ترمیم فتق مانند هر عمل جراحی دیگری خطرات و عوارضی نیز به همراه دارد، اما میزان موفقیت این جراحی بسیار بالا است و به طور کلی، یک عمل ایمن و مؤثر است. اکثر افرادی که تحت این عمل قرار می‌گیرند به بهبودی کامل می‌رسند و می‌توانند به فعالیت‌های عادی خود بازگردند.
نظر شما