نگرانی روز افزون آمریکا از قدرت نظامی ایران

برگزاري موفقيت آميز مانور نظامي ايران در تنگه هرمز و نيز واكنش هاي منفعلانه امريكا نسبت به پيشرفت هاي ايران در حوزه سخت افزاري و نرم افزاري به رغم گسترش چتر تحريمي غرب نشان  مي دهد كه ايران با افزايش توانمندي هاي نظامي خود ، قدرت امريكا و اسراييل را در منطقه با چالش هاي جدي مواجه ساخته است اين در حالي است كه رمزگشايي احتمالي از پهباد امريكايي و دستيابي به تكنولوژي پيشرفته در ساخت هواپيماي فوق پيشرفته بر نگراني هاي امنيتي امريكا افزوده است.

در چنين وضعيتي شاهد ارسال سيگنال هاي متفاوت از طرف اتحاديه اروپا و امريكا هستيم در حاليكه اوباما تحت تاثير فشار جناج جنگ طلب محافظه كار كاخ سفيد و برخي از سناتورهاي طرفداران اسراييل اقدام به امضاي تحريم بانك مركزي نموده از سوي ديگر اتحاديه اروپا آمادگي خويش را براي مذاكرات مستقيم با ايران بر سر موضوع هسته اي كشورمان اعلان كرده است. تناقض در گفتار و كردار رهبران غرب آينده مذاكرات و نحوه تعامل طرفين منازعه را با اتهامات جدي مواجه ساخته است. با توجه به افزايش تهديدات امريكا و اسراييل براي حمله به ايران ، صرف نظر از اينكه امكان دارد اين تهديدات در قالب جنگ رواني براي بازداشتن كشورمان از اهداف راهبردي خويش در تداوم فعاليت هاي صلح آميز هسته اي و تحميل اراده حريف قلمداد گردد. پيش فرض اين نوشته را بر سخت تر شدن تحريم ها و عدم انعطاف پذيري طرفين قرار دهيم مي توان سناريوهاي ذيل در اين ارتباط مطرح نمود :
- توانمندي نظامي و تكنيكي حمله : با توجه به اينكه ايران در حوزه غني سازي اورانيوم و حفظ چرخه سوخت هسته اي به پيشرفت هاي قابل اطميناني رسيده است. امريكا و اسراييل پس از ناكامي ها در جنگ سايبري براي تخريب نيروگاه هاي هسته اي (استاكس نت و ...) بوشهر ، گزينه حمله هوايي را به عنوان مسير مناسب براي واداشتن ايران از تداوم فعاليت هاي هسته اي انتخاب نمايند. در اين مسير اسراييل با تجربه اندوزي در حمله به نيروگاه اتمي تموز عراق (1981) بدست آورده درصدد تكرار اين آزمون است. البته چينش نيروهاي امريكايي پس از خروج از عراق در منطقه و تداوم شرايط ناامني در افغانستان و نيز موج خيزش هاي مردمي در شمال افريقا و خاورميانه عربي ، نشاني از آمادگي از جنگ و رويارويي با ايران نمي دهد. از ديگر سو پراكندگي مراكز هسته اي ايران در گستره جغرافيايي وسيع ابتكار عمل را از اسراييل و امريكا سلب نموده است. همچنين نبايد از توانمندي ها و پاسخ قاطع ايران در دفاع از منافع خويش و نيز وارد نمودن ضربه دوم غفلت ورزيد.
- گسترش تحريم هاي بين المللي‌ تاكيد همزمان بر مذاكره : اصرار بر سياست هويج و چماق هنوز به شكل كامل از طرف امريكا و اروپا براي تسليم ايران در حوزه هسته اي كنار گذاشته نشده است. با توجه به هزينه هاي سنگين و غيرقابل پيش بيني بكارگيري گزينه نظامي برخي از معتقدين به سياست قدرت در حوزه بين المللي بر اين باورند ، به رغم جنگ تبليغاتي و عمليات رواني غرب عليه ايران ، ‌رفتار آنها از عقلانيت خاصي پيروي مي كند ، دولت هاي غربي با محاسبه سود و زيان در راستاي كاهش هزينه ها و به حداكثر رساندن منافع خود اقدام مي نمايند. در چنين شرايطي از طريق تحريم هاي هوشمندانه و افزايش فشارهاي سياسي و اقتصادي وبه قصد دور كردن روسيه و چين از ايران مي خواهند كشورمان را به عنوان يك بازيگر منطقه اي درمسير تعامل با غرب قرار دهند و نيزبا تلفيق قدرت نرم و سخت عليه ايران تحت عنوان قدرت هوشمند پاي ان رابه ميز مذاكرات بكشانند پ س هدف نهايي پذيرش پروتكل الحاقي است. لذا در شرايطي كه امريكا و اسراييل با كوبيدن بر طبل جنگ و تشديد فشارهاي سياسي و اقتصادي نبرد تمام عياري را عليه منافع ملت ايران در منطقه تدارك ديدند.
اتحاديه اروپا بار ديگر با بازگشت به سياست هويج در مسير مذاكره گام بر مي دارد. آنچه مسلم است ايران اسلامي ، بر اساس تعاريف سنتي از قدرت منطقه اي هنوز اعتبار خود را حفظ كرده و بزرگترين قدرت سياسي – اقتصادي پهنه اي از جهان است كه مرزهاي آن از شرق مديترانه ، شمال افريقا ، غرب آسيا ، آسياي مركزي ، جنوب خليج فارس و شمالي ترين بخش هاي آسياي مركزي و قفقاز مي گذرد. از ديگر سو فرهنگ بيگانه ستيزي و تاكيد گروه هاي سياسي – قومي كشور بر حفظ هويت ديني – ملي خود به رغم اختلافات در برخي از مسايل سياسي نيز اثبات شده است. اين امر در جنگ تحميلي هشت ساله نيز عيان گشت ، دستگاه ديپلماسي ايران و مسوولين ارشد نظام نيز مي تواند با هنر ديپلماسي عمومي و با شناساندن حقوق حقه هسته اي بر اساس پادمانهاي بين المللي به ويژه بند 4 و 6 پيمان NPT و تاكيد اصولي بر مذاكرات بدون شرط در فضاي عادلانه ، هزينه هاي دشمني با ايران را در سطح جهاني افزايش دهند. لذا در قبال سناريو اخير اروپا مبني بر دعوت و آمادگي براي ورود به مذاكرات با ايران ، از تمام تجربيات گذشته و توانمندي هاي فعلي بايد بهره گرفت.
- آخرين سناريوي غرب به ويژه از سوي امريكا پس از تحريم بانك مركزي ،و اطمينان از مقاومت ايران و برآورده نشدن خواسته ها در حوزه هسته اي ، تشديد فشارهاي سياسي – اقتصادي و تحريم نفتي است. البته تداوم بحران اقتصادي فرسايشي در امريكا و اروپا و ترس از افزايش غيرقابل كنترل قيمت در بازارهاي جهاني گرچه اين گزينه در كوتاه مدت ضعيف تر مي نمايد ، با اين وجود امريكايي هادر تلاشند با همكاري عربستان و برخي از كشورهاي حوزه خليج فارس و نيز ورود مجدد نفت ليبي به بازارهاي نفتي از تبعات نقصان نفت ايران بكاهند ، با اين وجود ريسك اين گزينه كمتر از گزينه نظامي نيست ، تملك و تسلط ايران بر بخش بزرگي از منابع جهان به ويژه انرژي از يك سو و تسلط كامل بر تنگه هرمز به عنوان منبع شريان نفتي غرب ، مسدود شدن آن در صورت اقدام امريكا مي تواند هزينه هاي غيرقابل محاسبه اي براي جهان غرب در پي داشته باشد. اين در حالي است كه ژئوپلتيك منطقه خاورميانه پس از قيام هاي اخير تغيير كرده و حلقه ارتباطي ايران با جنبش هاي مردمي و انقلابي منطقه اهرم قدرت بازدارنده محسوب مي گردد. اخيراً تحت تاثير همين مولفه هاي قدرت ايران اعلام مي كند ، شعاع پاسخ گويي به هر گونه تجاوز احتمالي وسيع تر از منطقه خواهد بود.
*عضو هيئت علمي دانشگاه تهر ان