رسول سلیمی: سفر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به اسلام‌آباد در میانه تنش‌های فزاینده بین هند و پاکستان، یکی از اقدامات دیپلماتیک کلیدی تهران برای میانجی‌گری و کاهش تنش‌های منطقه‌ای بود. تنش‌های اخیر بین هند و پاکستان پس از حمله تروریستی ۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ در پاهالگام، کشمیر تحت کنترل هند، که منجر به کشته شدن ۲۶ غیرنظامی شد، شدت گرفت. هند این حمله را به گروه‌های تروریستی مستقر در پاکستان نسبت داد، در حالی که اسلام‌آباد هرگونه دخالت را رد کرد.
این حمله، که به گفته «رویترز» بدترین حادثه در کشمیر از سال ۲۰۱۹ بود، واکنش‌های نظامی و دیپلماتیک شدیدی را به دنبال داشت. هند رزمایش‌های دفاع غیرنظامی را در ۱۵ اردیبهشت آغاز کرد و نیروی هوایی این کشور تمرینات گسترده‌ای در راجستان، نزدیک مرز پاکستان، برگزار کرد. پاکستان نیز یک موشک بالستیک آزمایش کرد، که ناظران سیاسی آن را «نمایش قدرت» خواندند. این اقدامات متقابل، نگرانی‌های جهانی درباره خطر درگیری هسته‌ای را برانگیخت.
در همین راستا ایران، به دلیل روابط تاریخی با پاکستان و موقعیت استراتژیک خود در منطقه، به دنبال ایفای نقش میانجی در این بحران بود. از این رو آنگونه که «الجزیره» نیز گزارش داد که سفر عراقچی همزمان با تلاش‌های بین‌المللی، از جمله میانجی‌گری آمریکا، اتحادیه اروپا، و روسیه، برای جلوگیری از درگیری انجام شد.
کارشناسان روابط بین الملل می گویند علت اصلی سفر عراقچی، شامل سه هدف بود: بررسی اوضاع منطقه‌ای (به‌ویژه تنش هند و پاکستان)، اطلاع‌رسانی درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، و تقویت روابط دوجانبه با پاکستان. «هندوستان تایمز» نیز گزارش داد که ایران، به‌عنوان همسایه پاکستان و کشوری با روابط اقتصادی و سیاسی نزدیک، نگران تأثیر یک درگیری تمام‌عیار بر امنیت منطقه، تجارت دریای عمان، و خط لوله گاز ایران-پاکستان بود. این سفر همچنین در پاسخ به درخواست پاکستان برای مشورت‌های نزدیک با ایران، به‌ویژه پس از آزمایش موشک بالستیک و فشارهای هند، انجام شد.
عراقچی در ۱۴ تا ۱۵ اردیبهشت با مقامات ارشد پاکستان، از جمله آصف علی زرداری (رئیس‌جمهور)، شهباز شریف (نخست‌وزیر)، و محمد اسحاق دار (وزیر امور خارجه)، دیدار کرد. گزارش ها حاکی از آن است که این دیدارها در فضایی «صمیمی» برگزار شد و بر کاهش تنش‌ها، همکاری‌های دوجانبه، و مسائل منطقه‌ای تمرکز داشت.
موضوعات مورد بحث میان ایران و پاکستان
تنش هند و پاکستان: «رویترز» گزارش داد که عراقچی از پاکستان خواست از اقدامات تحریک‌آمیز، مانند آزمایش موشک، خودداری کند و هند را به خویشتنداری دعوت کرد. رسانه ها به نقل از عراقچی نوشتند که ایران «خواستار کاهش تنش» است و آماده کمک به گفت‌وگو بین دو طرف است. «هندوستان تایمز» نیز تاکید کرد که عراقچی به نقش ایران به‌عنوان میانجی بی‌طرف اشاره کرد و از تجربه تهران در مذاکرات منطقه‌ای، مانند آتش‌بس یمن، به‌عنوان الگو یاد کرد.
مذاکرات هسته‌ای ایران: رسانه های غربی گزارش دادند که عراقچی درباره توقف مذاکرات هسته‌ای با آمریکا اطلاع‌رسانی کرد و از پاکستان خواست در مجامع بین‌المللی از موضع ایران حمایت کند. این بحث‌ها شامل تأثیر تحریم‌های جدید آمریکا (۳۰ آوریل) بر اقتصاد ایران و پاکستان بود.
روابط دوجانبه: «الجزیره» گزارش داد که عراقچی و زرداری درباره تکمیل خط لوله گاز ایران-پاکستان، افزایش تجارت مرزی، و همکاری در مبارزه با تروریسم گفت‌وگو کردند. رسانه های منطقه ای به این موضوع پرداختند که دو طرف توافق کردند حجم تجارت دوجانبه را از ۲.۵ میلیارد دلار به ۵ میلیارد دلار در سه سال آینده افزایش دهند.
پیامدهای دیپلماتیک و منطقه‌ای سفر عراقچی به پاکستان
سفر عراقچی جایگاه ایران را به‌عنوان بازیگر دیپلماتیک در جنوب آسیا تقویت کرد. در همین راستا «الجزیره» گزارش داد که این سفر، که با استقبال گرم مقامات پاکستانی همراه بود، نشان‌دهنده اعتماد اسلام‌آباد به میانجی‌گری تهران است. «واشنگتن پست» نیز نوشت که ایران با این اقدام به دنبال جلوگیری از بی‌ثباتی در مرزهای شرقی خود به‌ویژه با توجه به تهدیدات گروه‌های تروریستی در بلوچستان بود.
سفر عراقچی در بستر توقف مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، که به دلیل تحریم‌های جدید و فشارهای اسرائیل متوقف شده بود، انجام شد. از این رو حمایت پاکستان از موضع ایران در مذاکرات می‌تواند فشار بر آمریکا برای لغو تحریم‌ها را افزایش دهد. اگرچه ناظران سیاسی در غرب معتقدند این سفر تلاش ایران برای تقویت ائتلاف‌های منطقه‌ای در برابر فشارهای غرب بود.
با این حال، «فاکس نیوز» ادعا کرد که نقش ایران به‌عنوان میانجی ممکن است به دلیل روابط نزدیک با پاکستان، اعتماد هند و آمریکا را تضعیف کند.در چنین شرایطی این سفر حمایت دیپلماتیک ایران را برای پاکستان در برابر فشارهای هند تقویت کرد و می‌تواند همکاری‌های اقتصادی را گسترش دهد این در حالی است که هند نسبت به میانجی‌گری ایران محتاط است، اما ممکن است تحت فشار بین‌المللی، از جمله از آمریکا و اتحادیه اروپا، با گفت‌وگو موافقت کند.
در برآیند نهایی، این سفر می‌تواند به‌طور غیرمستقیم مذاکرات ایران و آمریکا را تقویت کند، زیرا کاهش تنش‌های منطقه‌ای اعتماد به دیپلماسی را افزایش می‌دهد. «رویترز» تاکید کرد که حمایت پاکستان از ایران می‌تواند فشار بر آمریکا را برای انعطاف در مذاکرات افزایش دهد.
213
نظر شما