به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، امروزه زنان مسلمان در بسیاری از جوامع با چالش‌هایی در تعریف هویت خود مواجه هستند. از یک سو، سنت‌ها و ارزش‌های مذهبی بر نقش‌های سنتی تأکید دارند، و از سوی دیگر، تغییرات اجتماعی و فرهنگی انتظارات جدیدی را ایجاد کرده‌اند این در حالی است که در برخی کشورها، زنان مسلمان با محدودیت‌هایی در زمینه آموزش، اشتغال و مشارکت سیاسی روبه‌رو هستند و اگرچه تلاش‌هایی برای توانمندسازی زنان در حال انجام است، اما هنوز موانعی وجود دارد زیرا رسانه‌ها و فرهنگ عمومی، تصویری کلیشه‌ای از زنان مسلمان ارائه می‌دهند که بر فرصت‌های اجتماعی و حرفه‌ای آنها تأثیر گذاشته است و در این میان در برخی کشورها، قوانین مربوط به حقوق زنان مسلمان نیاز به اصلاح و به‌روز رسانی دارند تا با استانداردهای جهانی حقوق بشر هماهنگ شود. در خصوص چالش‌هایی که امروز زن مسلمان با آنها مواجه است؛
زهره صداقت، پژوهشگر در حوزه مطالعات زنان و کارشناس علوم قرآنی، گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانیم:
برخی از حقوق زنان در اسلام، امروز با چالش‌هایی مواجه است، در این خصوص توضیح دهید.
قبل از هر سخنی باید گفت؛ اسلام از همان آغاز، برای زنان حقوق زیادی به رسمیت شناخت و در زمان و عصر خود، اسلام در زمینه‌های حق مالکیت و استقلال مالی، حق تحصیل و آموزش، حق انتخاب همسر و ازدواج، و حق مشارکت اجتماعی و سیاسی و... پیشرو بوده است، اما متأسفانه اجرای کامل این حقوق در طول تاریخ و نه فقط امروز با موانعی روبه‌رو بوده است. بخشی از این چالش‌ها ناشی از ساختارهای سنتی و مردسالارانه و بخشی ناشی از تفسیرهای محدودگرایانه از متون دینی است که متأسفانه امروز هم زنان مسلمان را با آنها درگیر کرده است و بخش دیگر هم ناشی از شرایط فرهنگی خاص هر جامعه است بنابراین فاصله‌ای میان منابع اصیل اسلامی و واقعیت‌هایی که در برخی جوامع مشاهده می‌شود؛ ایجاد شده است.
چالش‌های معاصر مانند برداشت‌های نادرست از تعالیم اسلامی، تبعیض‌های فرهنگی و اجتماعی و محدودیت‌های اعمال‌شده در برخی جوامع، باعث شده‌اند که برخی از حقوق زنان به‌طور کامل اجرا نشود، نظرتان را در این خصوص بفرمایید.
یکی از مهم‌ترین مانع پیشروی زنان مسلمان، فهم نادرست از تعالیم اسلامی است که گاهی از سوی برخی افراد و جریان‌ها مسائل به صورت گزینشی و مردانه تفسیر می‌شود. از سوی دیگر هم تبعیض‌های فرهنگی و ساختارهای ناعادلانه اجتماعی که غالباً ریشه در سنت‌های غیردینی دارند گاهی به نام دین توجیه می‌شوند و این وضعیت باعث می‌شود زنان از حقوقی که شرع برای آنها در نظر گرفته محروم شوند. از این‌رو بازخوانی اجتهادی متون دینی و اصلاح نگاه فرهنگی نسبت به زنان از ضروریات جامعه اسلامی است و باید به این نکته مهم پرداخته شود و به سمت این ضرورت، جامعه حرکت کند.
به نظر شما چالش‌های معاصر، زنان مسلمان چیست؟
زنان مسلمان امروزه با چالش‌های چند لایه روبه‌رو هستند؛ از یک سو با فشارهای فرهنگی و اجتماعی که اغلب نقش‌ها و قابلیت‌های آنها را محدود می‌کند؛ مواجه هستند و از سوی دیگر با جهانی‌شدن رسانه‌ای زنان مسلمان، با استانداردهای نابرابر مختلفی مواجه هستند، همچنین نگاه‌های افراطی و تفریطی که نسبت به جایگاه زن چه در قالب سکولاریزم بی‌حد و چه در قالب تحجر، هویت زن مسلمان را با بحران مواجه کرده است، بنابراین زنانی که بخواهند دین خود را از دست ندهند و در تلاش هستند، در میان دینداری و هویت فرهنگی و حضور اجتماعی خود تعادل پویایی ایجاد کنند، با فشار مضاعفی مواجه هستند، به‌طوری که این مسائل آنها را از زندگی روزمره‌شان دور می‌کند.
برخی گروه‌های افراطی با تفسیرهای نادرست از دین، حقوق زنان را محدود کرده‌اند، در این خصوص چه نظری دارید؟
بله، این واقعیت تلخ را نمی‌توان انکار کرد که گروه‌های افراطی با برداشت‌های تحمیلی و سخت‌گیرانه‌ای که از دین دارند و با استفاده ابزاری از دین، تفسیر نادرستی از اسلام نشان داده‌اند که متأسفانه در این تفسیر، زن موجودی درجه دو تلقی می‌شود، در حالی که سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) مملو از موضوعات مربوط به احترام، مشورت و حتی اعتماد به نقش زنان است که آیاتی در قرآن مستقیماً در این زمینه داریم. بنابراین لازم است علمای دین، نخبگان فرهنگی و حتی زنان اندیشمند این تصویر از زن را بازسازی و اصلاح کنند تا چهره واقعی دین در دفاع از کرامت زن هویدا شود. البته کارهایی تاکنون انجام شده و امیدوارم این اقدامات تداوم داشته باشد و به نتایج خوبی برسد.
به نظر شما دغدغه‌های امروز پیش روی زنان مسلمان چیست؟
زنان مسلمان امروز دغدغه‌هایی مانند هویت دینی در جهان مدرن، تحقق عدالت جنسیتی و مشارکت برابر در توسعه و رفع تبعیض‌های ساختاری دارند و برای پاسخ به این دغدغه‌ها هم می‌توان راهکارهایی ارائه داد. مهم‌ترین راهکار آموزش و توانمندسازی زنان در زمینه‌های دینی، حقوقی و اجتماعی است که به نظرم این مهم‌ترین راهکار به‌شمار می‌رود. البته راهکارهای دیگری از جمله بازنگری در تفاسیر دینی به‌ویژه در حوزه فقه زنان با تکیه بر اصول عدالت و عقلانیت _ نه اینکه بخواهیم بگوییم تا به امروز این‌گونه نبوده است، زیرا فقه همواره پویا بوده_، ایجاد بسترهای قانونی و فرهنگی برای حضور فعال زنان در عرصه‌های مدیریت، فرهنگ، سیاست و...، حمایت از گفت‌وگوهای بین نسلی و تقویت مشارکت خانواده‌محور که در آن نقش زنان در کانون جامعه به رسمیت شناخته شود و بتوانند در جامعه فعالیت داشته باشند، در زمره راهکارهای قابل ارائه است.
نظر شما