نقل کردند شافعی می‌گفته اگر پیامبر(ص) غیر از سوره عصر سوره دیگری نمی‌آورد همین برای هدایت انسان کافی بود. مکرر در منابع تاریخی نقل کردند اصحاب پیامبر(ص) مخصوصا در ایام عسرت یعنی در مکه وقتی با هم می‌نشستند در هنگام جدایی دست‌هایشان را روی هم می‌گذاشتند و سوره عصر را تلاوت می‌کردند. از طرفی می‌دانیم تمام سور قرآن، طولانی و کوتاه یک محور بنیادین دارد و همه آیات و بخش‌ها حول آن می‌گردد. محور سوره عصر فرجام انسان است.
تمام تلاش‌های انسان بدون هیچ استثنایی از سه حال خارج نیست؛ یا خدامحور است یا خودمحور یا دگرمحور. پیام سوره عصر فرجام این سه کنش و سه خاستگاه است. خدامحور فرجام نیک دارد و خودمحور و دگرمحور مبتلا به خسر است. خسر خیلی تعبیر لطیفی در آیات قرآن است. فخر رازی می‌گفت من معنای خسر را آنگاه فهمیدم که کسی برف می‌فروخت و صدا می‌زد بیایید با کسی معامله کنید که مبتلا به خسر است. کسی که برف می‌فروشد لحظه به لحظه سرمایه‌اش از دستش می‌رود. خسر یعنی انسان لحظه به لحظه سرمایه خود را از دست می‌دهد.
پیام سوره عصر این است که انسان در خسر است مگر کسانی که خدامحور هستند و عمل صالح انجام می‌دهند. بر اساس آنچه من می‌فهمم و پشتوانه روایی دارد ما سه عمل داریم: عمل صالح، عمل حسن، عمل فاسد. عمل فاسد نه در جهت خود انسان است و نه در جهت انسان به معنای عام. عمل حسن عملی است که خاستگاهش خدایی نباشد ولی در جهت کرامت انسان باشد مثل کسی که برای استفاده عموم، پل یا بیمارستان می‌سازد تا اسمش مطرح شود. علم صالح عملی است که خاستگاهش خدایی باشد. لذا انبوه ترکیبات عمل صالح در قرآن کریم در کنار ایمان است. در عین حال عمل صالح به لحاظ ظرف وقوع باید ضروری‌ترین، لازم‌ترین، کارآمدترین و نقش‌آفرین‌ترین عمل باشد.
آیت‌الله سیدمحمدباقر حجتی، مصداق روشن عمل صالح است. من در اولین شماره آیینه پژوهش با ایشان مصاحبه کردم. ایشان آنجا اشاره کردند همه می‌خواستند من در فلسفه و فقه و اصول باشم ولی دیدم قرآن مهجور است، لذا سراغ قرآن رفتم و ابتدا از تدریس قرائت قرآن شروع کردم. عناوین کذا و کذا چیزی نیست که انسان از آن بگذرد ولی ایشان از آنها گذشت.
اگر در دانشگاه برای خودم اجری داشتم بخش مهمی مدیون ایشان است چون ایشان مرا به دانشگاه برد. اگر دانشجویان من از من بهره‌ای بردند و اثری برایشان داشتم به خدا سوگند مهمترینش را مدیون ایشان هستم.
نظر شما