نفیسه حاجاتی- کاشان، شوشتر، گرگان، گنبد، گمیشان، بالاجاده، چینو، مایان، الستان، بیرجند، خور، خوسف، بجد، فورگ و این بار، سرزمینی رو به دریا به نام بوشهر، میزبان معماران جوانی از سراسر ایران شد. نه تنها معماران که علاقمندانی از رشته‌های مختلف فرصت این را پیدا کردند که زندگی بوشهری و گوشه‌ای از معماری ایرانی را در «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر» درک کنند؛ کارگاهی 6 روزه که 261 شرکت کننده، چند ده نفر فارغ‌التحصیلان و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای معماری به عنوان مدیران گروهها و هیئتی از اساتید معماری، تاریخ، باستان‌شناسی، عکاسی، گرافیک و... را به بوشهر فراخواند.
تا اُو دریا هِسی
البته شروع رسمی داستان «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر» به بهمن ماه، زمانی که این شهر هنوز هوای خنک پاییزی داشت، برمی‌گردد. فراخوان کارگاه منتشر شد و 1731 نفر در قالب گروه‌های سه نفره برای شرکت در آن، ثبت نام کردند. بعد از یک مرحله داوری، تعداد دو برابر ظرفیت، برای انجام یک تمرین پذیرفته شدند و بعد تمارین توسط هیئت داوران بررسی و 87 گروه سه نفره از 11 حوزه جغرافیایی کشور، برای حضور در هفتمین کارگاه فهم معماری ایران انتخاب شدند.
کارگروه‌های علمی، اجرایی و فرهنگی پیش از آغاز برنامه، در اسفند ماه به بوشهر سفر کردند تا بتوانند مقدمات این رویداد علمی، فرهنگی را آماده کنند. با مطالعات صورت گرفته، تم «تا اُو دریا هِسی، تو زنده بویی» برای «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر» انتخاب شد؛ جمله‌ای که به تعبیر مهندس سید محمد بهشتی، «فرهنگ رو به دریا»ی این خطه را به خوبی نشان می‌دهد.
تعطیلات نوروزی که تمام شد، گروه‌های اجرایی، فرهنگی و علمی کارگاه به مرور در بوشهر مستقر شدند. عمارت ایرانی با پنجره‌هایی رو به خلیج فارس، در اختیار دبیرخانه کارگاه قرار گرفت و هر کدام از بخش‌های اجرایی، در اتاقی از این تجارت‌خانه قدیمی مشغول به کار شدند. مجتمع خلیج فارس هم که فقط 20 متر با دریا فاصله داشت، به محل اسکان شرکت کنندگان و مدیران گروهها تبدیل شد تا آنها بتوانند صبحشان را با تماشای کرانه آبی خلیج فارس آغاز کنند.
درک زندگی بوشهری در ملاقات با شهر
شرکت کنندگان در «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر» از اولین ساعات روز 26 فروردین ماه، هر کدام از گوشه‌ای از ایران، به بوشهر رسیدند، مراحل پذیرش و اسکان را انجام دادند و در افتتاحیه کارگاه شرکت کردند. تا تجربه فهم معماری بوشهر را با سخنان مهندس وحید قاسمی مدیر دبیرخانه رویدادهای معمار، آیت‌الله غلامعلی صفایی بوشهری نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه شهر بوشهر، مهندس حمیدرضا سپهری رییس هیات مدیره مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و البته «شاهنامه خوانی»، «مثنوی خوانی» و تماشای «مستند بوشهر» کاری از حمید سهیلی مظفر، آغاز کنند.
سپس، همه گروهها برای شرکت در «نشست هم‌آوایی» به موزه دریانوردی رفتند، در فضای باز موزه، دور هم جمع شدند تا با هم، با اساتید، مدیران گروهها و مشاوران علمی‌شان آشنا شوند.
تفاوت این کارگاه با کارگاه‌های پیشین این بود که این بار شرکت کنندگان از قبل، منابعی را مطالعه و موضوعات‌شان را انتخاب کرده بودند. به 5 گروه که هر کدام سه مدیر داشت و شامل 16 یا 17 دسته 3 نفره بود، تقسیم شدند. دو مدیر در کارگاه‌های پیشین حضور داشتند و با روند کارگاه آشنا بودند. مدیر سوم، دانشجو یا فارغ‌التحصیل معماری و محلی بود و منطقه را به خوبی می‌شناخت. همه گروهها با مدیرانشان از 4 مسیر تعیین شده، به «ملاقات شهر» رفتند. شرکت کنندگان این بار به طور مستقیم با مدیران در ارتباط بودند. اساتید هم به عنوان مشاوران علمی، هر کدام، هر بار با گروهی همراه شدند تا همه دانشجوها بتوانند از همراهی همه اساتید بهره‌مند شوند.
دانشجوهایی که به فراخور سوژه‌شان، به اطلاعات تاریخی و باستان‌شناسی احتیاج داشتند، از راهنمایی‌های دکتر ناصر نوروززاده چگینی و دکتر هایده لاله استفاده کردند. انها که راهنمایی‌های معمارانه می‌خواستند، سوالاتشان را از دکتر محمدرضا رحیم زاده، دکتر مهدی حجت و دکتر حمید ضیائیان پرسیدند. مهندس محمد فروزانی و عبدالکریم مشایخ، از متخصصان بوشهری بودند که دانشجوها سوالات زیادی درباره وجوه مختلف زندگی در بوشهر از آنها پرسیدند. و البته آنها که دوست داشتند در پروژه نهایی‌شان از ابزار فیلم و عکس و گرافیک استفاده کنند، توانستند راهنمایی‌های شادمهر راستین و ابراهیم حقیقی را داشته باشند. اما در نشست «تثبیت ایده» که قدم می‌زدی، می‌توانستی مشاوران علمی و فرهنگی بیشتری از جمله حمید سهیلی مظفر، نوشاد رکنی و ... را ببینی که شرکت‌کنندگان گرم صحبت با آنها بودند.
گفتگو با بوشهر و کرکسیون‌های 5 صبحی
شرکت‌کنندگان، 4 روز فرصت داشتند که معماری و زندگی بوشهری را در خلال بازدید از عمارت دهدشتی، عمارت امیریه، کلیسای گریگوری، مدرسه گلستان، عمارت طاهری، عمارت طبیب، عمارت مهربان، موزه دریا و دریانوردی، مدرسه 13 آبان، عمارت آسیایی فرد، مسجد اهل تسنن، عمارت نجفی، مسجد شیخ سعدون، عمارت دیری، آب انبار قوام و کنسولگری انگلیس، بفهمند و دیده‌ها و شنیده‌هایشان را ثبت کنند. در 2 روز ابتدای برنامه به «ملاقات شهر» رفتند. یکی از جالب‌ترین قسمت‌های این ملاقات‌ها، بازدید از بندر عامری، مجموعه لنج‌سازی و گفتگو با ناخدا خلفی بود. معماران جوان در این ملاقات چند ساعته سعی کردند زندگی مردان دریا را در خانه‌هایی روی آب، درک کنند. ناخدا خلفی و همکارانش برای 300 نفری که برای بازدید از این بندر آمده‌بودند از دریا، لنج‌ها و تجربیاتشان گفتند.
شرکت کنندگان در نشست‌های «بوشهرشناسی»، «آشنایی با تاریخ خلیج فارس» و «معماری و سینما» شرکت کردند و روز سوم برنامه به «گفتگو با شهر» گذشت. از بعد از ظهر روز چهارم، «نشست تثبیت ایده‌ها» برگزار و بعد، آماده‌سازی آثار شروع شد. میز نسکافه و چای هم در ورودی مجتمع تربیت معلم بوشهر تعبیه شده بود تا گروهها به همراه اساتیدشان بتوانند تا ظهر روز پنجم بیدار بمانند و پروژه‌هایشان را به سرانجام برسانند. و خب دیدن «کرکسیون»های دکتر مهدی حجت، شادمهر راستین، دکتر ناصرنوروززاده چگینی و ... که تا 5 صبح ادامه داشتند، حتی اگر معماری نخوانده باشی، تجربه جالبی است.
در میانه پنجمین روز حضور شرکت‌کنندگان در کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر، هر کدام از گروه‌های 5 گانه، در یکی از کلاس‌های دانشگاه خلیج فارس، جمع شدند تا هر کدام از دسته‌های 3 نفره، حاصل دریافت 4 روزه‌اش را در معرض داوری هم‌گروهی‌هایش قرار دهد. هر کدام از دسته‌ها نمره‌ای بین 1 تا 5 دریافت کردند و از هر گروه، سه کار به انتخاب اعضای همان گروه، برای ارائه در حضور مشاوران علمی کارگاه، برگزیده شدند. این آثار در مراسمی، صبح روز 31 فروردین ماه در سالن سینمای آوینی برای هیئت داوران، همه گروه‌های شرکت‌کننده و علاقمندان، ارائه شدند. هیئت داوران، کوشا خدابنده لو، آیدین ورزی و امیرحسین هاشمی را به عنوان گروه حائز رتبه اول، محمد حسینی، امید خسروی راد و شهاب شرافت را به عنوان گروه حائز رتبه دوم، رضا ناصری پورتکلو، طیبه سعیدی گراغانی و احمدعلی نامداریان را به عنوان گروه حائز رتبه سوم و سمیرا تفضل، مسیح داوری، خاطره مروج، راحیل ندومی، دنیا اکبرزاده و خدیجه آذرباد را به عنوان دو گروه شایسته تقدیر اعلام کردند.
و به این ترتیب «کارگاه فهم معماری ایران، از پنجره بوشهر» که این بار برنامه‌های جنبی مختلفی مانند: نمایشگاه‌های سفر سنگ، سواد تجارت، عکس در بنیاد ایران‌شناسی و خاطرات مصور، پایگاه عکاسی و صندوق‌های با عنوان «پای حرف‌های شما» داشت، به پایان رسید و به قول دکتر مهدی حجت، بوشهر را به نقطه آشنا و پررنگی در ایران ذهن همه ما چند صد نفری که این رویداد را تجربه کردیم، تبدیل کرد.
عکس: پریزاد گودرزی
4747
نظر شما