به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مرحوم آیت الله عزیزالله خوشوقت از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق به پرسش و پاسخی پیرامون «محاسبه نیتها و افکار» پرداختند که متن آن بدین شرح است:
* درباره آیه شریفه: «وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحَاسِبْکُمْ» (بقره، آیه ۲۸۴)؛ آیا ما بابت نیتهایمان نیز محاسبه میشویم؟ آیا کارهایی که انجام نمیدهیم اما در ذهنمان فکر بد یا نیت ناپسندی داریم، مورد محاسبه خداوند قرار میگیرد؟
ابتدا باید توجه کرد که اعمال انسان دو گونه هستند:
۱. اعمالی که با اعضا و جوارح بیرونی انجام میشوند، مانند دستها، زبان، چشم، گوش و پا. این اعمال در دنیای بیرونی نمود دارند و قابل مشاهدهاند.
۲. اعمالی که در ذهن و درون انسان انجام میشوند، شامل نیتها، فکرها، نقشهکشیها و گمانهزنیها. در این نوع اعمال، اعضا و جوارح بیرونی نقشی ندارند و تنها قلب و ذهن، یعنی مرکز تصمیمگیری انسان، دخیل هستند.
در میان اعمال باطنی، تنها دو گناه اصلی وجود دارد:
تکبر: انسان به خود ببالد و باور داشته باشد که بالاتر از دیگران است، حتی اگر در ظاهر عملی از این باور انجام نداده باشد.
سوءظن: وقتی نسبت به دیگری بدون مشاهده، شنیدن، دو شاهد عادل یا یقین به عمل او، گمان بد میبریم و به او بدگمان میشویم. برای مثال، فکر کنیم کسی در مغازهای کاری حرام انجام داده است، در حالی که هیچ دلیل قطعی نداریم.
بقیه افکار و تمایلات درونی، مانند حسد، تا زمانی که به عمل بیرونی تبدیل نشدهاند، گناه محسوب نمیشوند.
مثلاً وقتی انسانی آرزو کند که ماشین دیگری آسیب ببیند یا نعمتی از دست برود، اگر هیچ اقدامی نکرده باشد که این اتفاق رخ دهد، هنوز مرتکب گناه نشده است. این نوع افکار فقط زمینهساز گناهاند و خود گناه نیستند.
اگر تمامی افکار درونی گناه محسوب میشدند، زندگی انسان بسیار دشوار میشد و بسیاری از افراد در طول عمر خود گرفتار گناهان متعدد میشدند. بنابراین، خداوند تأکید کرده است که تا وقتی که نیتها به عمل بیرونی تبدیل نشدهاند، گناه واقعی محسوب نمیشوند.
منبع: حوزه
نظر شما