مشاهدات علمی نشان می‌دهد که در ماه‌های اخیر، صاحبان برخی مشاغل خاص به علت عدم ثبات شغلی، تمایل زیادی به مهاجرت وخروج از کشور نشان می‌دهند. که در این میان روزنامه‌نگاران سهم مهمی دارند البته کمابیش شاهد مهاجرت سرمایه‌گذاران نیز هستیم هرچند با توجه به جو جهانی اقتصاد و رکودی که در غرب به وجود آمده است، سرمایه‌گذاران ایرانی ترجیح می‌دهند به سمت کشورهای آسیای میانه، آفریقا و آ. س. آن بروند.
را ه‌حل چیست؟ برای مهار موج فزاینده مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور، نیازمند تغییر نگرش‌های دولتی هستیم. بازگشت به قانون و کنار گذاشتن سلیقه‌های فردی، می‌تواند امیدواری مردم به آینده را افزایش داده و تمایل آنها به مهاجرت را پایین آورد. روزنه‌های نظام باید به شکل بهتری به روی خواسته‌های مردم گشوده شود. اگردولت ، مسائلی را که به صورت تاریک و روی پرده دیده می‌شود با نگاه مستقیم ببیند بخشی از مشکل مهاجرت بر طرف می‌شود.
یکی از انگیزه‌های مهاجرت سرمایه‌داران ضرردهی واحد‌های تولیدی به دلیل سیاست‌های نادرست اقتصادی است، کمبود مواد اولیه و بدهی کلان به بانک‌ها بسیاری از کارخانه‌ها را زمین‌گیر کرده است، وام‌های صنعتی به مصارفی همچون خرید خانه و زمین اختصاص یافته و به همین دلیل بانک‌ها با کمبود اعتبار برای حمایت از تولیدکنندگان مواجهه‌اند. حتی برخی از مدیران بخش خصوصی به دلیل بحران اقتصادی ممنوع الخروج شده‌اند. در چنین شرایطی بسیاری از فعالان اقتصادی ترجیح می‌دهند املاک خود در ایران را رها کرده و از آینده مبهمی که پیش روی آنهاست به دیگر کشور‌ها فرار کنند.
احتمال تحریم‌های اقتصادی نیز نگرانی‌هایی را در بین طبقه متوسط شهری ایجاد کرده است، در شرایط تحریم دولتها قوی می‌شوند و می‌توانند به بهانه شرایط تحریم بر شانه‌های مردم فشار بیشتری وارد آورند، ترس از تورم گرانی و ناامنی ناشی از تحریم، یکی دیگر از انگیزه‌های مهاجرت است.
دولت باید تغییرات وسیعی در رفتار خود به ویژه مدیریت اقتصادی و اجتماعی به کار گیرد تا شاخص‌های مرتبط با رضایت مردم ارتقاء یابد در غیر این صورت بخش کوچکی از جامعه راه مهاجرت را در پیش می‌گیرد ولی بخش بزرگتری از جامعه به صورت ناراضی باقی می‌ماند که این وضعیت به زیان دولت و مردم خواهد بود.
از دیدگاه روانشناسی انسانها برای انتخاب محل زندگی خود به دو شاخص محیط و رفتار فردی اهمیت می‌دهند، مهاجرت نقطه عطفی در محیط زندگی افراد به شمار می‌آید. ارگانیزم اکثر افراد در محیط جدید تغییر می‌کند. این فقط نظریه پردازان هستند که می‌توانند محیط را تغییر دهند. فردی که از ایران مهاجرت می‌کند وارد محیطی غریبه می‌شود که ممکن است در نگاه اول چندان جالب نباشد. اما امنیت انسانی ومفهومی به نام انسان توسعه یافته، بسیار جذاب است و می‌تواند غم غربت را به حاشیه براند. در غرب ارزشی برای انسان قائل هستند که در شرق کمتر دیده می‌شود ایرانی مهاجر در اروپا و آمریکا به یک فردی بیگانه از محیط تبدیل می‌شود. او اگر به کشورهایی همچون انگلستان و آلمان برود باید آماده شنیدن واژه‌های تحقیر آمیز همچون کله سیاه باشد. پس باید ببینیم چه چیزی مهاجران را در زادگاهشان آزار می‌دهد که حاضر می‌شوند چنین تحقیر‌هایی را در سرزمین‌های دور تحمل کنند.
مهاجران سردرگم در برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه در معرض هجوم پلیس به مهاجران غیر رسمی قرار دارند، در کانادا که این روزها شرایط سخت‌تری را برای مهاجران قائل است، فقط به کسانی اجازه اقامت دائمی می‌دهند که در امتیاز‌بندی اداره مهاجرت از امتیازاتی همچون سرمایه کلان، خلاقیت، تحصیلات در رشته‌های برتر و تحقیقات کاربردی برخوردار باشند.
مهاجران عادی در کشورهای جنوب خلیج فارس، انگلستان و. . . مجبورند شغل‌هایی مانند کارگری، لوله‌کشی ساختمان و نظافت رستوران‌ها را بر عهده گیرند به همین دلیل موج اصلی مهاجرت شامل این افراد نمی‌شود. سرمایه‌گذاران نیز مایلند در طوفانهای پیش رو پول درو کنند. آنها می‌دانند که بازار بی‌رحم است ولی بیشترین سود در این بی‌رحمی نهفته است
بیشترین سهم مهاجران ماه‌های اخیر به نخبگان فرهنگی اختصاص دارد، آنها هر جای دنیا که بروند مورد استقبال قرار می‌گیرند هر چند بهشت در انتظار همه مهاجران نیست.
*مدرس دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تهران
نظر شما