دریانوردان ایرانى که قرن‌ها قبل از ظهور اسلام به سفرهاى تجارى تا آسیاى جنوب شرقى و سواحل شرقى چین دست مى‌زدند، با شناخت راههای اتصالی سواحل برمه به غرب چین، از این مسیر برای خرید کالاهاى چینى استفاده کرده و بتدریج وارد برمه شدند. این دسته از ایرانیان که با شناخت اسلام خود را متعهد به ترویج این آئین می دانستند در مسیر سفر به برمه اقدام به تبلیغ و دعوت مردم به اسلام می کردند و به همین دلیل در منطقه حاصلخیز و مستعد ساحلى آراکان سکنی گزیده و اولین مناطق تجمع مسلمانان را ایجاد کردند. ابن خرداد سیّاح ایرانى و سلیمان که از سیاحان عرب است، هر دو در قرن نهم میلادی، در نوشته‌هاى خود از فعالیت‌هاى تجارى در طول سواحل برمه و مالایا و اندونزى نام برده و افزوده اند: " از آنجا که مردم برمه علاقه و تبحّرى در امر دریانوردى نداشتند، دریانوردان ایرانى و عرب در منطقه پگو، سکنی گزیده و به تجارت اشتغال ورزیدند". در این دوره هر ساله صدها کشتى متعلّق به ایرانیان از منطقه خلیج فارس به این سواحل رفت و آمد کرده و به مبادله کالاهاى مختلف مى‌پرداختند. بعضى از مورخیّن و محققین برمه‌اى عقیده دارند که نام شهر آراکان از کلمات عربى گرفته شده و آراکان همان کلمه الرکن عربى مى‌باشد. با گسترش اسلام در هند و بنگال و تبدیل آن منطقه به یک سلطان‌نشین اسلامی، ایالت آراکان تحت نفوذ مسلمانان بنگال و هند قرار گرفت. در سال 1406 میلادی"تارامینگ هالا " فرمانرواى آراکان به دربار سلطان نصیرالدین غوری، پادشاه بنگال گریخت و مدت 22 سال در دربار او به‌سر بُرد و بالاخره به کمک نیروهاى سلطان بنگال مجدداً به قدرت رسید. وى در مدت اقامت در بنگال مسلمان شد و به عنوان سلیمان شاه ، پس از به قدرت رسیدن دوباره در آراکان، زبان فارسى را زبان رسمى سرزمین آراکان قرار داد و این زبان تا سال 1936 میلادى که انگلیس بر برمه مسلط گردید، زبان رسمى این ایالت بود.
در سال 1531 میلادی پادشاه وقت ایران یک هیئت سه نفره مذهبى را به آراکان اعزام داشت تا به ساخت مساجد و تبلیغ اسلام و دعوت از علمای آراکان جهت سفر به ایران همت گمارند. از همان زمان زبان فارسى که زبان رایج اهالى غرب برمه بود بر زبان برمه‌اى نیز تأثیر گذاشت.
در سال 1909 میلادى گروهى از جوانان شیعه در یانگون انجمنى به‌نام اتحادیه جوانان ایرانی تشکیل دادند، هدف آنان هماهنگى و تمرکز فعالیت ایرانیان در یانگون بود. دیرى نپائید که تعداد کثیرى از ایرانیان یانگون به عضویت اتحادیه مزبور در آمدند و نام آن به اتحادیه ایرانیان و در سال 1935 به باشگاه ایرانیان تغییر یافت. در اتحادیه ایرانیان کلاس‌هائى براى تدریس زبان فارسى و بررسى وقایع ایران دایر بود و حتى کمک‌هائى از جانب این اتحادیه به جمعیت سابق شیر و خورشید سرخ ایران اعطا می شد. . اعضاء اتحادیه ایرانیان بصورت مادام‌العمر به عضویت اتحادیه در می آمدند.
اگرچه اکثر شیعیان یانگون از اسلاف شیعیان هندى مى‌باشند ولى علایق خاصى نسبت به ایران دارند. آنان در گذشته از شهرهای، شیراز، کاشان، بهبهان، و یزد به برمه مهاجرت نموده اند امروز نیز خانواده هائی با اسامی کاشانی، شیرازی، بهبهانی، اصفهانی ویزدی در برمه اقامت دارند.
یک گورستان قدیمی متعلق به ایرانیان در مرکز یانگون به نام گورستان، "مغول" در سال 1856 توسط آقا احمد اصفهانی، کنسول ایران تاسیس شده است. این سنگ نبشته همچنین میرزا علی اصغر بهبهانی با اسم برمه ای یو علی، قاسم بیگ با اسم برمه ای یوانگ تین، میرزا غلامحسین مازندرانی با اسم برمه ای یوتین میینت، میرزا علی جان مشکی با اسم برمه ای سای تونگ تین و علی اصغر با اسم برمه ای یو تون میت را اعضای هیات امنای قبرستان معرفی کرده که در زمان حیات آنان، نمازخانه شیعیان در سال 1991 ساخته شده است.
در سفر نگارنده به میانمارکه برای تسلیم استوارنامه انجام شد(مرداد 1384) از گورستان ایرانیان و مدرسه دینی شیعیان یانگون که در این قبرستان واقع است بازدید شد.هنوز در این مدرسه زبان فارسی توسط چندتن از شیعیان تحصیلکرده در ایران آموزش داده می شود.
دانش آموزان این مدرسه به زبان فارسی آشنائی داشته و برخی از آنان براحتی قادر به تکلم به زبان فارسی هستند. یکی از آنان به خط فارسی مطلبی به عنوان خوش آمدگوئی بر روی تخته سیاه نوشته بود. یکی دیگر از دانش آموزان نیز به زبان فارسی به با بیان جملاتی به ما خوش آمد گفت.
به دنبال برقراری مناسبات رسمی ایران و میانمار درتاریخ 18 مرداد 1347 سفیر ایران در دهلى نو به‌عنوان سفیر اکردیته در یانگون معرفى و درتاریخ 22 مهر 1349 استوارنامه خود را به ژنرال نوین رئیس شورای صلح و توسعه میانمار(رئیس کشور) تسلیم کرد. همچنین سفیر برمه در پاکستان نیز به‌عنوان سفیر اکردیته در تهران تعیین و درتاریخ 20 آبان 1349 استوارنامه خود را تسلیم نمود. در تاریخ 16 فروردین 1350 ژنرال نوین از ایران دیدار کرد، از آن سال به بعد سفرای و کشور در دهلى نو و اسلام‌آباد در پایتخت‌هاى دو کشور اکردیته بوده‌اند. روابط رژیم پهلوی با دولت برمه بسیار دوستانه بود تا جائی که رژیم ایران مخالفین سیاسی خود را به برمه تبعید می کرد. در این رابطه مرحوم صادق خلخالى نماینده سابق مردم قم طى سخنانی در مجلس شوراى اسلامى گفته است: " در جنگ بین‌الملل اول علمای ما از جمله آیت‌الله سید محمدتقى خوانسارى و آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانى به‌علت برداشتن اسلحه و جنگیدن با انگلیسى‌ها براى مدتى به کشور برمه تبعید گردیدند".
بعد از پیروزى انقلاب اسلامى روابط ایران و برمه با تبادل هیاتهای رسمی فعال بود و عمده روابط اقتصادى دو کشور نیز منحصر به چندبارخرید برنج از برمه بود. در حال حاضر سفیر ایران در تایلند در میانمار اکردیته بوده و سفیر میانمار در دهلی نو نیز در تهران اکردیته می باشد. بنظر می رسد سابقه حضور ایرانیان در برمه می تواند همواره یکی از محورهای گفتگو و همکاری دوکشور بوده و در تحکیم روابط فیمابین نقش ایفا نماید.
نظر شما