فرزند کمتر، زمین سبزتر

علیرضا نورایی: تلاش‌ها برای دست‌یابی به ابتکاری برای کنترل روند گرم شدن جهان به سیاست‌های کنترل جمعیت منتهی شد.

به گزارش نیچر، نهاد جمعیت ملل متحد، یو.ان.اف.پی.ای در گزارش اخیر خود آورده است که با تامین دسترسی به راه‌های جلوگیری از بارداری برای 215 میلیون زن در کشورهای در حال توسعه می‌توان به تثبیت رشد جمعیت و به واسطه آن، کاهش تغییرات آب‌وهوایی کمک کرد.

گزارش جمعیت جهان در سال 2009 / 1388 حاکی از آن است که گرچه تاثیر درازمدت رشد جمعیتی بر تغییرات آب‌وهوایی به آینده اقتصادی، فناوری و الگوی مصرف بستگی دارد، ولی سطح جمعیت روی توانایی کشورها در مقابله با روند رو به فزونی این مسئله روز دنیا تاثیر می‌گذارد. (برای دیدن عکس بزرگ، اینجا را کلیک کنید)

بر اساس مطالعات صورت گرفته، در صورتی که جمعیت جهان مطابق با سناریوی رشد میانی سازمان ملل از 6.8 میلیارد نفر کنونی به 9 میلیارد نفر در سال 2050 / 1429 برسد، در مقایسه با سناریوی رشد پایین که 8 میلیارد نفر را برای 2050 / 1429 پیش‌بینی می‌کند، سالانه 1 تا 2 میلیارد تن دی‌اکسید‌کربن بیشتری در زمین منتشر خواهد شد.

ولی علی‌رغم پیش‌بینی‌های صریح این گزارش، هنوز مبحث تاثیر جمعیت بر آب‌وهوا جای خود را در میان مباحث علمی و دیپلماتیک روز باز نکرده است

به عقیده ثریا احمد عبید، مدیر اجرایی یو.ان.اف.پی.ای، دلیل ابای کشورها از مطرح کردن این موضوع، نگرانی آنها از سیاست‌های کنترل جمعیت است. او می‌گوید:« ما متوجه این نگرانی هستیم؛ ولی اگر روش‌های ممانعت از بارداری و تنظیم خانواده در دسترس افراد متقاضی قرار بگیرد، کاهش نرخ رشد جمعیت ناشی از آن تاثیر زیادی بر تغییرات آب‌و‌هوایی خواهد داشت».

به باور او رشد اقتصادی یکی از عوامل کلیدی در کاهش نرخ زاد‌وولد است که تاثیرش حتی از آموزش و دسترسی به خدمات تنظیم خانواده هم بیشتر است.

اما پل ون‌گاردینگن، استاد توسعه بین‌المللی در دانشگاه ادینبرگ انگلیس بر خلاف خانم، فکر می‌کند که نقش آموزش و ممانعت از بارداری پررنگ‌تر از رابطه تولید ناخالص داخلی و زاد و ولد است. البته او نمی‌گوید که تولید ناخالص ملی کم اهمیت است، ولی معرفی آن به عنوان مهم‌ترین عامل کاهش نرخ زاد و ولد و تثبیت جمعیت جهانی چندان دقیق نیست. به باور وی تا وقتی که دینامیک جمعیتی را با درک فعلی از تغییرات آب‌وهوایی و واکنش‌هایمان به آن در هم می‌آمیزیم، تلاش‌هایمان در هر دو جهت بی‌اثر خواهد بود.

نکته دیگری که در این گزارش تصریح شده، تاثیر متفاوت تغییرات آب‌وهوایی بر دو جنس زن و مرد است. این گزارش فرضیه آسیب‌پذیری بیشتر خانم‌ها را نسبت‌ به آقایان رد می‌کند و صدالبته دلیل این نتیجه‌گیری چندان مبهم نیست! زنان کمتر به کار بیرون خانه و درآمدزایی مشغولند، کمتر تا مدارج بالا به تحصیل ادامه می‌دهند و البته مرجع‌های کمتری هم برای محافظت در مقابل تاثیرات گرم شدن زمین دارند.

گرچه این گزارش به کمبود تحقیقات لازم و داده‌های مطمئن در این حوزه هم اشاره می‌کند؛ ولی خانم عبید با این نظر مخالف است و خسارات متوجه زنان را بزرگ‌تر می‌داند و معتقد است که آنها باید برای موفقیت برنامه‌های سازگاری با گرم شدن زمین در مباحث مربوط گنجانده شوند.

در همین حال بسیاری از کارشناسان امیدوارند که مسائل مطرح شده در گزارش یو.ان.اف.پی.ای بر مذاکرات آب‌وهوایی اجلاس کپنهاگ که در اواسط ماه نوامبر / اواخر آذرماه آینده برگزار خواهدشد، موثر واقع شود.