عرفان خسروی: برخی از مهم‌ترین اخبار علمی دو هفته اخیر (تعطیلات نوروز سال 1392 هجری خورشیدی) عبارت‌اند از به دست‌آوردن تصویری کامل از پژواک مهبانگ، کشف شرایط دیرینه‌شناختی حیات در مریخ، پیش‌گام شدن بریتانیا در پیوند دی.ان.ای برای پیش‌گیری از بیماری‌های ژنتیک، اعتصاب دانشمندان فرانسوی در اعتراض به سیاست‌های مالی این کشور، کشف منابع غنی متان توسط ژاپن در قعر اقیانوس‌ها که می‌تواند نیاز انرژی این کشور را تا حد زیادی از نفت کشورهای دیگر جدا کند و سرمایه‌گذاری نفتی ایالات متحده برای کاهش وابستگی به نفت در حمل و نقل.
یافته‌هایی درباره مریخ
دانشمندان ناسا اندکی پیش از آغاز سال 1392 گزارش دادند که کاوشگر کیوریاسیتی (به معنیکنجکاوی) شواهدی یافته که بر اساس آن میلیون‌ها سال پیش در مریخ شرایط حیات وجود داشته است. نمونه سنگ‌های گردآوری شده توسط این کاوشگر حاوی خاک رس است که احتمالاً در آب شور با pH خنثی شکل گرفته است.
ژاپنی با بوی متان
ژاپنی‌ها از امکان استخراج متان از رسوبات انباشته شده در عمق حدود 300 متری کف دریا خبر دادند. متان که جزء اصلی گاز طبیعی است، پیش‌تر از رسوبات قرار گرفته در زیر دشت‌های قطبی (توندراها) به دست می‌آمد اما منابع متان دریاها بسیار گسترده‌تر است. تلاش موفقیت‌آمیز شناور حفار چیکیو در اعماق دریا آغاز پروژه آزمایشی دو هفته‌ای است که امکان بهره‌برداری از متان را به عنوان منبع اقتصادی قابل‌اتکا برای ژاپن بررسی خواهد نمود.
پیدا شدن گور طاعون‌زدگان در لندن
باستان‌شناسان از پیدا شدن یک گودال دفن اجساد طاعون‌زده مربوط به قرون وسطی در خلال عملیات احداث راه‌آهن مرکزی لندن خبر دادند. این گور دسته‌جمعی با 660 سال عمر تقریبی، مکانی بوده برای دفن قربانیان مرگ سیاه (طاعون خیارکی). پژوهشگران پیش‌تر موفق به یافتن نقشه ژنتیکی Yersinia pestis شده بودند که همان باکتری عامل ایجاد طاعون است و آن را در بقایای اجساد یافته شده در گورهای جداگانه در لندن به دست‌آورده‌بودند. این یافته می‌تواند زوایای دیگری از تاریخ ژنتیک این بیماری را روشن سازد.
حفاظت از گونه‌های در معرض خطر
اعضای پیمان بین‌المللی منع تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر (CITES)، که در پایان سال گذشته خورشیدی در بانکوک برگزار شد، در خصوص حفاظت بیش‌تر از چندین گونه از کوسه‌ماهی‌ها و سفره‌ماهی‌ها از جمله کوسه‌ماهی پوزه سفید توافق کردند. همچنین در این اجلاس در خصوص محدودیت تجارت گونه‌های متنوعی از درختان گرمسیری تصمیماتی اتخاذ شد. نمایندگان حاضر پیشنهادهایی درباره پیگیری قضایی مسائل مربوط به تجارت عاج و شکار غیر قانونی فیل‌های آفریقایی تصویب کردند اما پیشنهاد حفاظت بیش‌تر از خرس‌های قطبی را نپذیرفتند.
پیوند دی.ان.ای
میتوکوندری اندامکی است که نقش اصلی را در متابولیسم انرژی سلول بازی می‌کند. میتوکوندری‌ها در حقیقت باکتری‌هایی بوده‌اند که میلیاردها سال پیش به سلول‌های نیاکان ما واردشده‌اند و با به‌عهده گرفتن متابولیسم انرژی از هضم‌شدن درون سلول‌ها جان به دربرده‌اند، این باکتری‌های هم‌زیست باستانی هنوز دی.ان.ای مستقل از هسته دارند، اما آن‌قدر در سلول‌های ما مانده‌اندکه جزئی تفکیک ناپذیر از سلول شده و اکنون نه سلول بدون میتوکوندری و نه میتوکوندری بدون سلول زنده می‌ماند. برخلاف ژنوم هسته ای، ژنوم میتوکوندری‌های هرکدام از ما فقط به مادرمان بازمی‌گردد و درصورتی که مادری مبتلا به نقص ژنوم میتوکوندری باشد، این بیماری را به نسل بعد نیز منتقل می‌کند. اکنون بریتانیا هر روز به کسب رتبه نخست در مسابقه‌ای ژنتیک نزدیک‌تر می‌شود تا با قانونی‌کردن برخی تکنیک‌های باروری «در شیشه» (in vitro) از انتقال بیماری‌های ژنتیک ناشی از ژن‌های معیوب میتوکوندریایی مادر به نسل بعد پیش‌گیری کنند. قانون‌گزاران این کشور یک هفته پیش موافقت کردند تا قوانینی برای پیوند دی.ان.ای هسته‌ای از یک سلول تخم با دی.ان.ای میتوکوندریال ناسالم به یک سلول میزبان با دی.ان.ای میتوکوندریال سالم وضع کنند. عموم مردم این کشور نیز با امید به پیش‌گیری از بیماری‌های جدی ناشی از نقص دی.ان.ای میتوکوندریال با این تکنیک‌ها موافقند. اکنون همه چیز به انتخاب دولت بریتانیا وابسته‌است تا این تکنیک‌ها را قانونی کند یا خیر.
برخاستن مجدد موتورهای آپولو
بخش‌هایی از موشک ساترن پنج که فضانوردان آپولو را به ماه برده بود در بستر اقیانوس اطلس کشف شد (تصویر آغازین). تیم بازیابی که توسط مؤسسه سایت آمازون رهبری می‌شد در نخستین روز نوروز اعلام کردند آن‌قدر قطعات از بستر اقیانوس پیدا کرده‌اند که می‌توان با آن دو موتور F1 درست کرد، یعنی همان موتوری که موشک‌ها را به آسمان پرتاب کرد و سپس در دریا افتاد. ناسا طی سال‌های 1967/1346 تا 1973/1352 تعداد 13 فروند موشک ساترن پنج به فضا فرستاد که هرکدام دارای پنج موتور F1 بودند.
سرمایه‌گذاری نفتی برای حذف نفت
باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا ایجاد یک بنیاد سرمایه‌گذاری را پیشنهاد نمود که وظیفه‌اش پژوهش و توسعه برای یافتن راه‌حل‌های جایگزین برای کاهش استفاده از سوخت‌های کربنی در زمینه حمل و نقل است. این بنیاد از اعتباری معادل دو میلیارد دلار طی ده سال بهره‌مند خواهد شد که این رقم به صورت درصدی از حقوق فدرال از محل اجاره منابع گازی و نفتی تأمین خواهد شد و انتظار می‌رود در سال‌های آتی افزایش یابد.
مشکلات اقتصادی اتحادیه اروپا
با رأی منفی پارلمان اروپا به لایحه بودجه عمومی پیشنهادی هفت‌ساله اروپا در هفته گذشته، بودجه برنامه پژوهشی افق 2020 اتحادیه اروپا مجدداً مورد تردید قرار گرفت. سران اروپایی در اجلاس هشتم فوریه بر روی بودجه ریاضتی 960 میلیارد یورویی (معادل 1200 میلیارد دلار امریکا) برای سال‌های 2014/1393 تا 2020/1399 توافق کردند که شامل بودجه 70 میلیارد یورویی برای طرح افق 2020 بود. پارلمان اروپا که پاییز گذشته بودجه پژوهشی بیش از 100 میلیارد یورویی را پیشنهاد داده بود، همزمان با بازنگری بودجه 2014، رعایت سقف هزینه‌ها را تصویب نمود اما این موضوع را الزام نمود که بودجه‌های هزینه‌نشده در هر زمینه، به جای برگشت به خزانه کشورهای عضو، در سایر طرح‌های دیگر زمینه‌ها هزینه شود.
افزایش بودجه تحقیقاتی ایالات متحده
کنگره آمریکا در نخستین روزهای سال جدید خورشیدی با افزایش بودجه تحقیقاتی این کشور موافقت نمود. بنگاه‌های علمی ایالات متحده اکنون با این افزایش، مجموعاً 984 میلیارد دلار برای تحقیقاتشان در سال 2013 در اختیار خواهند داشت.
اعتصاب فرانسوی
دانشمندان فرانسوی از یک هفته پیش دست به اعتصاب زده‌اند تا با لایحه‌ای که قصد دارد تحقیقات و تحصیلات عالی را در ا ین کشور تغییر دهد مخالفت کنند. به نظر دانشمندان فرانسوی دانشگاه‌های فرانسوی با این قانون جدید یکی یکی دچار ورشکستگی اقتصادی خواهند شد. وزیر تحقیقات فرانسه ژنویو فائوروزو تصدیق کرد که مشکلات اقتصادی حکومت را از پرداختن به دانش بازمی‌دارد. لایحه جدید یک هفته پیش توسط کابینه فرانسه ارائه شده و همین روزها در پارلمان فرانسه بررسی خواهد شد و تا اوایل تابستان به صورت قانون درخواهد آمد.
حمایت از سلول‌های بنیادی
مؤسسه کالیفرنیایی پزشکی احیاکننده در سن‌فرانسیسکو 32 میلیون دلار برای تحقیقات روی سلول‌های بنیادی همه-توان انسانی به دست آورد. ایالات متحده فاقد یک بانک سلول بنیادی همه-توان است و از این لحاظ از ژاپن عقب‌مانده است، اما این مؤسسه قرار است تبارهای مختلف سلول‌های بنیادی را برای استفاده محققان آمریکایی تأمین کند.
جایزه روسی در آمریکا
جایزه فیزیک بنیادی 2013 به الکساندر پولیاکوف در دانشگاه پرینستون در نیوجرسی رسید، آن هم به پاس تحقیقات او روی ریاضیات کوانتومی که مدل استاندارد ذرات بنیادی را پشتیانی می‌کند. این جایزه که یک هفته پیش به این پولیاکوف اهدا شد سه میلیون دلار است و یک سال پیش توسط یوری میلنر، کارآفرین اینترنتی روس برای تحقیقات فیزیک بنیان‌گذاشته شده است.
پیشرفت در مأموریت مریخ
روسیه با آژانس فضایی اروپا در مأموریت پژوهشی مریخ همکاری می‌کند. سازمان فضایی روسیه وسائل نقلیه و تجهیزات پژوهشی ضروری را برای نخستین فضانورد مریخی در سال 2016/1395 و یک کاوشگر را در سال 2018/1397 خواهد ساخت. به علاوه تجهیزات فرود و عرشه سفینه کاوشگر نیز به عهده سازمان فضایی روسیه خواهد بود. این دو سازمان قرارداد همکاری خود را در هفته آخر اسفند تنظیم کردند. ناسا در فوریه 2012/بهمن 1390 همکاری خود را با آژانس فضایی اروپا کاهش داده بود اما همچنان در زمینه مخابرات و دیگر پشتیبانی‌ها به این همکاری ادامه می‌دهد.
ژنوم نئاندرتال
توالی کامل ژنوم یک نئاندرتال از استخوان انگشت پایی که در غاری در روسیه کشف شده بود استخراج شد. محقیقات مؤسسه انسان‌شناسی تکاملی مکس پلانک در لایپزیگ آلمان هفته گذشته این خبر را منتشر کردند. کیفیت این توالی پنجاه بار بهتر از توالی نئاندرتالی پیشین است که در سال 2010/1389 استخراج شده بود. این توالی برای استفاده علاقه‌مندان روی اینترنت وجود دارد و می‌تواند به پژوهشگران برای مشخص‌کردن تاریخچه تکاملی نئاندرتال‌ها و نسبت آن‌ها با انسان‌ها و انسان‌ریخت‌های دیگر به کار گرفته شود.
تصویری از انفجار بزرگ
تلسکوپ فضایی پلانک کامل‌ترین و دقیق‌ترین تصویر را از درخشش بازمانده از انفجار بزرگ ترسیم کرد. دانشمندان آژانس فضایی اروپا در هفته گذشته نتایج این پژوهش را اعلام کردند که شواهدی روشن از نخستین لحظه‌های خلقت جهان به دست می‌دهد.
5353
نظر شما