اسرائیل و ترکیه برای ورود بیشتر در بحران سوریه آماده می شوند

زهرا خدایی

جان کری بار دیگر به خاورمیانه آمده است، اما این بار مقصد اول وزیر خارجۀ آمریکا ترکیه بود تا در ملاقات با مقامات ترک بر این مسئله تأکید کند که بهبود رابطۀ آنکارا- تل آویو برای واشنگتن از اهمیت زیادی برخوردار است. کری در ملاقات با داوود اوغلو، همتای ترک خود، ضمن مهم خواندن رابطۀ رژیم صهیونیستی و ترکیه، این آشتی را برای ثبات در خاورمیانه ضروری خوانده است. اما سوال اینجاست ثباتی که کری از آن در سایۀ آشتی دو طرف حرف می‌زند، چه نوع ثباتی است؟ و اصولاً چه عاملی اهمیت برقراری روابط رژیم صهیونیستی با آنکارا را بیش از هر زمان دیگری ضروری ساخته است؟ فیروز دولت‌آبادی، سفیر سابق ایران در ترکیه در گفتگویی با خبرآنلاین به این پرسش پاسخ داده است.
چه عاملی دست رژیم صهیونیستی را به سمت ترکیه دراز کرد؟
اسراییلی‌ها شرایطی بحرانی دارند؛ از یک طرف توافقات صورت گرفته با مصر با توجه به وضعیت فعلی، توافقی شکننده و آیندۀ آن نامعلوم است.
از طرف دیگر اسراییل با مانع بسیار محکمی در شمال به نام حزب الله مواجه است و در 10 سال گذشته در دو جنگ گسترده‌ای که میان دو طرف به وقوع پیوست، ثابت شد که ارتش اسراییل توانایی جنگیدن در آن جبهه را ندارد و هم از لحاظ روانی شکست خورده و هم از لحاظ نظامی.
از سویی وضعیت اردن پایدار نیست. هرچند کوشش بسیار عظیمی توسط حاکمیت و همپیمانان بین‌المللی این کشور صورت می‌گیرد تا وضعیت اردن به بی ثباتی نرسد و بتوانند از طریق اردن حداقل نقطۀ اتکایی برای اسراییل از لحاظ امنیتی داشته باشند.
به اعتقاد من، بحران سوریه وضعیت مطلوبی برای اسراییل به وجود آورده است و در واقع اسراییل شانس بزرگی آورده است. حتی آن دسته از کارشناسی که در ابتدا این نظر را نداشتند، امروز به این واقعیت پی برده‌اند. بنابراین اگر جبهۀ موردنظر بتواند به قیمت حاکمیت موقت جریان‌های سلفی در سوریه تغییراتی در سیستم و رژیم سیاسی سوریه ایجاد کند، موقعیت‌شان را نسبت به لبنان تا حد زیادی بهبود بخشیده‌اند. واقعیت اینست که دغدغۀ اصلی رژیم صهیونیستی تضعیف لبنان از طریق بحران سوریه است.
اگر این فرایند را به عنوان پایۀ تحلیل قرار دهیم و بپذیریم، یکی از بازیگران اصلی که غرب نیاز جدی به رایزنی با آن برای آینده سوریه و سپس در مرحلۀ بعد طرح‌های آتی برای لبنان دارد، ترکیه و سیستم سیاسی این کشور است. 
چرا ترکیه؟
ترکیه هزینۀ زیادی در تحولات سوریه پرداخت کرده و هم اکنون نیز در حال پرداخت همین هزینه‌ها در سطح وسیعی است و در راهی قدم گذشته که فکر می‌کند بدون بازگشت است. لذا ایجاد یک ساختار باثبات برای اسراییل در منطقه اهمیت فوق العاده‌ای دارد. معنای این ساختار باثبات در حال حاضر با توجه به وضعیت بحرانی سایر کشورها، مثلث اسراییل- ترکیه- آمریکاست. این مثلث می‌تواند تا حد زیادی اولاً سیاست‌های امریکا، اسراییل و ترکیه را در مورد سوریه هماهنگ کند و به مقتضای روند تحولات آنها را بر سیر تحولات مسلط نگه دارد.
نکتۀ مهم دیگر اینست که اسراییل در پناهِ یک ساختار سه جانبه با ترکیه می‌تواند اطمینان داشته باشد که بحران در سوریه استمرار پیدا می‌‌کند. آنها فکر می‌کنند که باید از دولت ترکیه پشتیباتی بالایی کنند تا اجازه ندهند ثبات سیاسی،امنیتی و نظامی در سوریه برقرار شود. مجموع این عوامل سبب نزدیکی دو طرف شده است.
بر چه اساسی معتقدید که تشدید بحران در سوریه به نفع اسراییل است؟ در حالیکه اسراییل از بیم سرایت ناامنی به مرزهایش حضور نظامی را در مرزهایش تقویت کرده است.
اسراییل نگران بحرانی شدن منطقه و انتقال آن از طریق مرزها به داخل نیست؛ چون امکان این کار وجود ندارد، سوریه پیوندی با مردم پشت مرز به شکلی که در اردن و یا مصر می‌بینیم، با سرزمین‌های اشغالی ندارد، لذا مسئله اصلی چیزی نیست که بدان اشاره کردید.
من معتقدم مسئلۀ مهم برای اسراییل اینست که بتواند این بحران را ادامه دهد، استمرار و تشدید این بحران در سوریه به نفع اسراییل است، چون ممکن است منجر به فروپاشی دولت بشار اسد شود و انتقال این بی نظمی و بحران به لبنان قطعاً باعث تضعیف موقعیت حزب الله و موقعیت ما در خاورمیانه خواهد بود. لذا اسراییل تشدید بحران را نه از باب نگرانی از انتقال آن به داخل اسراییل بلکه از باب اهمیت و ارزش فوق العاده‌ای که برای سیاست‌های رژیم صهیونیستی دارد، دنبال می‌کنند.
بنابراین چه لزومی داشت که دست دوستی به طرف ترکیه دراز کنند، وقتی بحران، خودبخود اسراییل را منتفع می‌کرد؟
رژیم ترکیه رژیم باثباتی است؛ از این رو اسراییل می‌خواهد با یک رژیم باثبات که در این تحولات هم نقش دارد و هم دست و هم برای آینده در حال برنامه‌ریزی است، ارتباطات عمیقی را مجدداً برقرار کند. اطلاع از روند تحولات برای اسراییل بسیار اهمیت دارد، دستیابی و ارتباط با سیستم باثباتی (همچون ترکیه) که ظاهراً می‌خواهد برندۀ تغییر و تحولات در سوریه باشد، برایشان اهمیت دارد و لذا حاضر شدند از همۀ حرف‌ها و ادعاهای گذشته دست بکشند و عذرخواهی کنند.
ترکیه رابطۀ خوبی با گروههای فلسطینی دارد، چگونه می‌خواهد در روابط خود میان دو طرف توازن ایجاد کند؟
این مسئله از لحاظ سیاسی چندان مهم نیست. این مسئله بدان معنا نیست زمانی که با یک طرف خوب هستند باید با طرف دیگر دعوا داشته باشند. در دنیای سیاست و حتی در مجموعۀ کوچکتر از آن، افراد در تعامل با یکدیگر به میزانی روابطشان دارای درجۀ متفاوتی از سردی و گرمی است، اما زندگی سیاسی آنها در جریان است. این مسئله برای نظام‌هایی مثل ترکیه و اسراییل اصلاً مسئلۀ مهمی نیست و امر طبیعی است.
تأثیر همسویی و آشتی ترکیه و اسراییل بر بحران سوریه و آیندۀ تحولات را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
تصورم اینست که اسراییل پس از اشراف پیدا کردن بر مسائل به لحاظ اطلاعاتی، فشارشان را بر آمریکایی‌ها برای تشدید بحران در سوریه اضافه می‌کنند. چون دولت آمریکا به لحاظ نظامی آهسته وارد بحران سوریه شده است، اما بعد از عادی‌سازی روابط میان ترکیه و اسراییل فشار و لابی اسراییل، آمریکایی‌ها را وادار خواهد کرد که با قدرت بیشتری وارد بحران سوریه شوند.
4952