واکنش صریح و بی سابقه رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در برابر شیمون پرز رییس رژیم صهیونیستی و ترک اجلاس داوس به نشانه اعتراض به سیاست های خصمانه اسراییل در غزه طی نشستی حاشیه ای که به این منظور در داوس ترتیب داده شده بود او را در میان مسلمانان جهان و کشورهای خاورمیانه در قد و قامت یک قهرمان واقعی جلوه داد. او که برای بیان مواضع خود صحنه واقعی رویارویی با بزرگان اسراییل در داوس را انتخاب کرد با سخنان و مواضع خود نشان داد در مسیری که در پیش گرفته است دیگر اعتنایی به دامنه روابط ترکیه با اسراییل ندارد چرا که حتی به رغم عذرخواهی پرز باز هم به طور حتم تعاملات دو دولت ترکیه و اسراییل دستخوش تغییرات بسیاری خواهد شد که این مساله خود از دید منتقدان همیشه سران حزب اعتدال و توسعه ترکیه پنهان نمی ماند.
هر چند موضع گیری صریح رجب طیب اردوغان با استقبال و رویکردی جهانی روبه رو شد اما بازخورد آن در عرصه دیپلماتیک از همان ساعات ابتدایی موج سهمگینی از شوک و واهمه را برای اهالی وزارت خارجه آنکارا در پی داشت. به طوری که یکی از مقامات وزارت خارجه ترکیه در همان ساعات ابتدایی و پس از بازگشت نخست وزیر ترکیه یادآور شد که بعید است سطح روابط دیپلماتیک دو دولت تا آنجا کاهش پیدا کند که سران تل آویو و آنکارا تصمیم به اخراج سفرای کشور مقابل بگیرند.
در این میان گفت و گوی تلفنی اردوغان و شیمون پرز نشانه دیگری از روابط عادی دو دولت است چرا که ساعاتی پس از بازگشت اردوغان به ترکیه رییس دولت اسراییل در تماس تلفنی با وی به صحبت درباره رویارویی آنها در داوس و ایراد عذرخواهی از وی پرداخت.
اما این در حالی است که منابع آگاه هشدار داده اند که این رویارویی بی سابقه و صحبت های اردوغان و اتهاماتی که او به سران تل آویو وارد آورده است به صورتی غیرمستقیم و نامحسوس دارای تاثیرات بسیاری است که البته در نهایت به سود ترکیه نخواهد بود. اردوغان با موضوع گیری صریح خود ترکیه را بی پروا در معرض خطری جدی قرار داد که البته او خود با همه ابعاد آن آشناست.
1- لابی های صهیونیست تاکنون همواره سعی داشته اند که به هر طریقی روسای جمهور مختلف آمریکا را از بر زبان آوردن عنوان قتل عام و کشتار در جایی که از حادثه 1915 میلادی و درگیری ارامنه و پادشاهی عثمانی صحبت می کنند بازدارند. اما با موضع اردوغان دیگر روسای جمهوری آمریکا را هیچ لابی یهودی تحت فشار قرار نخواهد داد.
2- با عقب نشیتی لابی های اسراییلی که سعی داشتند همواره در خفا منافع ترکیه را حفظ کنند به راحتی می توان انتظار داشت که کنگره آمریکا به زودی تلاشی وافر برای تصدیق حادثه 1915 میلادی تحت عنوان کشتار ارامنه و قتل عام آنها از سوی حکومت ترکی در پیش بگیرد. اگر تا پیش از این لابی های صهیونیستی از همه استدلال ها و توجیهات ترک ها حمایت می کردند با صحبت های اردوغان همه حمایت ها برداشته شد.
3- اسراییل می تواند در توجیه رویارویی خود با حماس از رویکردی مشابه آن در ترکیه دیگر مثال بزند. اسراییل همواره در خفا این توجیه را داشته که اگر ترکیه دارای این حق قانونی است که برای دفاع از منافع خود به رویارویی با گروه پ.ک.ک بپردازد به طور حتم با روشن شدن مواضع اردوغان این بار با صدایی واضح و آشکار و به صورتی علنی رفتار خود در غزه را با رفتار دولت ترکی با مردمان شمال عراق مقایسه خواهد کرد. حتی ممکن است از این پس لابی های اسراییلی از حمایت از ترکیه در اروپا و آمریکا در توجیه حملات هوایی ارتش ترک به مواضع پ.ک.ک دست بکشند.
4- آنچه که اردوغان در داوس به نمایندگی از سوی تمامی مردم ترکیه و حتی مسلمانان جهان بر زبان آورد به طور حتم در مناسبات دیپلماتیک ارمنستان و ترکیه نیز تاثیر منفی خواهد داشت. چرا که هم اکنون ارمنستان مامن شمار فراوانی از یهودیان است که به طور حتم به جانبداری از مواضع لابی های اسراییلی توجه خواهند داشت تا مصلحت و منافع کشور خود و یا حتی همسایه شان!
5- محکوم کردن و سخن راندن از جنایت های رژیم صهیونیستی در برابر دیدگان سران جهان به طور مشخص تصویری میانه رو و میانجی از ترکیه را که در یک سال گذشته در خاطر کشورهای غربی ترسیم شده بود مخدوش خواهد کرد. ترکیه که در ماه های گذشته عنوان میانجی خاورمیانه را برای بهبود مناسبات دیگر کشورها با اسراییل در پیش گرفته بود نشان داد که حتی جایی معتدل ترین دولت ها هم در برابر افزون خواهی های اسراییل تاب ندارند که البته این مساله از سوی کشورهای حامی اسراییل نقطه ای منفی تلقی می شود.
6- تنش داوس و درگیری لفظی صریح اردوغان با پرز از سوی کشورهای حامی اسراییل و لابی های صهیونیستی خط بطلانی بر بی طرفی این کشور در شورای امنیت سازمان ملل است.
با همه این تفاسیر اردوغان و در پی آن مردم ترکیه با موضع صریح خود به رغم همه ناملایمتی هایی که در پیش دارند خود را در جایگاه ویژه ای در خاورمیانه و حتی جهان جای دادند: اردوغان و مردم ترکیه" قهرمان عدالت خواهی خاورمیانه" شدند.
روزنامه حریت 30 ژانویه 2009/ترجمه: لیدا هادی
نظر شما