آذرجزایری: اینکه برنامه پنجم در بخش تولید نفت محقق می شود و ما به آرزوی دیرینه خود مبنی بر رسیدن تولید کشور به بیش از 5 میلیون بشکه در روز می رسیم یا خیر یک موضوع است اما موضوع اصلی دیگر این نکته است که برای رسیدن به این رقم روی کدام مناطق و کدام میدان ها حساب کرده ایم. مساله ای که در حال حاضر مطالعات دقیقی برروی آن انجام نشده و بسیاری از کارشناسان از این موضوع به عنوان یک بحران یاد می کنند. دراین بین به آنچه که در گفت وگو با حمید بورد، مدیرعامل مناطق نفت خیز جنوب می رسیم، کاهش قدرت مناطق نفت خیز جنوب در سالهای آینده به دلیل ورود میدان های این منطقه به نیمه دوم عمر است. با اینحال مدیرعامل مناطق نفت خیز جنوب معتقد است که باید از تجربه و توان مردان جنوب برای توسعه میدان های نفتی دیگر مناطق کشور بهره برد و توان آنها را نادیده نگرفت. مشروح این گفت وگو را در ادامه می خوانید:
آقای بورد فکر می‌کنید تا چند سال دیگر مناطق نفت‌خیز جنوب همچنان نفتی خواهد بود؟
پاسخ به این سؤال مقداری مشکل است و بستگی به برنامه‌های تولید صیانتی، تزریق گاز، میزان برداشت و بسیاری از پارامترهای دیگر دارد ولی در هر صورت فکر نمی‌کنم این مدت کمتر از 50 سال باشد.
ولی ما می‌شنویم که پیوسته در اهواز نفت کشف می‌شود به طوری که بسیاری از خانه‌ها به دلیل پیدایش نفت در زیر آن تخلیه شده‌اند؟
طول مخزن اهواز حدود 70 کیلومتر است که یکی از بزرگ‌ترین مخازن دنیاست. بنابراین طبق قانون باید توسعه شهری با نفت هماهنگ می‌شد که متأسفانه به این قانون عمل نشده و مثلاً بر روی طول مخزن خانه ساخته شده است. همین موضوعی که اشاره کرده‌اید ما را در خصوص این مخزن با مشکل روبه‌رو کرده است. اما کاری است که اتفاق افتاده و ما به دنبال روشی‌های جدیدی هستیم که بتوانیم نفت زیر این خانه‌ها را استخراج کنیم.
آیا برنامه شما تخلیه این مناطق است؟
خیر ما نمی‌توانیم این مناطق را تخلیه کنیم بلکه این مسئله جز مواردی است که کل دولت باید در خصوص آن تصمیم‌گیری کند ولی ما به دنبال روش‌ها و تکنولوژی‌های جدید هستیم که بتوان نفت را از راه دورتر و با حفاری‌های انحرافی، استخراج کرد که در این خصوص مطالعات وسیعی هم انجام شده است. به هر حال میزان نفت درجای موجود در این منطقه بسیار چشمگیراست و ارزش آن را دارد که دولت بر روی آن سرمایه‌گذاری کند.
با توجه به اینکه به نظر می‌رسد که ما در خصوص برداشت صیانتی از مخازن نفت و گاز دچار مشکل هستیم در حال حاضر برداشت از مناطق نفت‌خیز جنوب به چه صورتی است و چه راهکارهایی در خصوص برداشت صیانتی از چاه‌ها وجود دارد؟
خوشبختانه ما از مجموعه بالادستی قوی برخوردار هستیم. گهگاه بحث‌های چالشی اعم از موافق و مخالف در خصوص برداشت از مناطق نفت‌خیز جنوب مطرح بوده است ولی آنچه برای کارشناس مناطق نفت‌خیز جنوب همواره اصل بوده تولید صیانتی است و در این خصوص مطالعات پیوسته و بسیاری انجام شده است. البته در برخی از مخازن خاص به دلایلی از جمله اینکه قرار بوده خوراک برخی از کارخانه‌ها را تأمین کنند و یا به دلیل تاریخچه گذشته آن مخزن مجبور بودیم که «اور پی‌جی‌سی» انجام دهیم که البته این شرایط بسیار محدود است. بنابراین در حال حاضر تولید در این مناطق زیر PGR است به این معنی که مجموع تولید در مناطق نفت‌خیز جنوب یک تولید صیانتی است که خوشبختانه در سالهای اخیر بحث تزریق گاز هم در این مناطق جدی‌تر گرفته شد، اگرچه هنوز هم مشکلاتی در خصوص تأمین گاز وجود دارد ولی این موضوع به عنوان یک استراتژی به صورت جدی در دست اقدام است. در حال حاضر چندین پروژه از جمله تزریق گاز گچساران، لب سفید و قلعه نار در دست اقدام و تزریق گاز نرگسی راه‌اندازی شده و به بهره‌برداری رسیده‌است.
در حال حاضر چند درصد از برنامه تزریق گاز به میادین در این منطقه تحقق یافته است؟
در حال حاضر برنامه‌ریزی ما این است که تمام مخازنی که از نظر ساختار زمین‌شناسی امکان پیوستن به مدار تزریق گاز را دارند در دست اقدام قرار گیرند که خوشبختانه عملکرد ما در این خصوص حتی در بدترین زمان سال هم که مصرف گاز در کشور بالاست، در حدود 70 درصد است. تمام سعی و تلاش بر این بوده که کارخانه‌ها همچنان به فعالیت خود ادامه دهند و برنامه‌ای که در دست اقدام است حدود صد میلیون مترمکعب در روز است که توانستیم بین 60 تا 70 درصد از آن را پوشش دهیم و پیش‌بینی می‌شود که با اتمام پروژه‌هایی که در نظر داریم باز هم بتوانیم به شرایط بهتری نزدیک شویم.
اگر برداشت صیانتی از مخازن جنوب طی 30 سال گذشته اجرایی نمی‌شد چه آینده‌ای در انتظار میادین این منطقه بود؟
اگر در این مناطق از تولید صیانتی به طور جدی حمایت نمی‌شد با روند تولیدی که در زمان پیش از انقلاب داشتیم اکنون عمر مخازن این مناطق بسیار کوتاه‌تر از آن چیزی بود که در حال حاضر است. بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند که پس از حدود 25 تا 30 سال پس از انقلاب عمر مخازن افت پیدا کند ولی برای مثال حداقل در «مارون» حدود یک میلیارد بشکه به نفت درجا این منطقه اضافه شده است که این موضوع به دلیل تزریق گازی است که انجام شده است؛ بنابراین با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان عمر مخازن را افزایش داد. برای بنده به عنوان فردی که در این مناطق کار اجرایی انجام داده است کاملاً روشن و واضح است که به جز در موارد معدودی از مخازن که با مشکل عملیاتی مواجه هستند در دیگر مخازن تولید صیانتی شده است. بنابراین با لحاظ تمام شرایط می‌توانم ادعا کنم که وضعیت ما از این حیث خوب است. در برخی از مخازن هم کاهش تکلیفی داشته‌ایم که باید به آن مخزن اجازه می‌دادیم که با کاهش تولید بتواند خودش را بازیابی کند و البته بحث تولید صیانتی را در تمام برنامه‌ریزی‌ها لحاظ کردیم.
مگر این‌گونه نیست که اگر چاه‌ها بسته شوند، ضرر بزرگی است؟
ممکن است که چاه ضرر کند اما مخزن ضرر نخواهد کرد؛ چرا که مخزن یک مجموعه به هم پیوسته دینامیکی است که اگر فرصت بازیابی به آن داده شود به صورت کلان موثر و خوب است اما ممکن است که چاهی که بسته می‌شود دچار مشکل شود. بنابراین پاسخ این سؤال مستلزم بررسی شرایط و حالت‌های مختلف است. مثلاً ممکن است یک چاه بسته شود. پس برای بازیابی مجدد قصد شود که نیتروژن یا گازوییل به چاه تزریق شود و یا قصد شود که با تزریق اسید چاه را دوباره فعال کرد.بنابراین بستگی به تصمیمی که قرار است گرفته شود موارد مختلف با هم فرق می‌کند. اما کلان مخزن یک رفتار دینامیکی دارد و بر اساس آن برنامه تولید برای مخزن در نظر گرفته می‌شود.
آیا احیاء چاه‌های بسته شده هزینه دارد؟
بله باید برای راه‌اندازی مجدد چاه هزینه شود. ممکن است راه‌اندازی مجدد یک چاه حدود بیست تا سی هزار دلار هزینه داشته باشد ولی در خصوص برخی چاه‌ها هزینه بازیابی کمتر است. بنابراین ما سعی کردیم که در مناطق نفت‌خیز جنوب با توجه به جمیع مسائل برای بستن چاه‌هایی که لازم است بسته شوند برنامه‌ریزی مشخصی و وسیعی داشته باشیم که خوشبختانه با وجود این برنامه تاکنون با بستن یک چاه به تعهدات و خدمات ما از این جهت خللی وارد نشده است. امیدواریم که با وجود این برنامه برای رسیدن به ظرفیت کامل تولید، مشکلات کمتری داشته باشیم.
چنانچه قرار باشد در مناطق نفت‌خیز جنوب افزایش تولید داشته باشیم و چاه‌ها را به‌روزرسانی کنیم نیاز به چه میزان سرمایه‌گذاری به ازا هر بشکه تولید است؟
ما در این خصوص برنامه‌ای را به وزارتخانه ارائه کرده‌ایم. افزایش تولید ما حداکثر می‌تواند در سقف PGC باشد مگر اینکه شرایطی محیا شود که بتوانیم بر روی مخازن کوچک اقدامات بیشتری را انجام دهیم. رقم ما در این برنامه 3 میلیون بشکه است که می‌تواند بین 3 میلیون و پنجاه هزار بشکه و یا 3 میلیون 100 هزار بشکه در یک بازه حدود دو سال قابل دست‌یابی باشد که البته امسال تا حدودی با مشکل نقدینگی مواجه هستیم. اما ما به ازا این موارد باید پروژه‌های مختلفی را اجرا کنیم که لزوماً تنها حفاری نیست بلکه نمک‌زدایی، پروژه‌های تزریق گاز و پروژه‌هایی از این دست است. به عنوان مثال یکی از اقداماتی که از سال گذشته انجام شده است بحث غربالگری است؛ به این شکل که تمام پروژه‌هایی که به نوعی با اصل تولید در ارتباط هستند قرار شد زودتر از سایر پروژه‌ها اقدام شوند. اکنون خوشبختانه این پروژه‌ها پیشرفت بسیار خوبی داشته‌اند و به نظر بنده یکی از اقدامات بسیار مفیدی بوده است که در مناطق نفت‌خیز جنوب انجام شده و به عنوان یک اقدام برجسته مورد توجه است. به عنوان مثال در حال حاضر کارخانه بهره‌برداری و نمک‌زدایی مسجدسلیمان که سال‌ها به صورت سنتی تولید می‌کرد را راه‌اندازی کرده و مراحل تست آن هم روبه اتمام است و به زودی نفتی خواهد شد.
مهم‌ترین هدف فعلی مناطق نفت‌خیز جنوب چیست؟
در شرایط فعلی در مناطق نفت‌خیز جنوب بیشتر توجه ما بر روی پروژه‌های نمک‌زدایی متمرکز است تا بتوانیم با اجرای تمام این پروژه‌ها، یک میلیون بشکه به ظرفیت نمک‌زدایی اضافه کنیم و این بدان معنا است که از حجم حفاری کاسته خواهد شد. در واقع هزینه‌های حفاری در میادین کاهش خواهد یافت و می‌توانیم پروژه‌ها را به موقع به بهره‌برداری برسانیم، ضمن آنکه حفاری و تعداد چاه‌هایی که باید حفر گردد کاهش پیدا خواهد کرد. از سویی دیگر با بهره‌برداری و احداث پروژه‌هایی که ما در دست داریم در صورت بهتر شدن شرایط می‌توانیم نزدیک به 22 تا 23 هزار بشکه تنها از طریق این پروژه‌ها افزایش تولید داشته باشیم.
اگر این پروژه به دلیل مشکلات مالی موجود به نتیجه نرسند چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که این پروژه‌ها به نتیجه نرسند، عدم تولید خواهیم داشت برای نمونه اگر نمک‌زدایی سر وقت به بهره‌برداری نرسد، عدم تولید را نتیجه خواهد داد. به این معنی که چاه‌های زیادی نمکی خواهند شد. هنگامی که چاه‌ها نمکی شوند اگر کارخانه‌ای که نمک‌زدایی می‌کند ظرفیت کافی نداشته باشد، باید چاه بسته شود و این به معنی بر باد رفتن هزینه‌های گزافی از جمله حفاری است. بنابراین تمام این موارد در زنجیره ارزشی معنا پیدا می‌کند. به این معنی که خروجی بهره‌برداری باید از نظر نمک، ورودی نمک، گاز تولیدی و همچنین ظرفیت نمک‌زدایی متناسب باشد تا تقویت فشار درست شود و همچنین حجم این موارد هم باید متناسب باشند.
بنابراین مهم‌ترین سیاست حال حاضر شما حفظ تولید است؟
بله؛ به عنوان قدم اول، سیاست ما حفظ تولید است، اما قدم دوم بستگی به شرایط و ظرفیت‌های کشور دارد. بنابراین ما آمادگی برای توسعه داریم و آماده هستیم که با ظرفیت کامل کار را به پیش ببریم. برای امور توسعه‌ای در مناطق نفت‌خیز تا حجم 5 میلیارد دلار در سال هم جای مانور داریم و می‌توانیم بنابر این اساس اقدام کنیم و کار را به پیش ببریم. حجم زیادی از پروژه‌ها هستند که ارزش افزوده اقتصادی بسیار بالایی دارند. بسیاری از پروژه‌ها هم هستند که هنوز نتوانستیم به دلیل مشکلات مالی پیگیری کنیم. همچنین بسیاری از پروژه‌های NGL هستند که در نوبت جذب منابع مالی هستند. این پروژه‌ها ارزش اقتصادی فراوان دارند باید به این موضوع توجه کرد که پروژه‌های نفتی نوعاً اقتصادی هستند و در دیرهنگام‌ترین شرایط بعد از یک سال به نقطه سربه‌سر سرمایه می‌رسند و سرمایه برمی‌گردد. بنابراین می‌بینید که پروژه‌های نفتی کاملاً اقتصادی هستند. از طرفی ما به حوزه پروژه‌های جدید هم وارد شده‌ایم. در حال حاضر GTL در مرحله پژوهش است و پیگیری می‌شود از طرف دیگر تولید برق پراکنده نیز پیگیری می‌شود. همچنین تولید محصولات ثانویه هم در دست بررسی است و این موارد شاید بتواند به محل جدید درآمدی برای شرکت و در اصل برای کشور تبدیل شود. هر کدام از این پروژه‌ها فضای بسیار وسیعی برای کار و پیشرفت دارند.
برای مردم مسجدسلیمان چه اقداماتی کرده‌اید؟ با توجه به اینکه نفت موظف بوده که یک سری شرایط رفاهی برای مسجدسلیمان فراهم کند ولی وضعیت مسجدسلیمان روزبه‌روز بدتر می‌شود.
پروژه‌های متعدد عام‌المنفعه‌ای را شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب تهیه و اجرا کرده است و برخی نیمه‌کاره هستند. متأسفانه امسال کمی با مشکل نقدینگی مواجه هستیم ولی تمام تلاش خود را کرده‌ایم که هیچ‌کدام تعطیل نشود. از جمله به دلیل مشکلات زیست‌محیطی حادی که در این منطقه وجود دارد قرار بود که قسمت‌هایی از شهر تخلیه شود. در این خصوص وزارت نفت به تعهداتش عمل کرده است و در حال حاضر در مرحله اول حدود هزار واحد مسکونی آماده شده تا به مردم آن محله‌ها تحویل شود و محله‌ها تخلیه شود. این طرح را سازمان شهرسازی با هزینه ما انجام می‌دهد. در این حوزه بالای 70 میلیارد تومان مناطق نفت‌خیز جنوب سرمایه‌گذاری کرده است. سایر پروژه‌های عام‌المنفعه از جمله ساخت سالن‌های ورزشی و خدماتی مانند جاده‌سازی در دست اقدام است اما بیش‌ترین نگاه ما ایجاد اشتغال در مسجدسلیمان است. ما باید به یک اصل کلی توجه داشته باشیم که تولید را باید همراه با توسعه پایدار منطقه داشته باشیم.
چه برنامه‌ای برای اشتغال‌زایی در این شهر دارید؟
از همین بنده به شما و مردم مسجدسلیمان قول می‌دهم که در سال 92 و یا حداکثر تا اواسط 93 تمام تأسیسات قدیمی در هفتکل، مسجدسلیمان، نفت‌سفید که میادین قدیمی ما هستند جمع شوند و با تجهیز به کارخانجات جدید راه‌اندازی شوند و تأسیسات کهنه جمع‌آوری شوند. همچنین در راستای اشتغال‌زایی ما بسیاری از پیمانکارانمان را تشویق کرده‌ایم و در مسجدسلیمان کارگاه زده‌اند که برای ما قطعه‌سازی می‌کنند و این خود عامل بسیار مهمی در اشتغال‌زایی است. از طرف دیگر تیم فوتبال خودمان را به شرکت نفت شهر مسجدسلیمان داده‌ایم و در حال حاضر آن را پشتیبانی می‌کنیم به طوری که در سال هزینه‌های زیادی برای این تیم فوتبال می‌کنیم و در حال حاضر هم بودجه حدود دو میلیارد تومانی دارد و قصد ما پشتیبانی ورزش آن منطقه است. البته من هم معتقدم که حق مسجدسلیمان بسیار بیشتر از این موارد است که ما به آن عمل می‌کنیم و به امید خدا یک سری پروژه در خصوص جاده‌سازی در این منطقه است که باید آن را تسهیل سازی بکنیم. بنابراین فکر می‌کنم که سایر نهادها هم باید به تعهدات خود به مسجدسلیمان عمل کنند تا مشکلات این شهر روزبه‌روز کمتر شود. مشکلات مسجدسلیمان دو مورد است یکی اشتغال و یکی هم از بن‌بست خارج کردن مسجدسلیمان که در این خصوص اگر جاده‌ای که از سمت مسجدسلیمان به شهر ایذه است نهایی شود مسیر مسجدسلیمان به ایذه بسیار کوتاه خواهد شد و این جاده را نفت اجرا می‌کند. به هر حال هر جا که تصمیم بوده نفت به تعهداتش عمل کرده است. اما واقعیت این است که ما هنوز هم به مردم این شهر بدهکار هستیم.
آقای بورد حضور چینی‌ها در برخی از پروژه‌های مناطق نفت‌خیز جنوب مثل حضور آنها در میدان نفتی مسجدسلیمان چه مقدار به شما صدمه زد؟
ما با چینی‌ها قرارداد نداشته‌ایم قرارداد چینی‌ها در مسجدسلیمان با شرکت متن بوده است. که در حال حاضر کار را ما تحویل گرفتیم و علی‌رغم یک سری مشکلات اجرایی در حال مذاکره با شرکت متن هستیم تا مناطق نفت‌خیز جنوب از این پس کار را پیش ببرد اما باید منتظر بود تا اینکه چه تصمیمی در این خصوص اعمال خواهد شد.
درست است که شما می‌خواستید این پروژه را اجرا کنید ولی متن اجازه نداده است؟
در آن زمان بنده مدیر نبودم لذا پاسخ نمی دهم.
/31221
نظر شما