محمود حاج‌زمان: آمار بنیاد ملی علوم ایالات متحده نشان می‌دهد که اگرچه زنان 46 درصد نیروی کار را تشکیل می‌دهند، اما فقط 25 درصد مشاغل دنیای علم، فناوری و مهندسی را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان؛ سالی راید، نخستین فضانورد زن آمریکایی، در تلاش است با تشویق دختران به فعالیت‌های علمی، سهم بانوان را در این میان افزایش دهد. وی نگاه خود را به مرزهای جدیدی دوخته است: «جذاب ساختن علوم برای کودکان» و در گفتگو با بی‌بی‌سی به تشریح اهداف خود پرداخته است.
چه هدفی را از وارد شدن به این موضوع دنبال می‌کنی؟
هدف من جذب هر چه بیشتر دختران به سوی علم است. من می‌خواهم آنها را ترغیب کنم تا علم را به عنوان حرفه آینده خود دنبال کنند و این‌کار را کانون اصلی توجه خود قرار داده‌ام. در این کشور (ایالات متحده) ما آموزش ریاضیات و علوم را در اولویت قرار نداده‌ایم و این باورنکردنی است، زیرا جامعه ما به‌شدت به آن وابسته‌است. ما نسل آینده دانشمندان و مهندسان را پرورش نمی‌دهیم.
به نظرت این مشکل از کجا ناشی می‌شود؟
به نظر می‌رسد مشکل اصلی، تصورات کلیشه‌ای رایج میان دختران کلاس پنجم و ششم (دختران 10 تا 12 ساله) باشد. مساله این است که تصویر درستی از صنعت در ذهن آنها وجود ندارد، ریاضیات و علوم برای آنها خیلی سخت به نظر می‌رسد و بنابراین دختران نوجوان نمی‌توانند به عنوان بخشی از آینده خود با آن ارتباط برقرار کنند.
ما در آموزش کودکان خود شکست خورده‌ایم. شیوه آموزشی ما دانش‌آموزان را به ریاضیات و علوم علاقهمند نمی‌کند. البته والدین هم باید کودکانشان را برای دنبال کردن موضوع تشویق کنند. آنها نباید این کار را از طریق تهدید یا زور انجام دهند، بلکه باید کودکان خود را در معرض تجربیات علمی جذاب قرار دهند مثلاً آنها را به موزه یا سفرهای علمی ببرند.
چرا موضوع این‌قدر اهمیت دارد؟
مهندسان و دانشمندان قلب تپنده شرکت‌ها به شمار می‌روند. شرکت‌های پیشرو در زمینه فناوری‌های پیشرفته (HighTech) بیش از سایرین به مهندسان و دانشمندان نیاز دارند تا بتوانند در دنیای رقابت باقی بمانند. مثلاً شرکت اکسون موبایل، سال گذشته بیش از 80 میلیون دلار در سراسر دنیا برای برنامه‌های آموزشی خود خرج کرده‌است. در 10 سال گذشته این مبلغ در ایالات متحده بالغ بر 52 میلیون دلار بوده است.
دولت‌مردان نیز اهمیت موضوع را دریافته‌اند. ماه گذشته دولت میزبان کنفرانسی تحت عنوان «آموزش برای نوآوری» بود. رییس‌جمهور اوباما ضمن تعهد به تخصیص بیش از 3درصد تولید ناخالص داخلی به تحقیق و توسعه، گفته است: «مدارس ما باید در موضوع آموزش پیشرو باشند. دانش‌آموزان ما در زمینه ریاضیات و علوم جلوتر از همتایان خود در سنگاپور، ژاپن، انگلستان، هلند، هنگ‌کنگ و کره قرار دارند».
این درحالی است که یک ارزیابی نشان می‌دهد نوجوانان 15 ساله آمریکایی در زمینه ریاضیات و علوم در مقایسه با دانش‌آموزان سراسر دنیا به ترتیب در رتبه‌های بیست‌‌وپنجم و بیست‌ویکم قرار دارند.
برای رفع مشکل چه کارهایی را می‌توان انجام داد؟
راه‌حل اصلی ایجاد علاقه در کودکان نسبت به علوم است. ما درنظر داریم در این باره میزگردهایی را در سیلیکون ولی با حضور زنان کارآفرین، شرکت‌های فعال در زمینه فناوری‌های پیشرفته (HighTech) و سازمان‌های مروج آموزش زنان برگزار کنیم. موضوع علاقهمند کردن دانش‌آموزان به علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیاتات موضوعی قدیمی است که توجه ویژه‌ای در سیلیکون ولی نسبت به آن وجود دارد. شرکت‌های مستقر در این منطقه همواره از فقدان فارغ‌التحصیلان با تحصیلات مرتبط شکایت داشته‌اند.
مطالعه‌ای که توسط اینتل انجام شده نشان می‌دهد والدین به جای ریاضیات و علوم بیشتر در خصوص مصرف مواد مخدر با کودکانشان صحبت می‌کنند. علاقهمند ساختن دانش‌آموزان به ریاضیات و علوم نکته کلیدی است.
ما باید ریاضیات و علوم را وارد زندگی روزمره کنیم و به آن جذابیت ببخشیم. این موضوعات برای کودکان خیلی جذابیت ندارد زیرا بر خلاف موسیقی یا فیلم کسی نیست که آن را به کودکان عرضه کند. ما به افرادی نیاز داریم که برخیزند و بگویند: «من یک دانشمند هستم و این کاری است که من انجام می‌دهم».
این مشکل چه تاثیری بر زندگی و آینده مردم می‌گذارد؟
این موضوع از جنبه رقابت‌پذیری بر اقتصاد کشور تاثیر می‌گذارد. تحقیق اینتل همچنین نشان می‌دهد که وجود یک زمینه قوی در ریاضیات و علوم برای موفقیت، امنیت، سلامتی و کیفیت زندگی بسیار حیاتی است.
امروزه ارتباط میان آموزش ریاضیات و علوم با توانایی نوآوری و رقابت‌پذیری آمریکا آشکارتر از هر زمان دیگری است. در حال حاضر رهبری توسعه و پیشرفت فناوری در حال خروج از آمریکا است و این موضوع به‌شدت من را نگران می‌کند. ما به نیروهای بااستعدادی نیاز داریم که بتوانند در زمینه فناوری‌های نو فعالیت کرده و اقتصاد را شکوفا کنند.
اگر این موضوع مورد توجه قرار نگیرد به‌زودی کشور دیگری در دنیا پرچم پیشرفت فناوری را به‌دست می‌گیرد. من همچنین نگران هستم که عملکرد جوانان آینده ما بدون آشنایی با مهارت‌های ریاضیات و علوم چگونه خواهد بود.
در آینده علوم و فناوری اساس زندگی روزمره را تشکیل خواهند داد. اگر کودکان امروز می‌خواهند در آینده درآمد خوبی داشته‌باشند و از نظر علمی نیز شهروندان مسولیت‌پذیری محسوب شوند به این مهارت‌ها نیاز دارند.
نظر شما