گفتار درمانی اقتصاد؛ نسخه دولت یازدهم/هشدار میرمطهری نسبت به افراط در تقلیل انتظارات مردم

بهناز صادق پور: احمد میر مطهری دبیرکل اسبق بورس اوراق بهادار و مدرس اقتصاد ایران و  پول و بانکداری از جمله کسانی است که به اظهار نظر های برخی دولتمردان انتقاد دارد و این اظهار نظرها را افتادن برخی دولتمردان در دام تقلیل انتظارات مردم از طریق کلام می داند .رویه ای که او به آن لقب گفتاردرمانی داده و آن را ناکارآمد می داند.

-       برخلاف دولت قبل که همواره از بهتر شدن شرایط اقتصادی صحبت می‌شد ، اخیرا وزیر اقتصاد شرایط اقتصادی را بسیار بد توصیف کرده .ارزیابی شما از این تغییر رویه چیست؟

در دولت فضایی ایجاد شده که جلوی انتظارات مردم را بگیرند . این تقلیل انتظارات را از خلال حرف های وزرا می توان استخراج کرد. به نظر می رسد دچار افراط شده ایم و از سوی دیگر بام افتاده ایم . تا جایی که گفته شده رفع تحریم ها هم مشکلی را حل نمی‌کند. دولت تدبیر چگونه چنین سخن می‌گوید.

-آیا برای حل مشکلات اقتصادی و جلوگیری از توقعات مردم می توان با سخن گفتن کاری از پیش برد؟

خیر. حل مشکلات اقتصادی با کلام میسر نیست .گفتار درمانی در شرایط فعلی اقتصاد ایران اثر ندارد .مردم با تمام وجود مسائل مربوط به تأمین معاش را احساس می‌کنند ، چه در زمینه تهیه ارزاق عمومی و چه استفاده از خدمات عمومی مثل بهداشت ، آموزش و پرورش و آموزش عالی . مردم باید برای این موارد هزینه بدهند. از طرف دیگر توضیحات مسئولان اقتصادی به سمتی است که امید و انتظار را کاهش می دهد. کمتر در تاریخ دیده شده که رئیس جمهور جدیدی سر کار بیاید و بعد از حضور تیم او فضایی را در جامعه ترسیم کنند که بیان سلسله مشکلات باشد و مردم را نگران کنند. به ویژه این دولت که با شعار تدبیر و امید سرکار آمده است . اگر گفته می‌شد کمربندهارا محکم ببندید و هدف بعدی هم مشخص می شد مردم برای رسیدن به مرحله بعد، تحمل می‌کردند.

-هدف مشخص اقتصادی تیم اقتصادی دولت از این اظهار نظرها چیست؟

برخلاف تیم سیاست خارجی که با  انسجام و هدف مشخص می خواهد از تحریم ها کم کند و با دنیا تعامل کند ، در بخش اقتصادی به نظر می رسد که تیم دچار سردرگمی است . یک روز از کف وسقف ارز حرف می زنند و روز بعد از نرخ بهره . گاهی از حل مشکل تورم می گویند و گاهی از لزوم حل مشکل بیکاری در کوتاه مدت. حتی با وجودی که در نیمه دوم سال هستیم هنوز بودجه اصلاحی به تصویب نهایی نرسیده است . در بازار پول هم شرایط اقتصادی منجر به نقدینگی 500هزار میلیارد تومانی شده است .

-نظر شما در مورد آنچه در خصوص نرخ ارز گفته شده چیست؟

حرف ها خارج از نرم است. این حرف ها با اینکه ارزش پول ملی حامی برنامه های اقتصاد ملی است ، منافات دارد. در سیاست مالی بدهی هایی که میراث دولت قبلی است وجود دارد که برایشان چاره اندیشی نشده ، مثلا اوراق مشارکت که تصویب شده اما مدیریت و بازپرداخت آن مشخص نیست. سیاست مالیاتی هم به مدد اقتصاد ملی نیامده است که هم جلوی فرار مالیاتی را بگیرد و هم به جای خود معافیت مالیاتی بدهد.

-با نظر دولتی ها مبنی بر این که کف قیمت ارز حدود 3 هزار تومان است، موافق هستید؟ آیا می توان نرخ ارز را به درستی محاسبه کرد؟

بر خلاف آنچه تا کنون گفته شده ، می شود نرخ ارز را محاسبه کرد و گرنه چطور دولت نرخ را از 900 تومان به 1226 تومان رساند. در آن زمان نرخ تورم را اعمال کردند. وقتی نرخ دستکاری می شود برای اصلاح آن باید خیلی پارامتر ها لحاظ شود. کسانی که از کف قیمت صحبت می کنند هدفشان آن است که عددی برای ارز بگذارند که هیچ کس تقاضای ارزی مطرح نکند.

-یعنی برای کنترل تقاضای ارز سعی در بالا نگهداشتن قیمت ها دارند؟

بله . اگر اینطور باشد کشور تعطیل می شود. همانطور که با امیدواری نرخ پایین آمد با حرف های بعدی اوباما مبنی بر روی میز بودن گزینه نظامی که مورد اعتراض رئیس جمهور و  آقای ظریف هم واقع شد ،  قیمت بالا می رفت . پس لزومی به حرف های رئیس بانک مرکزی نبود.

-پس از دید شما هدف اقتصادی دولت مشخص نیست ؟

دولت باید اول جهت گیری خود را مشخص کند که می خواهد بیکاری را کمتر کند با دنبال کاهش تورم است . باید به ادغام های انجام شده در وزارتخانه ها هم اشاره کنم . برخی از وزارتخانه ها آنقدر سنگین شده که نمی توانند در حوزه خود دستاورد داشته باشند . مثل وزارت مسکن  و شهرسازی یا وزارت صنعت ومعدن وتجارت که یکپارچگی آن مشکل است . تجارت می تواند و باید پشتیبان تولید باشد .

-اینکه گفتید هدف اقتصادی مشخص نیست به دلیل آن است که هدف گذاری نشده یا اینکه وزارتخانه های اقتصادی با هم هماهنگ نیستند؟

هرکدام از کسانی که متصدی وزارتخانه های اقتصادی هستند کاربلد و با تجربه هستند اما قابلیت کار تیمی را ندارند. مهم‌ترین وزارتخانه ، اقتصاد و دارایی است که به جای نشان دادن راه و پیام دادن به اقتصاد به شدت کمرنگ است . این وزارتخانه که کلمه اقتصاد را یدک می‌کشد باید هدایتگر باشد. معاون مدیریت و برنامه ریزی رئیس جمهور هم حرف هایی می زند که معلوم نیست این حرف ها نظر دولت است یا نظر حرفه ای است . وزارتخانه ها جزیره ای کار می‌کنند و با هم هماهنگ نیستند. فقط برنامه وزارت نفت مشخص است و از ابتدا هدف خود را مبنی بر افزایش تولید اعلام کرده است . صحبت های وزیر نفت در اوپک موجب شد بعد از هشت سال دبیرکل اوپک بگوید تحریم ها علیه ایران اشتباه بوده اند.

-با این دید مهم ترین اولویت ، مشخص کردن اولویت های اقتصادی کشوراست؟

 ایران شرایط ویژه دارد و نیاز هست که تصمیم گیری‌های اقتصادی مشخص باشند. علاوه بر این باید راهبر اقتصاد ایران هم مشخص باشد . مهم نیست که معاون اول باشد یا وزیر اقتصاد اما به هرحال باید این فرد مشخص شود.

3131