امروز صبح، خبرگزاری مهر خبری با عنوان «سخنان جنجالی فیزیکدان ایرانی دانشگاه هاروارد درباره برخورددهنده هادرون» منتشر کرد که احتمالا خیلیها را همانند بنده تحریک کرد آن را مطالعه کنند. شاید بهتر باشد ابتدا متن خبر را بخوانید:
استاد ایرانی دانشگاه هاروارد معتقد است در صورتی که آزمایش برخورد دهنده بزرگ هادرون با موفقیت صورت نگیرد و نتواند بوزون هیگز را بیابد؛ علم برای همیشه در بیابانی تاریک و هولناک باقی خواهد ماند و باید برای شکست در چنین آزمایش بزرگی آمادگی کافی را داشت.
شهریار افشار، استاد سابق دانشگاه هاروارد میگوید عدم موفقیت برخورد دهنده بزرگ هادرون در یافتن ذرات بنیادین سازنده جهان هستی می تواند نظریات علمی کنونی در رابطه با اساس جهان هستی را در حالی متزلزل سازد که گزینه دیگری برای جایگزین کردن آن وجود ندارد.
این فیزیکدان ایرانی که تاکنون توانسته است با استفاده از آزمایشی به نام "آزمایش افشار" در نظریه کوانتوم رخنهای کشف کند، معتقد است تا زمانی که جامعه علمی تفکر درباره برنامه جایگزین را آغاز نکند، شکست در این آزمایش می تواند منجر به هرج و مرج و اغتشاشات علمی شود.
به گفته وی شکست آزمایش برخورد دهنده بزرگ هادرون می تواند بیش از صدها سال نظریهپردازی فیزیکی و علمی را در کنار یکی از اصلیترین پایههای تفکر علمی جهان یعنی مدل استاندارد (نظریهای کلی که شرح میدهد ذرات چگونه در کنار یکدیگر قرار گرفته و ماده را به وجود میآورند) زیر سئوال ببرد.
افشار میگوید: از دیگر پیامدهای این عدم موفقیت بروز جدال و کشمکش میان دانشمندان مختلف و از دست رفتن کامل اعتماد در میان جامعه و افرادی است که پول مالیات آنها صرف ساخت این آزمایشگاه بزرگ شده است. افشار که در حال حاضر استاد تحقیقات دانشگاه نیوجرسی است، معتقد است در حال حاضر همه در حالت شادی به سر میبرند و با هیجان در انتظار آغاز تحولی بزرگ هستند؛ اما در صورتی که این اتفاق رخ ندهد جنگی میان فیزیکدانان در خواهد گرفت، کابوسی بزرگ که میتواند علم را در بیابانی تاریک به جا بگذارد.
به گفته وی به همین دلیل باید برنامه جایگزینی احتمالی برای چنین روزی در نظر گرفته شود و قبل از بروز چنین حادثهای باید متخصصان گرد هم آمده و برنامههای لازم را طرحریزی کنند. پروفسور افشار معتقد است هیجان و امید فراوانی که در حال حاضر برخورد دهنده بزرگ هادرون را احاطه کرده است، میتواند در صورت شکست آزمایش که احتمال آن در نظر افشار بسیار بالا است، سرخوردگی غیر قابل وصفی را برای علم به وجود آورد.
افشار میگوید: قصد من تیشه زدن به ریشه برخورد دهنده بزرگ هادرون نیست. من تنها به شدت نگران این موضوع هستم که در صورت عدم موفقیت برای یافته ذرات بوزون هیگز چه اتفاقی خواهد افتاد. در حال حاضر مبلغ گزافی برای اطمینان از حضور این ذرات هزینه شده و در صورتی که در نهایت نتوان آنها را یافت، مجادلات و تهمتزنیها آغاز خواهد شد.
وی ادامه میدهد: من نمیگویم تنها حرف من درست است و بقیه در اشتباهند، تنها بر این باورم برای شکست در چنین آزمایش بزرگی نیز باید آمادگی کافی را داشت. باید برای خطا کردن و پیامدهای آن نیز آماده بود. به همین دلیل به نظر من باید گفتگوهایی برای یافتن جایگزینهای مناسب آغاز شود؛ زیرا در صورت عدم موفقیت برخورد دهنده بزرگ هادرون، مدل استاندارد با شکست مواجه شده و در صورت شکست مدل استاندارد، چیزی برای انسان باقی نخواهد ماند.
بر اساس گزارش تلگراف، افشار معتقد است آزمایش برخورد دهنده بزرگ هادرون برای جهان علم به مفهوم ریسک کردن تمامی اعتبار و دارایی های علمی است و به همین دلیل باید خود را برای هر پیامدی آماده کرد.
دکتر شهریار صدیق افشار با انجام آزمایشی اپتیکی به نام آزمایش افشار مشهور شد. این آزمایش که نخستینبار در سال 2001 در آزمایشگاه تحقیقات نور و ماده (IRIMS) انجام شد، ، تفسیری خلاف نظریات کوانتومی رایج ارایه داد.
پس از مدتی، دکتر افشار توانست با دریافت بورسیه پژوهشی دانشگاه هاروارد، این آزمایش را برای بار دوم در هاروارد تکرار کند و نتایج آنرا که با تعبیر کپنهاگی مکانیک کوانتومی تفاوت داشت، رسما منتشر کند؛ اما این نتایج با انتقادهای تندی روبرو شد و بحثی را برانگیخت که هنوز هم ادامه دارد. پس از آن، دکتر افشار به دانشگاه رووان در نیوجرسی رفت و پنج سال است که در دانشکده فیزیک و اخترشناسی دانشگاه رووان به تحقیق و پژوهش مشغول است.
دکتر افشار حدود یک ماه پیش، همزمان با آغاز فعالیت ال.اچ.سی، یادداشتی در نیوساینتیست منتشر و تاکید کرد که ال.اچ.سی احتمالا نخواهد توانست بوزون هیگز (ذرهای بنیادی که واسط تبدیل انرژی به جرم است) را کشف کند. وی در عین جوانی توانسته است با آزمایش جنجالبرانگیز خود، تلنگری به دنیای فیزیک بزند. اما این سخنان جنجالی آدمی را به فکر وامیدارد.
فیزیک علمی تجربی است و فیزیکدان با آزمایش پدیدههای طبیعی، تلاش میکند آنها را توضیح دهد. هر نظریه علمی نیز تا زمانی معتبر است که بتواند پدیدههای طبیعت را با دقت مناسب توضیح دهد و آنها را پیشبینی کند.
شاید بازخوانی رویدادهای دنیای فیزیک در اواخر قرن نوزدهم دوباره لازم باشد. در آن زمان، مکانیک نیوتنی، نظریه الکترومغناطیس ماکسول و ترمودینامیک آنقدر پیشرفت کرده بود که بسیاری، پایان فیزیک و درک همه پدیدههای عالم را بسیار نزدیک میدانستند. تنها چند پدیده کوچک و جزئی بود که هنوز توضیحی برایش وجود نداشت! یکی حرکت سیاره عطارد، دیگری تابش اجسام داغ (سیمی آهنی را که روی شعله بگیرید، داغ میشود و به رنگ سرخ درمیآید) و سومی هم مساله سرعت نور. اما همین مسایل بهظاهر پیش پا افتاده بود که منجر به ظهور نظریات جدید فیزیکی یعنی نسبیت و مکانیک کوانتومی شد.
فیزیکدانان، بارها و بارها در آزمایشگاه شگفتزده شدهاند و همین نتایج غیرقابل انتظار بود که فیزیک را به جایگاه امروزش رساند. نه فقط فیزیک، که تمام علوم تجربی برپایه تحلیلهای آزمایشگاهی بنا شدهاند. ال.اچ.سی، آزمایشگاه بسیار بزرگ و پیشرفتهای است که به ما امکان میدهد پدیدههایی بسیار پرانرژی را که در شرایط بسیار خاصی، مثلا لحظاتی پس از مهبانگ بهوجود آمده، دوباره بازسازی و بررسی کنیم. هرچند همه دوست دارند آنچه در نظریات پیشبینی شده، بهوسیله این آزمایشها تایید شود؛ اما بعید است فیزیکدانی را پیدا کنید که انتظار داشته باشد فیزیک با یافتن ذره هیگز به پایان برسد. طبیعی است که اگر ال.اچ.سی نتواند ذره هیگز را کشف کند، نه تنها جنگی به راه نخواهد افتاد؛ که شوری تازه در دانشکدههای فیزیک بهراه میافتد و رویدادهای آغاز قرن بیستم در مقیاسی وسیعتر تکرار خواهند شد.
و در پایان، سختی با همکاران عزیز سرویس فناوریهای نوین در خبرگزاری مهر. شان سرویس دانش و فناوری بالاتر از آن است که مطلبی را با جنجال و تیترهای خلاف واقع به مخاطب بقبولانیم. استفاده از لقب استاد دانشگاه هاروارد برای کسی که هرقدر فعالیتهای ارزشمندی انجام داده، ولی تنها ارتباطش با هاروارد یک بورس پژوهشی است؛ یا مانور دادن درمورد نتایج آزمایشی که هنوز بر سر تفسیر آن بحث داغی وجود دارد زیبنده نیست. علم به خودی خود جذاب است.
نظر شما