مجذوب کف‌زدن برای تیم هسته‌ای نشویم/ تحلیل غیرواقعی، مردم را مخاطب رسانه‌های بیگانه می‌کند

زهرا خدایی

سخنان اخیر باراک اوباما در مرکز سابان در موسسۀ بروکینگز که در آن از حق غنی سازی ایران دفاع کرده بود، تفاسیر و تعابیر زیادی را در میان نخبگان سیاسی داخلی و خارجی برانگیخته است. اوباما در این مراسم از توافق ژنو دفاع کرده و در حضور حایم سابان، یکی از چهره های شناخته شده اسراییلی در آمریکا در عین لزوم حمایت از امنیت اسراییل بر این مسئله تأکید کرد که ایران می تواند به غنی سازی محدود خود ادامه دهد. موضعی که با توجه به شرایط زمانی و مکانی ایراد چنین سخنانی بسیار در کانون توجهات قرار گرفت و بار دیگر رویکرد جدید خاورمیانه ای آمریکا را زیر ذره بین‌ها برد.
اما فارغ از همۀ دستاوردهای مثبت توافق ژنو که از زمان امضاء، به وفور دربارۀ آن شنیده ایم برخی ناظران همچنان بر این باورند که آمریکا و غرب همچنان می خواهند نقش پلیس خوب و پلیس بد را بازی می کنند و هدف از چنین رویکردی تنها مدیریت ایران است.
فواد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکا در گفتگو با سرویس بین الملل خبرگزاری خبرآنلاین پیرامون سخنان اوباما در سابان سنتر می گوید: " در سخنان اوباما نکتۀ جدیدی وجود نداشت کما اینکه حتی وزیر خارجۀ آمریکا نیز پیشتر بر این مواضع تأکید کرده بود. در واقع حرف آمریکایی ها اینست که در حوزۀ غنی سازی ایران همۀ مطالبات آمریکا را انجام دهد؛ اعم از پذیرفتن پروتکل الحاقی، حضور ناظران در پادگان‌ها، متوقف کردن همه نوع پیشرفت هسته ای به غیر از غنی سازی با میزان پایین صنعتی. در واقع در این حد اجازۀ غنی سازی داریم؛ البته به این شرط که ایران سایر شروط را بپذیرد و در واقع به سمت یک برنامۀ هسته ای برود که از سوی غرب مدیریت شده است و تنها اسم برنامه هسته ای را دارد اما در عمل غنی سازی در حد کمابیش غیرصنعتی است. طرف مقابل در واقع این را می خواهد.
فواد ایزدی دربارۀ برداشته شدن تحریم ها در قبال این شرط گفت: آمریکا قصد برداشتن تحریم های بانکی و نفتی را ندارد. سوزان رایس و وندی شرمن نیز چند روز پیش اعلام کرده بودند که بحث تحریم ها تنها به پرونده هسته ای محدود نمی شود و 2 موضوع دیگر نیز در این باره مطرح است: حقوق بشر و حمایت از تروریسم. در واقع آمریکا تحریم های بانکی و نفتی را بر نمی دارد مگر اینکه در آن حوزه ها نیز ایران آماده باشد که به دستورالعمل های طرف مقابل عمل کند که غیر از حقوق بشر این مسئله نیز مطرح خواهد شد که ایران در محیط خود نباید ایجاد تنش کند؛ مثلا اینکه از سوریه خارج شود و کاری با سوریه نداشته باشد.
فواد ایزدی در تحلیل این شروط افزود: " مسئله خیلی پیچیده نیست. طرف آمریکایی به رویکرد ایران در برخی حوزه های نقد دارد. اما واقعیت اینست که آنها تلاش کرده اند ایران را در این 34 سال مدیریت کنند و ایران زیر بار نرفته است. اما هم اکنون در حوزۀ هسته ای براساس توافق نامۀ ژنو قابل مدیریت می شود؛ چون چیزی از برنامۀ هسته ای باقی نمی ماند مگر یک برنامۀ صوری سطح پائین.
ایزدی می افزاید: البته این مسئله مطرح است که ایران هم اکنون حق غنی سازی دارد. بله. آنها درست می گویند، اما غنی سازی غیرصنعتی و محدود هم غنی سازی محسوب می شود؛ اما غنی سازی ما مشروط است. در متن توافق نامه آمده است که غنی سازی باید Mutual agreed باشد یعنی دو طرف بپذیرند که غنی سازی چگونه باشد و یا اصلاً باشد و یا نباشد؛ اما غنی سازی مشروط شده است. این نکته ای است که دکتر روحانی در روز دانشجو در دانشگاه شهید بهشتی به آن اشاره کردند و گفتند که غنی سازی حق مسلم ماست؛ این مسئله را شاید ایشان اینگونه باید اصلاح می کردند که در صورت موافقت طرف مقابل غنی سازی حق مسلم ماست؛ چون براساس صفحۀ چهارم توافق نامه این مسئله مشروط شده است به اینکه طرفین باید موافق باشند و این تنها کافی نیست؛ در این حوزه طرف آمریکایی فهمیده که می تواند ایران را مدیریت کند و قصد دارد در سایر حوزه های نیز همین کار را بکند.
ایزدی در پاسخ به این سوال که با چه اهرمی این مدیریت شدنی است؟ گفت:
با تحریم های بانکی و نفتی که همچنان پابرجاست. در واقع اتفاقی که افتاده اینست که ما غنی سازی را به نظر موافق طرف مقابل مشروط کرده ایم و در مقابل تحریم های اصلی سر جای خودش است و برای هر چیزی یک قیدی گذاشته شده است؛ مثلا اینکه ایران پذیرفته غنی سازی اش به نظر موافق طرف مقابل مشروط شود و در مقابل آن، 7 میلیارد دلار آزاد شود. اگر در سایر حوزه های بخواهیم اینگونه بده بستان کنیم، مثلا قیمت سوریه چقدر است؟ 10 میلیارد؟ در واقع آمریکا در حال قیمت گذاشتن بر روی هر یک از این موارد مورد بحث است و می خواهند پول خودمان را به خودمان پس می دهند و بعد قدم به قدم در حوزه های مختلف امتیاز می گیرند.
فواد ایزدی می گوید این کاری است که غرب برای انجام آن در سر دارد؛ اینکه تا چه میزان موفق می شوند، بستگی به فعالیت دولت دارد که اجازه وقوع آن را بدهد یا نه. اما فعلا آنها یک قدم روی کاغذ جلو هستند.
این کارشناس آمریکا در ادامه دربارۀ چرایی این جلو بودن گفت: چون در حوزۀ غنی سازی موفق شدند توافق کنند که غنی سازی ما را مشروط و در واقع مدیریت کنند و به بهانۀ برنامه هسته ای هر جا که خواستند حضور یابند و بازرسی کنند و تمام دغدغه هایی که نسبت به برنامۀ هسته ای داشتند از بین ببرند.
فواد ایزدی دربارۀ پیامدهای مثبت توافق با غرب گفت: البته نکتۀ مثبت این توافقات در حوزۀ دیپلماسی عمومی و افکار عمومی مردم آمریکا و اروپا بود. سی و اندی سال است که رسانه های صهیونیستی و سران غرب رویکرد ایران هراسی داشته اند و قطعا این توافق در این زمینه پیامدهای مثبتی خواهد داشت. بسیاری از کشورهای جهان به این مسئله پی برده اند که این ایران نیست که آمادۀ تفاهم نیست. همۀ دنیا فهمیده اند که ایران کشوری است که در نهایت می توان با آن تفاهم رسید و کشور تندرویی نیست.
با این تفاهم آنگونه که ما را به یاغی گری متهم می کردند، سایرین دریافتند که مردم و دولت ایران اینگونه نیستند. در حوزۀ دیپلماسی عمومی فعالیت هایی که کشور برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی سایر کشورها می کند، قطعاً یک حرکت مثبتی بوده است.
نکتۀ مثبت دیگر اینست که تا پیش از این گفته می شود ایران حق غنی سازی ندارد اما با توافق ژنو این حق در حد 5% پذیرفته شده است. پیشتر حتی حرف از این بوده که ایران نباید یک سانتریفیوژ هم داشته باشد. هم اکنون غنی سازی 5% تا 6 ماه پذیرفته شده است. هر چند این غنی سازی مشروط شده است، اما نام غنی سازی آمده است که با نظر موافق طرف مقابل ایران می تواند غنی سازی کند. از این لحاظ این توافق مثبت است.
ایزدی می گوید: البته نباید فراموش کرد که این مسئله نتیجۀ مقاومت مردم و دولتهای قبلی است. اگر دولت آقای احمدی نژاد همۀ امتیازات را داده بود، دیگر موضوعی نبود که دولت یازدهم به ژنو برود و دربارۀ آن مذاکره کند و دیگر مسئله ای باقی نمانده بود که دیپلماسی قوی جایی در آن داشته باشد. در واقع دیگر چیزی نبود که دربارۀ آن مذاکره شود.
نکتۀ مثبت دیگر توافقات ژنو اینست که نتانیاهو منزوی شده است و حرفهایش به جز در نزد لابی های آمریکایی خریداری ندارد. همۀ اینها نکات مثبتی است.
اما در کنار همۀ این نکات مثبت، گفتن نکات منفی بسیار نیاز است. اگر در داخل کشور تحلیل و انتقاد درست وجود نداشته باشد و صدا و سیمای ما حالت کف زدن را تکرار کند، مردم را به سمت گرفتن تحلیل از رسانه های بیگانه سوق می دهد. وضعیت کنونی را ملاحظه بفرمایید، هم اکنون بی بی سی فارسی و رادیو آمریکا هر شب تحلیل سیاسی ارائه می کنند؛ آنهم تحلیل های اشتباه و خلاف واقع. با این تحلیل های اشتباه آنها کاملاً محیط را دست خودشان دارند و افکار عمومی را در جهتی می برند که صحیح نیست. این برای رسانه های ما هنر نیست که در حوزۀ تحریم این خلأ را ایجاد کنند.
با این اوصاف آیا این سوال در ذهن مخاطب ایجاد نمی شود که آمریکایی ها که اینهمه برای ایران در طول بیش از 3 دهه مشکل ایجاد می کردند، چه شد که سر به زیر شدند و چنین موضعی گرفتند؟ قطعاً چنین سوالاتی در ذهن مردم ایجاد شده است و باید به این سوالات پاسخ درست و صحیح داده شود.

مشروح گفتگو با فواد ایزدی با موضوع "تحلیل موضع آمریکا در قبال ایران" را روز چهارشنبه در سرویس بین الملل خبرآنلاین بخوانید

5252