الیزا ذوالقدر: در ایران امروز با جمعیتی جوان که افراد 15 تا 25 سال بیشترین طیف هرم سنی را تشکیل می‌دهند بیماری‌ها و اختلالات روانی تبدیل به یکی از معضلات جامعه شده است. این معضل تا آنجا پیش رفته که معاون سلامت وزارت بهداشت معتقد است بیماری‌های روانی به تدریج رتبه اول بار بیماری‌ها را به خود اختصاص خواهند داد.
با شیوع بیماری‌های روانی در کشور که البته هنوز آمار رسمی و علمی قابل اطمینانی از آن وجود ندارد، پس از مدت‌ها تاکید کارشناسان بر ضرورت تدوین قانون و برنامه مدون برای حفظ و ارتقای بهداشت روان جامعه، مدیر کل سلامت روان وزارت بهداشت از تدوین و تصویب این قانون برای اولین بار در کشور خبر داده و گفته است که پیش‌نویس این قانون آماده شده، مراحل نهایی ویرایش را می‌گذراند و تا چند ماه آینده تقدیم مجلس می‌شود.
خودکشی، یک شاخص بهداشت روان
اختلالات روانی یکی از رهاوردهای صنعتی شدن زندگی و گسترش تکنولوژی است که در ایران این موضوع با فشارهای اقتصادی و هزینه های بالای زندگی همراه شده و بار مشکلات را افزایش داده است.
بر اساس آمارهای موجود، ایران در بین کشورهای دنیا در زمینه خودکشی رتبه 43 را داراست و سالانه 6 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، با خودکشی جان خود را از دست می دهند. البته به گفته کارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت در مناطقی مانند کشورهای اروپای شرقی شیوع خودکشی بیش از 13 در هر 100هزار نفر جمعیت است.
دکتر میترا حفاظی در سمینار وضعیت خودکشی در ایران و راه‌های پیشگیری از آن مسلمان بودن ایرانیان و اعتقادات مذهبی آنها را یکی از دلایل پایین بودن شیوع خودکشی در آن نسبت به سایر کشورها اعلام کرد هرچند همین میزان هم سالانه جان 4200 نفر از هموطنانمان را می گیرد.
دکتر حفاظی در عین حال به این موضوع اشاره کرد که طی سال‌های اخیر، تعداد موارد خودکشی و مرگ ناشی از آن در کشور افزایش یافته است.
این آمار زمانی نگران کننده می شود که به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، براساس مطالعات بیشترین آمار خودکشی در سنین نوجوانی از 12 تا 13 سال و به علت اختلالات روانی و افسردگی است.
بنا به اظهارات جواد محمودی قرائی 90 درصد بچه هایی که اقدام به خودکشی می کنند اختلالات روان پزشکی دارند و70 درصد نیز اختلالات دیگر دارند که جدایی والدین، اقدام به خودکشی در والدین یا اعضای خانواده و آزارهای جنسی در این اقدام موثر است .
این آمارها در حالی است که به گفته مسوول کمیته پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت، با توجه به مسائل فرهنگی و پیچیدگی های اجتماعی در ایران 75 درصد از موارد خودکشی اعلام نمی‌شود و در بسیاری از موارد خودکشی را تصادف یا موضوعات دیگر جلوه می‌دهند و افراد از این که انگ خودکشی به اعضای خانواده و یا فامیل آنها زده شود احساس شرمندگی می‌کنند.
شیوع 22 درصدی اختلالات روانی
دکتر پرویز مظاهری دبیر انجمن روانپزشکان در گفت‌وگو با خبرآنلاین آمار انواع اختلالات روانی در کشور را 22درصد کل جمعیت ذکر می‌کند و می‌گوید: این آمار تقریبا با نرم بین‌المللی همخوانی دارد.
وی با اشاره به انواع اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی، وسواس و بیماری های روانی مزمن می افزاید: در همه جای دنیا افسردگی و اضطراب بالاترین رتبه را در بین اختلالات روانی دارند که ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. اضطراب شایع ترین اختلال روانی است و افسردگی و حالت های پرخاشگری در رتبه های بعدی قرار دارد.
مظاهری اختلال وسواس را نیز یکی دیگر از اختلالات شایع در میان ایرانیان به ویژه زنان ذکر می کند و می گوید: میزان شیوع اضطراب در بین زنان و مردان ایران تقریبا به یک اندازه است اما به طور کلی اختلالات روانی بیشتر زنان را درگیر می کند زیرا آنها چه شاغل باشند و چه خانه دار مسوولیت بیشتری دارند.
این روانپزشک معتقد است: مشکلات ماشینی شدن زندگی، رشد تکنولوژی، هزینه بالای زندگی فشارهای اقتصادی و مسائلی از این دست باعث شده تلاش برای کسب درآمد افزایش یابد که این موضوع به کمتر شدن روابط عاطفی خانواده ها و ارتباطات کلامی منجر شده است. به همین دلیل هم است که شاهدیم آمار اختلالات روانی در همه جوامع افزایش یافته است.
وی همچنین به مشکلات بیماران روانی در ایران اشاره می کند می کند و می گوید: بیماران روانی در نظام سلامت ایران جایگاه خوبی ندارند و به وضعیت آنها رسیدگی نمی شود.
مظاهری یکی از این مشکلات را بیمه نبودن این افراد و هزینه بالای درمان آنها ذکر می کند و ادامه می دهد: مکان هایی برای نگهداری بیماران روانی مزمن وجود ندارد و خانواده ها هم بالاخره از نگهداری آنها خسته می شوند. این بر عهده وزارت بهداشت، بهزیستی، مجلس و سایر ارگانهای ذیربط است که با تصویب قوانینی از این افراد حمایت کنند.
وی با بیان اینکه موضوع رسیدگی به وضعیت بیماران روانی مزمن در قانون بهداشت روان که در حال تدوین است دیده شده، می گوید: این قانون چند سالی است که در دست تهیه است و تلاش می کند زمینه های پیشگیری از بیماری های روانی و بروز آنها را کاهش دهد.
90هزار بیمار، 30 هزار تخت
بر اساس آمارهای موجود، تعداد یماران روحی، روانی و افسرده ایران 15 میلیون نفر اعلام شده است و جمعیت افراد افسرده نیز حدود 10 تا 12 درصد کل جمعیت کشور را تشکیل می دهند. با این حال تاکنون 90هزار بیمار روانی مزمن در کشور شناسایی شدند که از این تعداد تا پایان سال تنها 50 هزار نفر آنها تحت پوشش بهزیستی قرار می گیرند.
رئیس ستاد ساماندهی بیماران روانی مزمن سازمان بهزیستی در گفت‌وگو با مهر دلیل این وضع را اینگونه ذکر می کند: وزارت بهداشت طبق قانون برنامه سوم توسعه موظف بود امکانات لازم برای نگهداری بیماران روانی در اختیار سازمان بهزیستی قرار دهد در حالی که تا کنون حتی یک ریال نیز به ما پرداخت نکرده‌اند بنابراین در کل کشور متاسفانه با توجه به محدودیت اعتباراتمان نمی توانیم 40 هزار نفر از این بیماران را تحت پوشش قرار دهیم.
همچنین به گزارش ایسنا، رییس انجمن علمی روانپزشکان نیز از کمبود حداقل 30 هزار تخت روانی در کشور می گوید و می افزاید: کمبود تخت‌های روانی و عدم پوشش بیمه‌ای مناسب بیماری‌های روانی از مشکلات اصلی روانپزشکی کشور است.
به گفته دکتر سید احمد جلیلی، در حال حاضر در کشور حداقل به 40 هزار تخت روانپزشکی نیاز است و این در حالی است که اکنون در خوشبینانه‌ترین حالت حدود 10 هزار تخت روانپزشکی در کشور موجود است.
نظر شما