مناظره با موضوع اعتیاد؛ شیشه چگونه شیشه شد؟ چرا رییس‌جمهور کاری نمی‌کند؟

نام / سمت

شرح اظهارنظر

احمد حاجبی، مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت

-         در حال حاضر پدیده اعتیاد بار بالایی را از نظر ناتوانی و مرگ‌ومیر به خود اختصاص داده و باری که به نظام سلامت وارد کرده پس از سوانح و حوادث و بیماری‌های قلبی و افسردگی رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.

-         اعتیاد نشان‌دهنده ضرورت و اصلاح در سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی را نشان می‌دهد و جامعه‌شناسان معتقدند وجود اعتیاد ناشی از نوعی نابسامانی و ناکارآمدی در جامعه است.

-         علل و گرایش به اعتیاد عوامل اجتماعی و محیطی، فردی و عوامل خانوادگی مطرح هستند و در عامل اجتماعی و محیطی یکی از نکاتی که مطرح است فقر است و به عنوان یک شاخص بارز در این مشکل اجتماعی مطرح است.

-         وزارت بهداشت و درمان و سازمان بهزیستی در خصوص بحث‌‌های درمانی بیکار و آرام ننشستند و ما هم‌اکنون 5 هزار و 292 مرکز درمانی به عنوان مراکز نگهدارنده داریم و 109 مرکز که عمدتاً معتادان خیابانی و بی‌خانمان را نگهداری می‌کنند.

-         امروز شاهدیم با اینکه حدود 3 سال از تدوین قانون جدید مبارزه با مواد مخدر می‌گذرد مراکز درمانی کافی برای این موضوع وجود ندارد در بسیاری از مواقع معتادان را می‌خواهیم به مراکز اعزام کنیم اما مراکز کافی نیست و تعداد زیادی از معتادان هم‌اکنون به یک مرکز اعزام می‌شوند.

-         امروزه‌ زندان‌های شرایط خوبی دارند اما ظرفیت کافی برای نگهداری معتادان وجود ندارد باید زندان‌ها طبقه‌بندی شود اما دست زندانبان‌ها بسته است و زندان، تربیت، آموزش، سلامت را باید برای معتادان به همراه داشته باشد و امروزه با کنترل‌هایی که انجام می‌شود اکثر زندان‌ها به سمت پاک کردن معتادان حرکت می‌کنند.

-         در بررسی‌های انجام شده در مقوله پیشگیری اگر هر یک تومان را مقیاس هزینه کردن قرار دهیم اما فرد معتاد شود و نیاز به درمان داشته باشد باید 15 تومان هزینه کنیم.نسبت آن یک به 15 است. بنابراین برای بحث پیشگیری نیاز به بودجه داریم. پول می‌دهند اما نسبت منطقی ندارد.

-         در حال حاضر در بحث پیشگیری وزارت ارشاد سازمان تبلیغات و آموزش و پرورش باید ورود کنند چراکه بیشترین مخاطب که در معرض خطر است 12 میلیون دانش‌آموز است بنابراین باید به سراغ سرچشمه برویم. در سند پیشگیری برای وزارت بهداشت آمده حمایت تکنیکال داشته باشد.

-         در زمینه اعتیاد بین دانشجویان گروه پزشکی هم در دانشگاه‌ها برنامه منسجم داریم و از 2 سال پیش کار را آغاز کرده‌ایم. ادعا نداریم دانشجوی پزشکی معتاد نمی‌شود اما اکثر کسانی که دانشجوی پزشکی بوده و معتاد شده‌اند نه فقر فرهنگی و نه اقتصادی داشته‌اند.

حسین ذبحی، معاون قضایی دادستان کل کشور و نماینده قوه قضاییه

-         تعداد معتادان در سال 1314 بالغ بر یک و نیم میلیون نفر بود که در سال 1334 نیز تقریباً همین تعداد معتاد در کشور وجود داشت. در اوایل سال 1357 و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران حدود دو میلیون نفر معتاد در کشور وجود داشت که تقریباً 6 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌داد. در حال حاضر از جمعیت 70 میلیونی کشور ما یک میلیون و 350 هزار نفر معتاد وجود دارد که اگر معتادان تفننی را نیز به آنها بیفزایم معتادان ما باز هم کمتر از سال‌های قبل از انقلاب است.

-         این آمارها در شرایطی است که همسایگی با کشوری مانند افغانستان و ورود مواد مخدر به کشور احتمال افزایش آمارها و زمینه را برای رشد این رویه ایجاد می‌کند. در سال‌های گذشته ناامنی مرزها باعث می‌شد قاچاقچیان از مرزهای سیستان وارد شوند و گروگانگیری کنند اما امروز انسداد مرزها باعث شده از مسیرهای خشکی ناامید شوند.

-         در بازدیدی که از یکی از زندان‌ها داشتم شرایط زندانبانی و ترک را در آن زندان مطلوب دیدم.

-         برخوردهای قضایی و انتظامی در مقابله با مواد مخدر مؤثر بوده و کاهش کشفیات و جمع‌ شدن کارخانه‌های تولید شیشه خود گویای این واقعیت است.

-         زمانی این طور بود که مشکل اساسی ما این بود که معتادان با مقدار کم مواد به زندان راه پیدا می‌کردند و ضمن شلوغ کردن زندان‌ها موجب شیوع اعتیاد در زندان می‌شدند. در دوره آیت‌الله شاهرودی پیش‌بینی شد که معتادان به زندان نروند و به جایی منتقل شوند که برای آنها در نظر گرفته شده باشد. این مشکل بعد از اصلاح قانون در سال 89 برطرف شد و اصلاح قانون موجب شد که این مشکل از ریشه برطرف شود.

-         همه دستگاه‌ها در حوزه مقابله با مواد مخدر حضور کافی ندارند و بیش از این نیاز داریم که در صحنه باشند. ستاد مبارزه با مواد مخدر در رأس هماهنگی‌ها قرار دارد و رئیس آن رئیس‌جمهور است اما متأسفانه در طول 8 سال گذشته فقط 11 جلسه برگزار کرده که چند جلسه آن را رئیس‌جمهوری تشکیل نداده است.

طاها طاهری، قائم‌مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر

-         نگاه کارگزاران تا دو دهه گذشته مقابله محور بود و نگاه درمان محور تا سال 82 وجود نداشت. معتاد به عنوان مجرم تلقی می‌شد و اگر به سمت درمان نمی‌رفت دستگیر می‌شد. اما با تغییر قانون اگر معتاد گواهی درمان در زمان اعتیاد را نداشته باشد متجاهر و مجرم شناخته شده و باید به درمان بپردازد.

-         نقص‌هایی در کنترل اجتماعی اعتیاد وجود دارد که مهمترین متهم خانواده است که مغفول مانده است، عدم درک صحیح خانواده‌ها از موضوع اعتیاد موجب شده تا اعتیاد بغرنج شده و انگل‌زا بودن آن درمان را دچار مشکل کند.

-         طی 24 سال گذشته 28 هزار درگیری میان قاچاقچیان مواد مخدر صورت گرفته و 7 هزار نفر در این مسیر کشته شده‌اند. 105 هزار خودرو که حامل مواد مخدر بوده کشف شده و 51 هزار و 864 نفر تا امروز بر اثر مصرف مواد مخدر در کشور کشته شده‌اند.

-         یش از 86 هزار تن از سال 57 تا امروز در افغانستان مواد مخدر تولید شده است که بیش از 8 هزار تن از آن توسط نیروهای ایرانی کشف شده است و این نشان‌دهنده سیل ویرانگر مواد مخدر به سمت جامعه ایرانی است.

-         در بحث مقابله با مواد مخدر اختلال‌های جدی وجود دارد و اگر ما عامل انسانی را شبکه قاچاق مواد مخدر بدانیم تاکنون 151 هزار زندانی محکوم به مواد مخدر هستند. در 24 سال گذشته 64 هزار زندانی محکوم به مواد مخدر داشتیم که تعداد زیادی نیز مجازات شدند.

-         ما در بخش کشف کالا راندمان بسیار بالایی داشتیم و 400 تن در 7 ماه گذشته کشفیات ما بوده است که این یک رکورد جهانی است اما باید به سمت ضربه به سران مواد مخدر در آن سوی مرزها برویم.

-         از سال تشکیل ستاد مبارزه با مواد مخدر 50 میلیون دلار جرایم حاصل از قاچاقچیان اخذ شده است اما قاچاقچیان داخلی سالی 3 میلیارد دلار سود به دست می‌آورند لذا مدل مبارزه با قاچاق باید دچار یک تحول اساسی شود.

-         1600 میلیارد دلار گردش مالی موادمخدر در دنیا به قدری اقناع کننده است چون سود سرسام‌آوری دارد و ما باید دقت کنیم که 57 درصد از محکومین مواد مخدر آدم‌های جدیدی هستند که در نتیجه وسوسه و سودآوری مواد مخدر به این راه کشیده شده‌اند.

-         33 درصد معتادان و قاچاقچیان ما دارای مدرک لیسانس به بالاتر هستند و این نشان می‌دهد که اعتیاد ربطی به فرهنگ ندارد. بر اساس تحقیقات انجام شده یک میلیون و 325 هزار معتاد قطعی در کشور داریم.

-         دلیل اعتیاد امروزه فقر نیست، افراد بیشتر به دلیل کارکردهای مواد مخدر به سمت آن کشیده می‌شود که این کارکردها عبارتند از لذت، تفریح و کنجکاوی که ما باید با کارکردهای مواد مخدر مقابله کنیم.

-         به نظر بنده اعتیاد محصول اختلال زیستی، فرهنگی، معنوی و اجتماعی است. چرا نباید شبکه سلامت مشکلات ناتوانی جنسی را مطرح کند و واقعیت‌ها را بگوید و درمان این مشکلات را مطرح کند تا افراد به سمت مواد شیشه نروند رسانه باید پای کار بیاید.

-         شیشه چگونه در کشور ما شیشه شد؟ از زمان ورود شیشه به کشور تا تصویب قانونی برای مقابله با آن زمان بسیاری طول کشید و این موجب شد که شیشه، شیشه شود. زمانی که شیشه وارد ایران شد قیمت آن 120 میلیون تومان به صورت وارداتی بود، اکنون قیمت این ماده مخدر 8 میلیون تومان در هر کیلو برای تولید داخل است.

-         ما کاری به حرف دیگران نداریم و امنیت ملی جوانان و ناموس خود را به خاطر حرف آنها به خطر نمی‌اندازیم. معتقدیم که قانون اعدام باید اجرا شود و در عین حال باید بازدارنده باشد.

-         یکی دیگر از مشکلات اساسی ما این است که بعد از گذشت سه سال هنوز اسامی مواد مخدر به تصویب نرسیده و قاضی هنگام صدور حکم نمی‌داند که با قاچاق مواد مخدر جدید و پیش‌سازها چه کنند.

سردار علی مویدی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر کشور

-         اینکه 63 درصد مردم معتقد باشند که ما در بحث برخورد با عرضه مواد مخدر موفق عمل کرده‌ایم خود نقشه راه را برای ما تعیین می‌کند. بحث ما با مقابله با مواد مخدر به خاطر شرایط حساس نظام و انقلاب طی این 30 سال توانسته پاسخگوی خواسته مردم باشد.

-         حوزه‌های دیگر که باید کارهای فرهنگی و پیشگیری را انجام دهند نتوانستند همپایه با ما پیش بروند. باید این دستگاه‌ها به وظیفه خود به خوبی عمل کنند چرا که مواد مخدر یک پدیده سیاسی _ امنیتی و به قول سازمان ملل یک جرم سازمان‌یافته است.

-         عملکرد پلیس و سازمان‌های قضایی را در برخورد با عرضه مواد مخدر مثبت ارزیابی می‌کنم ضمن اینکه ما به بخش پیشگیری و درمان نیز باید توجه کنیم و مبالغی را به آن اختصاص دهیم.

-         من با گفتن اینکه ما مشکل فرهنگی داریم را قبول ندارم بلکه معتقدم این حرف عملاً شانه خالی کردن از مسئولیت است. اگر فقر فرهنگی وجود دارد در میان بعضی مسئولان دستگاه‌های مختلف است. آن عزم و اراده که در پلیس و قوه قضاییه وجود دارد در سایر دستگاه‌ها وجود ندارد و به اندازه‌ای که ما مبارزه با مواد مخدر را جدی گرفته‌ایم این دستگاه‌ها آن را جدی نگرفته‌اند.

-         وقتی که چند سال از آخرین جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر با شرکت اعضای آن و ریاست رئیس جمهور می‌گذرد، عملاً ستاد مبارزه با مواد مخدر تأسیس شده و تنها ما دبیرخانه مبارزه با مواد مخدر داریم. دبیرخانه با ستاد بسیار فرق می‌کند طی چند سال گذشته چند جلسه با حضور ریاست رئیس جمهور تشکیل شده است؟ یک حادثه در کشور رخ می‌دهد و رئیس جمهور سریع آن را پیگیری می‌کند اما این مواد مخدر بلای جان هزاران جوان شده است و رئیس جمهور هیچ کاری نمی‌کند.

همایون هاشمی، رییس سازمان بهزیستی کشور

-         درست است که موضوع درصد رشد تعداد معتادان نسبت به گذشته پایین نیامده اما شدت آسیب معضل اعتیاد در ایران دو چندان شده است.

-         در عرصه‌های مختلف عقب ماندیم. امروز برای پروتکل شیشه در حال برنامه‌ریزی هستیم اما 50 نوع مواد دیگر در حال وارد شدن به کشور است. باید کمپ‌ها را تقویت کنیم و پیشگیری به معنی واقعی آن باید مورد توجه قرار گیرد.

-         تیم مددکاری باید شکل بگیرد. همانطور که خانواده‌ها برای کلاس‌های کنکور فرزندانشان بیشتر از مناسبات اجتماعی وقت می‌گذارند برای آموزش اعتیاد نیز باید وقت بگذارند. کارزار رسانه ای شیشه را دو سال است داریم اجرا می‌کنیم دریغ از ورود یک رسانه به کمک.

-         در 16ا ستان در کمال غربت این کارزار را اجرا کردیم. شیوع اعتیاد به دلیل عدم انسجام بین دستگاههای مسئول است. باید قسمت عمده در بحث آموزش و پیشگیری باشد و فرزندان باید واکسینه شوند. وقتی سیل آمد باید مقابله را جدی بگیریم اما پیشگیری را جدی‌تر.

-         در حال حاضر ما باید به فکر محدودسازی شبکه‌های کوچک باشیم. با مشکل درمان اعتیاد در کمپ‌ها مواجهیم. دو گرم شیشه کافی است چند نفر را معتاد کند بنابراین برای شبکه‌های پایین‌دستی هم باید کاری کنیم.

-         لذت اولین عامل گرایش به مصرف مواد مخدر و روانگردان بوده، کنجکاوی عامل دوم، تفریح و رفع مشکلات روحی و در دسترس بودن عوامل سوم تا پنجم هستند.

-         ما اقدامات خوبی در زمینه پیشگیری انجام داده‌ایم که از آن جمله می توان به تشکیل 5 هزار گروه محله‌محور اشاره کرد.ما کتابهای زیادی را در زمینه پیشگیری از اعتیاد منتشر کرده‌ایم.

احمد حاجبی، مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت

فکر می‌کنم با توجه به اینکه با عموم جامعه مرتبط هستم نگاه کلی نسبت به برخوردهای مقابله‌ای و عرضه از سوی مردم نگاه خوبی نیست.

حسین ذبحی، معاون قضایی دادستان کل کشور و نماینده قوه قضاییه

دستاوردهای دولت در این زمینه فراوان بوده است اما مردم با چشم ظاهر به معتاد نگاه می‌کنند و ممکن است علی‌الاصول تلقی این باشد که اقدامات دستاوردهای خوبی را به همراه نداشته است. ظاهر جامعه یک چیز است و آنچه مورد انتظار است چیز دیگری است.

طاها طاهری، قائم‌مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر

مردم به این سؤال می‌گویند نه چون اثربخشی باید در وضعیتشان اثر بگذارد اما وقتی معتاد است درمان اثربخش نیست و با عود درمان مواجه می‌شوند و هزاران صحنه توزیع مواد مخدر را در جامعه می‌بینند پاسخشان نه خواهد بود. از سوی دیگر عدم آگاهی مردم از اقدامات انجام شده در این پاسخ مؤثر است حجم انبوه فعالیت‌ها در مقابل تهدید بزرگ در جامعه بیان نشده است.

مؤیدی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا

اگر از من بپرسید به عنوان یک پلیس می‌گویم آن طور که من می‌خواهم نبوده است اما انصافاً تلاش‌های دستگاه قضا در این ارتباط خوب بوده است اما ایراداتی مانند اینکه شاید در برخی استانها برخی آرای قضات اشتباه صادر شده است وجود داشته باشد.

اگر ما حجم تهدید نسبت به جامعه که بخشی از آن پنهان است را ببینیم و اگر اقدامات انجام شده را مشاهده کنیم اقدامات قابل توجه بوده و بخشی از تهدیدها را کاهش داده اما با این حال مردم ممکن است نظر خیابانی داشته باشند.

همایون هاشمی، رئیس سازمان بهزیستی کشور

من با این نظر موافقم که اگر مردم نسبت به اقدامات انجام شده آگاهی داشته باشند پاسخشان به این سؤال مثبت خواهد بود.

سوال

فرد پاسخ‌دهنده

پاسخ

آیا موافقید در ایران عرضه مواد مخدر آزاد و از طریق داروخانه‌ها باشند تا معتادان کنترل و درمان شوند؟

احمد حاجبی، مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت

من فکر می‌کنم منظور مخاطبان ما از مواد مخدر متادون و شربت تریاک بوده است که به عنوان داروی نگهدارنده هم اکنون از طریق دانشگاههای علوم پزشکی توزیع می‌شود. هم‌اکنون در حال بحث روی این موضوع هستیم تا توزیع متادون و شربت تریاک از طریق دانشگاههای علوم پزشکی در داروخانه‌ها صورت گیرد.

اگر درصد معتادان کم شده است چرا ظهور و بروزشان پررنگ شده است؟

حسین ذبحی، معاون قضایی دادستان کل کشور و نماینده قوه قضاییه

وضعیت جامعه و اینکه ما مرکز درمانی نداریم باعث شده معتادان در سطح جامعه حضور گسترده‌ای داشته باشند و علت اینکه در قانون سال 89 تأکید شده است که از معتاد نگهداری شود همین موضوع است. زمانی معتاد از کار خود قبح داشت و شرایط خود را درک می‌کرد اما امروز معتادان تلو‌تلو‌خوران در جامعه ظاهر می‌شوند.

دستگاه‌هایی را که بدترین عملکرد در حوزه مبارزه با مواد مخدر را داشته‌‌اند، نام ببرید؟

طاها طاهری، قائم‌مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر

نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات، بسیج، گمرک تمام این دستگاه‌ها اقدامات خوبی را در حوزه مبارزه با مواد مخدر داشته‌اند اما متأسفانه دستگاه‌های فرهنگی که مهمترین آسیب را نیز از نقطه شاهدیم عملکرد خوبی نداشته‌اند. به عنوان مثال وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رسانه ملی و رسانه‌های دیداری و نوشتاری در سال‌های اخیر کم کار بودند.

چرا رویکرد ناجا در بحث اعتیاد تغییر نمی‌کند؟

سردار علی مویدی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر کشور

ما باید هر روز تغییر تاکتیک دهیم تا مواد مخدر وارد کشور نشود و مهمترین موضوع تغییر رویکرد فرهنگی است و من در این زمینه بهترین نمره را به مردم می‌دهم چرا که همکاری خوبی را با پلیس داشته‌‌اند.

اگر اطلاعاتی تاکنون در اختیار ما قرار گرفته کاملاً محرمانه بود و حتی دستگیر شدگان متوجه نمی‌شوند که این اطلاعات را از کجا به دست آورده‌ایم.

وقتی تأکید بر پیشگیری از اعتیاد است چرا در این حوزه کاری انجام نمی‌دهید؟

همایون هاشمی، رییس سازمان بهزیستی کشور

ار زیادی در حد ظرفیت و توان خود در تولید محتوا انجام شده است اما تأکید می‌کنم حمایت‌های اجتماعی از معتادان باید به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.