هنگامه مظلومی: نشست هفتگی شهر کتاب با رونمایی از «فرهنگ ادبیات فارسی» تالیف محمد شریفی سه‌شنبه گذشته، پانزدهم بهمن‌ماه برگزار شد.
بهاء‌الدین خرمشاهی، در این نشست در حالی که بیش از نیمی از زمان جلسه گذشته بود، سخنانش را با ذکر جمله‌ای از ساموئل جانسون، فرهنگ‌نویس برجسته انگلیسی آغاز کرد؛ با این مضمون که کاری چون فرهنگ‌نویسی از جمله کارهایی است که با مشقت تمام پیش می‌رود و در پایان نیز آماج حمله‌های منتقدان قرار می‌گیرد.
به زعم خرمشاهی این ماهیت کار تالیف کتب مرجع است و منتقدان نیز باید توجه کنند که بر مبنای اشتباهات معدود و نواقص جزئی بر ناکارایی اثر حکم ندهند. فرهنگ‌ها را بیش از اینکه با نداشته‌هایشان قضاوت کنیم باید با داشته‌هایشان مورد ارزیابی قرار دهیم. آن هم با لحاظ نمودن این نکته که چکیده کردن کتب و رمان‌های قطور در چند سطر و چند صفحه کاری است بیش از اندازه دشوار. خلاصه نمودن رمانی چون کلیدر در چهار صفحه سبب حیرت است. البته باید یادآوری کرد که وظیفه اصلی تالیف و گردآوری چنین آثاری در درجه اول برعهده نهادهای وابسته به وزارت ارشاد از جمله فرهنگستان زبان و ادب فارسی است؛ اما آقای شریفی به تنهایی و بدون حمایت مالی و غیر مالی این نهادها کار را شروع کرده و به اتمام رسانده‌اند. این کتاب وظیفه بزرگی را بر دوش کشیده و بار سنگینی را به منزل رسانده است اما با توجه به نکات و نقایصی که مطرح شد در این امر شکی نیست که در جهت غنی‌تر شدن این کتاب، تصحیح و بازبینی امری ضروری است.
آنچه بیش از هر چیز در مورد این کتاب شگفتی می‌آفریند، پوشش مباحث بسیار وسیع در بهترین شکل و کمترین حجم ممکن است که این اثر را هم در جایگاه یک مرجع قرار می‌دهد و هم کتابی برای مطالعه. به هر روی امید است که این کتاب آغازی باشد برای تالیف هر چه بیشتر اینگونه کتب در ایران گرچه که باید گفت ما بسیار دیر به صرافت این امر افتاده‌ایم چنان‌که فرانسوی‌ها ابتدا دانشنامه نوشتند، بعد انقلاب کردند اما ما اول انقلاب کردیم و اکنون می‌خواهیم دانشنامه بنویسیم.
در اینجا خرمشاهی سخنان خود را به پایان برد و پس از وی، محمدعلی سپانلو، هوشنگ مرادی کرمانی و فتحعلی بی‌نیاز به دعوت محمدخانی پشت میکروفون آمدند و هرکدام به نکاتی چند جهت بهبود و ارتقاء این اثر اشاره کردند و ویژگی‌های مثبت و منفی کتاب را بنا به تجربه ادبی‌شان ارزیابی کردند اما همگان یکدست اعلام کردند که تالیف فرهنگ ادبیات فارسی نور امیدی است برای گشایش راهی جدید در عرصه فرهنگ و ادب فارسی. کتابی که تاکنون توجهات مثبتی به سوی خود جلب کرده است و بی‌شک در کتابخانه‌های تمامی ادب دوستان جایی از آن خود باز خواهد کرد.
نظر شما