آغاز: در خبرها خواندم ناشرانی که در چند سال گذشته به دلیل فشارهای غیرقانونی دچار تعلیق شدند امکان حضور در نمایشگاه امسال را هم ندارند. حتی وزیر محترم ارشاد در پاسخ به نامه دو ناشر از ناشران مزبور، ابتدا به حق توصیه کرد آنها در نمایشگاه حضور یابند اما چند روز بعد حضور آنها را منوط به نداشتن سابقه قضایی دانست.
میانه:سیاست‌های معاونت فرهنگی در دولت آقای احمدی‌نژاد از میدان به در کردن ناشران مستقل و منتقد به گفتمان فرهنگی جریان فکری راست بود. برای این منظور نیز طراحی چند مرحله‌ای انجام شد. برخی از ناشران که عمده آثار تولیدی گذشته و آینده‌شان با این گفتمان زاویه داشت و به نوعی در سیبل قرار داشتند از همان روزهای نخست بعد از خرداد 84 با موانع فراوانی روبرو شدند که از جمله آنها انتشارات طرح نو بود.
نشر طرح نو جدای از برخی کتاب‌های سیاسی روز در دوره اصلاحات، از جمله ناشرانی بود که به قطع و یقین نامش در تاریخ فرهنگ و نشر این مرز و بوم خواهد ماند.
آقای حسین پایا که دانش و شناختی فوق العاده از حوزه فعالیتش(علوم انسانی) داشت و دارد، توانست در دوره کاری خود مجموعه‌ای از کتاب‌ها در معرفی فرهنگ و اندیشه ایران و اسلام وجهان را سامان دهد و منتشر کند. او درکی متفاوت با عمده ناشرانی که من می‌شناختم از موضوعات کتاب‌های خود داشت. تقریبا عمده کتاب‌ها را می‌خواندو حتی برخی از کتاب‌ها را خود با مولف و نویسنده بحث می‌کرد و در شکل گیری آن نقشی تعیین کننده داشت.
متاسفانه جلوی بسیاری از این کتاب‌ها گرفته شد و عمده آنها به آتش چند کتاب سیاسی سوخت و ناشری با این پایه از دانش و مهارت در چند سال اخیر کارش شده بود دویدن در راهروهای ارشاد و پاس‌کاری‌های ناشایستی که در شان یک نهاد فرهنگی همانند ارشاد نبود. این که یک بخش فرهنگی و مدیران آن روز و شبشان را در فکر این باشند که چگونه می‌توانند دیگران را زمین بزنند و از صفحه هستی محو کنند، خورند مدیری فرهنگی نیست و نخواهد بود، اما چاره چه بود که کوته آستینان در پست‌های بزرگتر از قامت خود قرار گرفتند و شروع کردند به درازدستی بر سرمایه‌های معنوی فرهنگ و هنر و نشر ایران و همتشان را بر ناکام کردن آنها قرار دادند.
طرح نو به دلیل همین رفتارها و جلوگیری از حضورش در نمایشگاه عملا نحیف ونحیف‌تر شد تا در نهایت ناشر مجبور شد کتابقروشی طرح نو را برای دادن طلب‌های خود بفروشد و عملا ورشکسته شود.
ناشران دیگری هم بودند که البته راه‌های میانه‌ای را انتخاب کردند، با نام مستعار نشرشان را سرپا نگه داشتند و یا اینکه در حوزه‌های دیگری چون آموزشی و کودک و نوجوان و یا کتاب‌های دانشگاهی آثاری داشتند که باعث شد کجدار و مریز و گویی که از نبردی نابرابر برگشته باشند، خود را به بعد خرداد 92 رساندند. در تمامی این سال‌ها ارشاد با ترفند‌هایی چون،کنار گذاشتن کتاب‌های آنها از کمیته خریدکتاب،مجوز ندادن‌های بی‌دلیل، معطل‌کردن بی‌‌سبب کناب‌های ناشران( که گاه تا 50 کتاب یک ناشر در وضعیت برزخی قرار می‌گرفت)و خواباندن سرمایه‌هایشان می خواست آنها را ورشکست کند. شما در نظر بگیرید ناشری را که 50 تا کتابش معطلی سه ماه تا یک و نیم سال را تجربه کرده است. این یعنی اگر برای هر کتاب متوسط سه میلیون تومان هزینه در نظر بگیریم ، خواباندن 150 میلیون تومان که خود رقمی است.
اکنون وقتی می‌شنویم که ناشران تعلیقی را با همان معیارهای ناشرانی که تعداد کتاب‌هایشان به عدد مورد نظر برای نمایشگاه نمی‌رسد مقایسه می‌کنند،آه از نهاد آدمی بر می‌آید. آن ناشرانی که کتاب‌شان به رقم مورد نظر نمایشگاه نمی‌رسد،99 درصدشان ناشر نیستند و در فضای توزیع بی ضابطه پروانه نشر هوس ناشرشدن کردند و بعد مدتی که دریافتند در این منطقه حلوایی توزیع نمی‌کنند، عطای کار را به لقایش بخشیدند. اما بودند برخی ناشران رانت‌خوار که با بهره‌گیری از همین اندک یارانه و امکانات موجود در عرصه نشر سالانه 4 تا کتاب می‌دادند بیرون که پول این کتاب‌ها هم از جیب ناشران مستقل عملا پرداخت می‌شد.و برخی از آنها توان انتشار چهار کتاب در سال را نداشتند که همین امر آنها را دور از نمایشگاه نگه می‌داشت. اما این که بخواهیم ناشران تعلیقی را به چوب این گروه بسوزانیم خیلی کار غیرمنصفانه‌ای را انجام داده‌اید.
واقعا باید از دست‌اندرکاران معاونت فرهنگی و نمایشگاه کتاب پرسید که مگر نشر چشمه و طرح نو و اختران وآگاه و ... به اختیار خود و مطابق همان آیین‌نامه‌ای که سه سال هیئت نظارتش تشکیل جلسه نداد تعلیق شدند یا اینکه به اجبار و اکراه.این گونه آیین‌نامه‌ها برای افراد و ناشرانی به کار می‌آید که در وضعیتی طبیعی و برابر با سایر ناشران زیست فرهنگی خود را استمرار می‌دادند و نه آنکه به اجبار و غیرقانونی جلوی انتشار کتاب‌های ناشری را بگیرند و سپس بگویند که چون شما در‌آن دوره کتاب منتشر نکردید لذا مطابق آیین‌نامه اجازه حضور د رنمایشگاه را ندارید.
انجام:اگر قرار است وزارت ارشاد و آقای جنتی و جناب صالحی از حقوق شهروندان در حوزه فرهنگ دفاع کنند، اکنون بهترین زمان است و ناشران تعلیقی همان مظلومانی‌اند که در تمامی این سال‌ها به صورت غیرقانونی و غیراخلاقی جلوی فعالیت‌آنها گرفته شد. وزارت ارشاد باید ضمن دعوت از‌آنها چند غرفه بی‌خاصیتی را که هر ساله به برخی برنامه‌های بودجه هدر ده نمایشگاه اختصاص می‌دهد خالی کرده و به این ناشران فضا دهد تا آثارشان را عرضه کنند. این گونه حداقل با نقدینگی اندکی که از نمایشگاه به دست می‌آورند شاید بتوانند مرهمی بر زخم‌های کهنه خود بزنند.
اصل مطلب در روزنامه اعتماد روز یکشنبه منتشر شد.
نظر شما