الهه محمدی: کودکان کار،کودکان فقیر،کودکان معتاد و... کلماتی هستند که سالهاست روزنامه نگاران بر روی آن ها مانور می دهند.در کنار این مانورها،هر روز شاهد خبرهای زیادی همراه با آمارها و ارقامی درباره کودکان کار وفقیری هستیم که به نظر می رسد روز به روز وضعیتشان بغرنج تر می شود. یکی از خبرهایی که خبر از وخیم تر شدن وضعیت کودکان زیرخط فقر و کودکان کار می دهد،طرح هدفمن کردن یارانه هاست که به نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی به بیشتر شدن جمعیت خط فقر و بالطبع ازدیاد کودکان کار دامن خواهد زد.
طرح هدفمند کردن یارانه ها،طرح ازدیاد کودکان فقیر؟
در حالی که رییس جمهور،یکی از فواید طرح هدفمند کردن یارانه ها را ساماندهی هرچه بیشتر فقرا عنوان می کند،بسیاری از کارشناسان این طرح را نه تنها باعث کاهش فقرای کشور نمی دانند،بلکه معتقدند طرح هدفمند کردن یارانه ها وضعیت کودکان فقیر را از وضعیت کنونی بدتر می کند.یکی از این کارشناسان "فرشید یزدانی" مدیرعامل سابق انجمن حمایت از حقوق کودکان است. وی د رگفتگو با ایلنا گفت:« اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها و کاهش امکانات توانمند‌سازی و حمایتی از کودکان پیش‌بینی می‌شود که به‌زودی شرایط کودکان فقیر و در معرض آسیب از شرایط فعلی بدتر شود.»
فرشید یزدانی ، با اشاره به پیامدهای اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها و همراه شدن آن با خط فقر 900 هزار تومانی که به تازگی نگرانی‌هایی را موجب شده به تاثیرات منفی آن به روی کودکان پرداخت و تاکید کرد:«با توجه به آنکه دولت در سنوات گذشته کمتر دغدغه‌های اجتماعی داشته و سیاست‌های جبرانی در برنامه‌‌ها را مد نظر قرار نداده، به نظر می‌رسد که به واسطه خط فقر اعلام شده در خانوادههای شهری و سایر خانواده‌ها، اتفاقاتی در انتظار کودکان باشد که چندان به نفع آنها نیست.».
او با اعلام اینکه نه تنها در طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بلکه در سایر طرح‌های پیشنهادی و اجرایی دولت،ساز و کارهای حمایتی برای کودکان پیش‌بینی نشده است، خاطر نشان کرد:«به طور حتم اجرای این طرح به کاهش امکانات توانمند‌سازی و حمایتی از کودکان منجر می‌شود به طوری که شرایط کودکان فقیر و در معرض آسیب از شرایط فعلی بدتر می‌شود.»
مدیرعامل سابق انجمن حمایت از حقوق کودکان به فقر غذایی و بهداشتی کودکان نیز در راستای اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها و خط فقر اعلام شده پرداخت و تصریح کرد:«به عنوان نمونه در صورتی که یارانه سوخت برداشته شود، با افزایش قیمت این کالا، میزان مصرف خانوادههای فقیر کاهش نمی‌یابد چرا که سوخت در سبد هزینه‌های خانوارهای فقیر کم از جمله کالاهای کم کشش بوده که میزان مصرف آن، حساسیت چشم‌گیری نسبت به تغییرات قیمت نداشته است.»
خط فقر900هزار تومانی وکودکان فقیر
چندی پیش بود که علی‌دهقان‌کیا، عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران، بر اساس فرمولی خط فقر را 900 هزار تومان دانست و خط فقردرسال‌جاری 900 هزار تومان اعلام کرد. براساس همین آمارها و ارقام ها بسیاری از فعالین کودک،این آمارها را در مورد کودکان خطرناک می دانند.فرشید یزدانی،در این باره به ایلنا گفت:« در حال حاضر مطابق با برآوردهای صورت گرفته حدود 14 میلیون نفر زیر خط فقر هستند که از این تعداد، چهار میلیون کودک در زیر خط فقر مطلق به سر می‌برند به طوری که آمار به نوعی با آمار کودکان خارج از چرخه تحصیل نیز هم‌خوانی داشته و مطابق با سرشماری سال 85، بیش از 5/3 میلیون کودک از چرخه تحصیل خارج هستند.»
تعداد کودکان کار، رو به افزایش
با توجه به اینکه تعداد کودکان کار و خیابان طی سال‌های گذشته رشد داشته است،فعالین حقوق کودک معتقدند با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها به طور جدی شاهد مهجور ماندن کودکان از چرخه تحصیل و حضور کودکان کار در خیابان‌ها خواهیم بود که برای دست‌فروشی و یا سایر کارهای دیگر مبادرت می‌کنند و در کنار این معضلات سوءاستفاده از کودکان، فساد و اعتیاد بر روی کودکان نیز تشدید می‌شود.
خیابان،کار،اعتیاد
مدتهاست که کارشناسان درباره پایین آمدن سن اعتیاد هشدار می دهند.شاید همین هشدارها باعث شد تا وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،امروز بیان کرد 80 درصد کسانی که مبتلا به مصرف مواد مخدر و دخانیات هستند، قبل از سن 15 سالگی مصرف مواد دخانی را آغاز می‌کنند. مرضیه وحید‌دستجردی در رابطه با کاهش سن مصرف دخانیات در کشور، افزود:«در زمینه مبارزه با استعمال دخانیات و مواد مخدر، وزارت بهداشت برنامه‌های متعددی دارد و این در حالی است که امروزه جامعه جدیدی داریم که استعمال مواد مخدر ممکن است در آن به‌صورت روزافزون افزایش یابد.»
همچنین به تازگی خبر تحقیقات تحقیقی منتشر شده است که طبق آن از 87 کودک خیابانى مورد مطالعه که میانگین سنى‌شان 11 سال بوده است، 1/16 درصد کودکان مورد مطالعه مصرف سیگار و 1/9 درصد کودکان مصرف مواد مخدر داشته‌اند.
نکته قابل توجه در این گزارش وضعیت استفاده از دخانیات و مواد مخدر در میان این کودکان است بطوریکه در این میان2/13 درصد کودکان مبتلا به افسردگی، سیگار و 5/7 درصد آنان مواد مخدر مصرف مى‌کرده‌اند. در مجموع 21 درصد از کودکان مورد مطالعه و 15 درصد کودکان مبتلا به افسردگی، مورد سوءاستفاده جنسى قرار گرفته‌اند. این در حالی است که طبق آمارهاى جهانی، 25 تا 95درصد از کودکان کار و خیابان به نوعى از مواد روانگردان و اعتیادآور استفاده کرده‌اند.
مطابق این گزارش حدود ۲۰ درصد کودکان خیابانی به مواد مخدر اعتیاد دارند که از این میان نزدیک به ۱۵ درصدشان معتاد به سیگارند و پنج درصد دیگر به انواع مواد مخدر معتاد هستند. همچنین در این گزارش آمده است که حدود ۴۰ در صد از این کودکان در خانواده هایی زندگی می کنند که دست کم یکی از اعضا به مواد مخدر اعتیاد دارد.
این درحالیست که "خسرو صالحى" فعال حقوق کودک،درباره افزایش اعتیاد در بین کودکان کار معتقد است:«به نظر مى‌رسد آنچه در کودکان کار و خیابان به دلیل مشغله کار و وضعیت اجتماعى و محیطى به افزایش اعتیاد دامن مى‌زند به نوعى کنجکاوى و شجاعت و نیز منیت کودکانه این گروه از افراد جامعه است. این کودکان به دلیل خصلت ماجراجویى و بى‌باکى خود بیشتر از دیگران در معرض آسیب و خطر اعتیاد قرار مى‌گیرند. همچنین دسترسى به انواع مختلف مواد خطرات را براى این کودکان افزایش مى‌دهد.»وی ادامه می دهد:«موادى که این کودکان مصرف مى‌کنند اصولا موادى است که باید سهل‌الوصول باشد و به دلیل ترس و محیط کار حتى تزریق نیز به نوعى براىاین کودکان مشکل است. پس این مواد را هم باید به راحتى به دست آورند و هم به سهولت به مصرف برسانند.»
کودکان کار،بدون سرپرست قانونی
اینکه کودکان کار متولی ندارند را دیگر هر کسی که حتی هر از گاهی اخبار مربوط به کودکان کار را دنبال کند، نیز متوجه شده است. هررزو گزارش های زیادی نوشته می شود و در مورد افزایش تعداد کودکان کار در ایران داد سخن سرداده می شود ولی بر خلاف انتظارهایی که از سوی فعالان حقوق کودک وجود دارد، سازمان ها و وزارت هایی که به ظاهر باید متولی رسیدگی به امور این کودکان باشند، سکوتی معنادار را در پیش گرفته اند. اگرچه مسئولان وزارت کار که در واقع مجری قانون کار است و مطابق قانون کار اصولا اشتغال و به‌کارگیری کودکان کمتر از ۱۵ سال غیرقانونی محسوب می‌شود، ترجیح می دهند چندان حرفی از این کودکان به میان نیاورند، ولی این مسئولان سازمان بهزیستی هستند که هراز گاهی سکوتشان را می شکنند و البته که این شکستن از سوی دیگر هرچند مسئولان بهزیستی در اظهارنظرهایشان خود را از رسیدگی به کودکان کار مبرا می کنند ولی در مقابل فعالان حقوق کودک، نهادهایی مانند سازمان بهزیستی و کمیته امداد را مسئول رسیدگی به وضع خانوادههای کم‌درآمد می‌دانند؛ به اعتقاد آن ها این نهادها باید با دادن امکانات به این خانواده‌ها از اجبار کودکان آنها به کار جلوگیری کنند.سکوت خیلی از اوقات به نفع کودکان کار که حالا دیگر تعدادشان به یک میلیون ونیم می رسد، نیست.
لی لی ارشد، عضو هیأت‌مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان،درباره بی متولی بودن کودکان کار چندی پیش به «خبرآنلاین» گفت:« در حال حاضر ایران برای حمایت از کودکان کار نهاد و یا شورای عالی وجود ندارد که بتوان با تکیه برآن برای رساندن کودکان به حقوقشان تلاش کرد. ضمن آنکه جامعه ما از دیگر جوامع دنیا در رابطه با مقوله کودک‌آزاری در وضعیت نا‌به‌سامان و یا شاید بحرانی قرار دارد. این کودکان آزار می‌بینند اما از آنجایی که برای این واژه تعریف درستی ارائه نشده است، همواره بحران وجود دارد.»
نظر شما