مردم و نمایندگان پاسخ می دهند: چرا زنان به کاندیداهای زن در انتخابات مجلس رای نمی‌دهند؟

زهرا مهاجری- حضور و مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان طی سال های گذشته آن قدر بالا رفته که انتظار می رود از آن ها در پست های مهم مدیریتی و اجرایی بیشتر از قبل استفاده شود. این اتفاق طی سال های اخیر روند صعودی داشته اما با این حال، محاسبه ریاضی نشان می دهد که زنان در این زمینه درصد مشارکت ناچیزی را به خود اختصاص داده اند.

تعداد خانم ها در 9 دوره قبلی مجلس شورای اسلامی با نوساناتی همراه بوده اما هرگز رقم بالا و چشمگیری پیدا نکرده است.

در دوره اول و دوم و سوم، مردم تنها چهار زن به مجلس راه دادند که البته عملکرد قابل قبول این بانوان باعث شد که در دوره چهارم این اعتماد به 9 زن صورت بگیرد. بهترین دوره ی مجلس از نظر حضور زنان دوره پنجم با 14 نماینده زن بود که این اتفاق هرگز تکرار نشد و دو دوره بعد میزبان 13 نماینده زن بود که این تعداد در مجلس هشتم و نهم به ترتیب به 8 و 9 نماینده رسید.

اما این که چرا هیچ وقت نسبت یک به سی حضور خانم ها در برابر نمایندگان آقا طی این سال ها تغییر نکرده، سوالی است که در بررسی میدانی جواب های جالبی می تواند داشته باشد.

زن را چه به این کارها؟!

چه خوشمان بیاید چه نیاید، همچنان جامعه ما تفکرات سنتی دارد. در این طرز تفکر، جایگاه و نقش زن در خانه پررنگ تر از هر جای دیگری است. با این نگاه، حضور زن در خانه و رسیدگی و مدیریت امور خانواده از اولویت بالاتری نسبت به هر کار دیگری برخوردار است. کاری که به اعتراف خود آقایان، تنها از پس خانم خانه برمی آید و لاغیر. شاید یکی از دلایل این که مردم تمایل زیادی به مشارکت دادن زنان در نقش های اجتماعی و سیاسی کلان تر نشان نمی دهند همین باشد.

منصور رستمی، بازنشسته آموزش و پرورش است. او یکی از کسانی است که معتقد است حضور خانم ها در هر عرصه ای، به وظایف و تکالیف آن ها ضربه می زند. او معتقد است طبیعت زن طوری طراحی شده که تنها در یک محیط می تواند مدیریت داشته باشد که همان محیط خانه است. او می گوید: زن را چه به این کارها؟! من در این سال ها به این نتیجه رسیده ام که زنان مدیر خوبی فقط در خانه هستند.. اگر مدیریت زن در خانه نباشد، همه چیز متلاشی می شود. من معتقدم کار بیرون هر چند کوچک، می تواند به این نقش لطمه بزند چه برسد به مشاغل سنگین مدیریتی و اجرایی و از همه این ها بدتر نماینده ی یک عده در مجلس بودن!

شاید به خاطر همین نگاه و برآمده از فرهنگ و سنت است که در خیلی از ادوار مجلس تنها از کلانشهرها نماینده زن داشته ایم. در دوره های اول تا سوم که همه ی نمایندگان زن از پایتخت بودند و در دو دوره ی بعدش تنها از کلانشهرهایی مثل مشهد و اصفهان و همدان علاوه بر تهران نماینده داشتیم. اما رفته رفته و با گذشت زمان، نمایندگان خانمی از شهرهای کوچکتر و دورافتاده تر هم می بینیم که نشان می دهد جامعه در حال تغییر نگاه است.

حلیمه عالی که از زابل و زهک به مجلس راه یافته هم به نوعی حرف این شهروند را تایید می کند و شغل نمایندگی مجلس را سنگین می داند. او می گوید: به دلیل سنگین بودن این شغل، خود خانم ها رغبت زیادی به شرکت در انتخابات ندارند و شاید یکی از دلایل کمتر بودن تعداد نمایندگان زن و کاندیداها همین باشد.

زنان علیه زنان

تعصب جنسیتی همیشه کارساز و کارآمد نیست. گاهی خود خانم ها با شناختی که از توانایی ها و روحیات خود دارد، تمایل کمتری به راه دادن هم جنس خود به مجلس نشان می دهند. خانم صالحی که کارمند یکی از دفاتر اسناد رسمی است و سالهاست که کار می کند معتقد است این جور کارها برای زن ساخته نشده.

او فکر می کند حجم کاری که یک نماینده مجلس باید انجام بدهد آن قدر بالاست که صلاح نیست این جنس لطیف درگیرش بشود. این دسته از افراد که هم عقیده خانم صالحی هستند تعارض بین نقشی را عامل عدم موفقیت زنان در این عرصه ها می دانند و معتقدند به دلیل همین تضاد و تعارض نقش ها، زنان کارایی لازم در مجلس را نخواهند داشت.

مهسا امیری، دانشجوی نرم افزار کامپیوتر، از آن طرفداران دو آتشه حضور خانم ها در همه ی عرصه هاست. او از این که خود زن ها هم به کاندیداهای زن کم لطفی می کنند و به آن ها اعتماد ندارند شاکی است. می گوید: نمی دانم چرا خود خانم ها به هم جنس خود اعتماد ندارند. خانم ها باید خودشان را باور داشته باشند تا بتوانند به هم جنسشان اعتماد کنند. اگر همه ی زنانی که رای می دهند در حوزه ای انتخابی خودشان به زنان همانجا رای دهند، تعداد نمایندگانمان بیشتر خواهد شد.

وقتی نمی شناسیم چطور رای دهیم؟

در بررسی میدانی و پرسش و پاسخ از افرادی که پای ثابت رای دادن هستند، یک دلیل منطقی دیگر برای رای ندادن به خانم ها پیدا می شود. عده ای می گویند که وقتی با کاندیداهای زن مواجه می شوند، آن ها را قبلا ندیده اند و نمیشناسندشان. به همین خاطر نمی توانند صرفا به خاطر زن بودن به آن ها اعتماد کنند.

طاهره منصوری بانوی میانسالی است که از دوره های اول مجلس تا الان در انتخابات شرکت کرده و خوب یادش می آید که هر بار که خانمی کاندید می شده، با توجه به سابقه ی قبلی اش به او رای داده است. او می گوید: خوب یادم می آید در دوره دوم خانم دباغ کاندید شده بود. ایشان یک چهره شناخته شده بودند و ما با فعالیت های او آشنایی داشتیم در نتیجه رای دادیم. اما خیلی های دیگر را در دوره های مختلف نمیشناختیم و نمی توانستیم فقط به این خاطر که زن هستند به آن ها رای بدهیم.

اخوان بی طرف که از زنان رکورددار در حضور در مجلس است می گوید که سابقه مدیریتی و اجرایی قبلی برای شناخته شدن هر چه بیشتر خانم ها به مردم بسیار مهم است. او می گوید: اکثر مردم از خانم ها شناختی ندارند. اگر فرد مردم دوست، خیر و دارای سابقه مدیریتی قبلی باشد، این اعتماد بیشتر و بیشتر خواهد شد.

در این زمینه البته تلاش هایی صورت گرفته است. معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده چندی پیش گفت که در غیاب ساز و کار قانونی برای افزایش تعداد زنان در مجلس از طریق سهمیه بندی جنسیتی، بر احزاب و تشکل‌ها متمرکز شده‌ایم تا زنان بیشتری در لیست احزاب وارد شود و کادر سازی لازم در این زمینه صورت بگیرد.

حضور بیشتر خانم ها در لیست های معروف، مشکل ناشناخته بودن خودشان و فعالیت هایشان را تا حدی مرتفع می کند و مردم می توانند با اعتمادی که به حزب و گروه مورد نظرشان دارند، به کاندیدا رای دهند.

برای حضور خانم ها خلا قانونی نداریم

در یک دوره ، آن ایام که بحث استانی شدن انتخابات مطرح شد، فعالیت هایی برای حضور بیشتر زنان در مجلس صورت گرفت که به ثمر ننشست. عده ای معتقدند برای بیشتر کردن کرسی های مختص زنان در مجلس، کار قانونی نمی شود انجام داد و می بایست این قضیه روند طبیعی خودش را طی کند.

فاطمه آلیا در این باره به خبرآنلاین می گوید: "ما در زمینه حضور و مشارکت زنان در مجلس خلا قانونی نداریم. مشکلی که هم اکنون وجود دارد یک مشکل فرهنگی است. در بعضی از حوزه های انتخابی این مشکل فرهنگی به شدت خودش را نشان می دهد و به هیچ وجه رضایتبخش نیست. "

بررسی آماری هم این حرف را تایید می کند. در این 9 دوره ای که از عمر مجلس شورای اسلامی گذشته، بیشترین حضور نمایندگان زن مجلس از کلان شهر تهران بوده و سهم شهرهای کوچکتر بسیار بسیار کم بوده است.

حلیمه عالی که از زابل و زهک به مجلس راه پیدا کرده با تایید رابطه ی مستقیم انتخاب زنان و سطح فرهنگی مردم، به خبرآنلاین می گوید: بر خلاف تصور خیلی ها، سیستان فرهنگ بسیار غنی دارد و این فرهنگسازی که زنان هم می توانند در تعیین و تغییر سرنوشت نقش داشته باشند در این خطه انجام شده. در این منطقه اطلاعات مردم بسیار بالاست و از همه نظر علی الخصوص سواد دانشگاهی با تحصیلکرده های بسیاری تا مقاطع بالا مواجه هستیم. مردم سیستان متوجه شده اند که شایسته سالاری اهمیت بسیاری دارد و هر که خدمت بیشتری انجام دهد، شناسایی می کنند.

عالی با تاکید بر این که مشارکت خانم ها در مجلس اهمیت فراوان دارد و می بایست تعداد نمایندگان زن را بیشتر کنیم، ادامه می دهد: من برای نماینده شدن به تبلیغات مرسوم و متداول روی نیاوردم و تنها به خاطر 15 سال خدمت صادقانه انتخاب شدم. به نظر می رسد اگر در حوزه های انتخابیه دیگر دو عامل مطرح شدن بانوان و فرهنگسازی در کنار هم قرار گیرد، قطعا نتیجه ی آن حضور بیشتر زنان در مجلس خواهد بود.

البته آلیا به نکته قابل تامل دیگری هم اشاره می کند. می گوید: این را هم نباید از ذهن دور کرد که امکانات رسانه ای و تبلیغاتی به طور مساوی و عادلانه بین همه نامزدهای انتخابات پخش نمی شود. اگر کسی که ویژگی های نمایندگی و صلاحیت های لازم را داشت و از نظر اجتماعی و سیاسی دارای اهلیت بود مثل سایرین معرفی شود و مطرح شدنش با پول خرج کردن ارتباطی نداشته باشد، تا حد زیادی مشکل عدم تعادل جنسیتی در مجلس حل خواهد شد.

کمتر کاندیدا می شوند، کمتر رای می آورند

با یک نگاه کلی به آمار و البته با حذف استثناها می توان به این نتیجه رسید که کمتر بودن تعداد راه یافتگان زن به مجلس، از کم کاندیدا شدنشان نشات گرفته و هر زمان که تعداد کاندیداهای زن بیشتر شده، نمایندگان خانم بیشتری هم در مجلس داشته ایم.

نیره اخوان بی طرف، نماینده مردم اصفهان در مورد این که چرا اینقدر تعداد خانم های راه یافته به مجلس کم است به خبرآنلاین می گوید: بهترین پاسخگو به این سوال خود مردم هستند. خودشان باید بیایند بگویند چرا به خانمهای کمتری اعتماد می کنند. اما من این حرف که برخی می گویند مردم به زنان اعتماد نمی کنند را قبول نداردم. خانم ها در زمان انتخابات کمتر ثبت نام می کنند و حضورشان نسبت به مردان کمتر است. در نتیجه کمتر هم رای می آورند.

شهلا میرگلوبیات هم همین را می گوید. او معتقد است خانم ها مشارکت کمتری در فعالیت های سیاسی می کنند و بیشتر تمایل به کارهای علمی و اجتماعی دارند. او ادامه می دهد: همین تمایل کم خانم ها برای کمتر در معرض انتخاب بودنشان است که باعث می شود کمتر هم انتخاب شوند. البته این را هم نمی شود ندید گرفت که در حال حاضر در مدیریت های کلان، خانم ها کمتر بازی گرفته می شوند. مثلا تا الان تنها یک وزیر زن داشته ایم و با این که اکثر اعضای هیئت علمی دانشگاه ها خانم هستند اما روسای دانشگاه زن زیادی نداریم. شاید یکی از دلایل کمتر انتخاب شدن خانم ها همین باشد که در حوزه های سیاسی کمتر به آن ها بها داده شده و دیده نشده اندتا مردم آن ها را ببینند و بشناسند و اعتماد کنند.

سکینه عمرانی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هم با تایید حرف همکارانش می گوید: کار یک نماینده، بسیار سنگین است. به دلیل همین فشار، خود خانم ها کمتر داوطلب می شوند و تعداد حوزه هایی که در آن ها کاندیدای زن ثبت نام می کند کم است. خانم ها بیشتر در امور اجتماعی فعالیت می کنند و علاقه ای به فعالیت های سیاسی از خودشان نشان نمی دهند. در این بین نمی شود از علت هایی چون هزینه های بالای انتخابات هم گذشت. این تعداد کمِ راه یافته به مجلس، از کم بودن تعدادن داوطلبان نشات می گیرد و هر زمان که تعداد کاندیداهای زن بیشتر بوده، راه یافتگان بیشتری از این جنس به مجلس داشته ایم.

فراجنسیتی ببینیم

وقتی این سوال که "چرا این قدر تعداد نمایندگان زن راه یافته به مجلس کم است" را از بعضی ها می پرسیم، تازه به این فکر می افتند که می شود به قضیه انتخابات جنسیتی هم نگاه کرد! یعنی برای یک عده، اصلا مهم نیست که فردی که به او رای می دهند زن است یا مرد؛ چیزی که برایشان اهمیت دارد، صلاحیت است و خدمتی که می توانند ارائه دهند. احسان مقدمی، دانشجوی دکتری مکانیک یکی از همین هاست. می گوید هیچ وقت زمانی که رای می داده به این فکر نکرده که کسی که به او رای می دهد چه جنسیتی دارد و معتقد است کار نمایندگی مجلس، چیزی نیست که بشود آن را این گونه دید. او به نگاه فراجنسیتی معتقد است و می گوید هر کس که بتواند کارش را خوب انجام دهد، با هر سن و تحصیلات و جنسیتی که باشد باید به او رای داد.

نیره اخوان بی طرف البته به فراجنسیتی بودن این قضیه هم اشاره می کند. می گوید که قانون اساسی ما فراجنسیتی است و قانون برای زن و مرد یکسان است و نمی شود از کمتر راه یافتن زنان به مجلس، نتیجه گیری خاصی کرد.

چه کنیم که زنان بیشتری به مجلس بروند؟

حضور کم خانم ها در مجلس به زعم خود این نمایندگان گاها مشکل ساز است. میرگلو بیات می گوید که گاهی در تصمیم گیری هایی که مربوط به حوزه زنان است، احتیاج داریم که به عنوان یک خانم حرفمان را به کرسی بنشانیم که با تعداد 9 نفر در بین 290 نماینده، این اتفاق امکان پذیر نیست؛ اگر بین خود ما نه نفر هم اختلاف نظر باشد که دیگر هیچ!

اخوان بی طرف در پاسخ به این که ایا راهی برای بیشتر شدن حضور زنان در مجلس وجود دارد یا نه به خبرآنلاین می گوید: بله. زنان هم مانند مردان می بایست در موقعیت های قبلیشان ارتباط با مردم را بیشتر کنند و نیت خیر داشته باشند. هر جا یک مدیر خوب و نیکوکار حضور داشته که دست ضعیف را گرفته و از نظر مردم انصاف و مروت داشته، محبوب تر شده و اعتماد مردم هم به او بیشتر شده است و اگر چنین فردی تمایل به این داشته باشد که نماینده مردم در مجلس شود، قطعا رای می آورد.

فاطمه آلیا هم معتقد است که رسانه ها می بایست به کمک بیایند. او می گوید: رسانه های مکتوب، رسانه ملی، حتی رسانه های محلی و ائمه جمعه و جماعات اگر می بینند خانم هایی در حوزه های انتخابیه کاندید شده اند که به لحاظ نگاه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شاخص هستند و موثر، می بایست آن ها را معرفی کنند.

ناشناخته بودن زنان و نداشتن سابقه های مدیریتی و اجرایی قبلی، سنگین بودن این شغل پردغدغه برای جنس زن و مشکلات فرهنگی که موجب عدم اعتماد به زنان می شود از عوامل مهمی است که باعث شده تعداد خانم های بهارستان نشین هیچ وقت از 15 نفر تجاوز نکند. در هر حال بهترین قاضی مردم هستند. بررسی عملکرد و مثمر ثمر بودن همین تعداد کم نماینده زن می تواند سرنوشت کرسی هایی که در مجلس آینده قرار است به نمایندگان خانم اختصاص پیدا کند را تعیین کند.

47304