ابوالفضل کریمی: قرار است یک هواپیمای کنترل از راه دور از صحرای موجاوه در کالیفرنیا بلند شده و به سمت غرب و بر فراز اقیانوس آرام به پرواز درآید. هرچند این هواپیمای گلوبال‌هاوک که یک جت بال باریک و بلندپرواز است، در اصل برای عملیات اکتشاف نظامی طراحی شده و در دو جنگ عراق و افغانستان نیز آزمایش شده؛ اما این بار این هواپیما برای علم پرواز خواهد کرد.
به گزارش نیچر، این هواپیما که توسط خلبانان مرکز تحقیقاتی "درایدن" ناسا واقع در شمال لس‌آنجلس هدایت خواهد شد، قرار است میزان غلظت گاز ازن، ذرات معلق در هوا و انواع دیگری از گازها را در یک حلقه 15هزار کیلومتری به دور هاوایی اندازه‌گیری کند. در عین حال دانشمندان جوشناس امیدوارند این پروازهای کنترل شونده ، هواپیماهای علمی بدون سرنشینی را در اختیارشان قرار دهد تا آنها بتوانند قسمت‌هایی از آسمان را که به طور طبیعی توسط هواپیماهای سرنشین‌دار قابل دسترس نیست، جستجو کنند.
گروه‌های متعددی در طول دو دهه گذشته هواپیماهای علمی کنترل از راه دور مختلفی را ساخته و آزمایش کرده‌اند. ناسا نیز در این مدت هواپیمای کوچک‌تر Predator B را بر فراز آتش‌های شعله‌ور آمریکای غربی به پرواز درآورد؛ البته آن هم در ابتدا با اهداف نظامی ساخته شده بود.
هواپیماهای بدون سرنشین تاکنون چندان به عنوان ابزارهای تحقیقاتی جدی به کار گرفته نشده‌اند که قسمتی از دلیل آن به قابلیت حمل بسیار کمتر آنها در برابر هواپیماهای سرنشین‌دار باز می‌گردد.
اما گلوبال‌هاوک نسبت به نمونه‌های قبلی خود بزرگ‌تر و کاراتر است و می‌تواند باری به وزن 900 کیلوگرم را در ارتفاع نزدیک به 20هزار متر از سطح زمین تا مسافت تقریبی 20 هزار کیلومتر حمل کند.
دیوید فاهی از محققان اصلی پروژه هواپیمای بدون سرنشین سازمان ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) می‌گوید: «این قابلیت‌ها را می‌توان در هر هواپیمای دیگری نیز پیاده‌سازی کرد. دانشمندان نمی‌دانند که چگونه از پلت‌فرمی مانند این استفاده کنند ، زیرا آنها تاکنون چیزی مشابه با آن در اختیار نداشته‌اند. برای آن‌که شما به کارایی این هواپیماها پی ببرید، باید برای مدتی افسار توهم و خیال خود را رها کنید و بعد دوباره کنترل آن را در دست بگیرد».
به طور خاص، گلوبال‌هاوک به دانشمندان این قابلیت را می‌دهد که تا ساعت‌های متمادی در لایه استراتوسفر جوی باقی مانده و بتوانند در زمان نابودی ازن نمونه‌هایی را از این منطقه کلیدی جمع‌آوری کنند.
پاول نیومن، از دانشمندان مرکز پروازهای فضایی "گودارد" ناسا که همراه با فاهی، ماموریت این پرواز را رهبری می‌کند، در این باره می‌گوید: «هواپیمای سرنشین‌دار ER-2 می‌تواند تا لایه استراتوسفر زیرین پرواز کند، اما نمی‌تواند فاصله‌ای برابر با گلوبال‌هاوک را طی کند و به اندازه آن در هوا باقی بماند».
او در مورد قابلیت‌های پایین‌تر این هواپیما در برابر هواپیماهای بدون سرنشین جدیدتر گفت: «هر زمان که شما از این هواپیماها استفاده می‌کنید، به نظر می‌رسد نمونه‌هایی که شما واقعا به آن نیاز دارید در فاصله 1600 کیلومتری مکانی است که توانسته‌اید خود را به آن برسانید».
ابزارهای پرواز گلوبال‌هاوک ارزان یا ساده نیستند. ناسا برای استفاده از گلوبال‌هاوک هزینه‌ای برابر با انواع متفاوتی از هواپیماهای سرنشین‌دار و تقریبا 3500 دلار به ازای هر ساعت در نظر گرفته است.
اگرچه ماندن در هوا برای مدت‌های طولانی فواید زیادی به همراه دارد ، فاهی می‌گوید تیم باید تمهیدات و محاسباتی را در نظر بگیرد تا گروهی از دانشمندان به طور نوبتی بتوانند تجهیزات را در طول یک پرواز 30 ساعته زیر نظر بگیرند.
کریس نافتل که مسوولیت مدیریت این برنامه برای ناسا را برعهده دارد، در سال 2005 و در زمانی که نیروی هوایی 7 نمونه آزمایشی از گلوبال هاوک را از سرویس فعال خود حذف می‌کرد، به قابلیت هواپیماهای بدون سرنشین شناسایی نظامی پی برد. نافتل دو نمونه از این نمونه های آموزشی را در سال 2007 و نمونه سوم را در سال گذشته حفظ و خریداری کرد.
سازمان موافقت‌نامه‌ای را با نورث‌راپ-گرومان، تولیدکننده هواپیماها امضا کرد تا این هواپیماها را تبدیل کند، تجهیزات ارتباطی جدیدی روی آنها نصب کند، کار کردن با آنها را به کارمندان خود آموزش دهد و هم‌چنین یک مرکز عملیات بسازد.
در طول تابستان، گروهی از دانشمندان ناسا، گلوبال‌هاوک را برای بررسی محیط داخلی طوفان‌های اقیانوسی و زمانی که بعضی از آنها از اختلالات استوایی به طوفان‌های دریایی تبدیل می‌شود، به کار خواهند گرفت .چند تیم در حال انجام عملیات تحقیقاتی دیگر هستند و ناسا نیز در این حین در حال کار بر روی مرکز ارتباطی متحرکی است که بتواند به هواپیماها قابلیت پوشش جهانی را ارائه کند.
در حالی که گلوبال هاوک قرار است فعالیت‌های علمی خود را آغاز کند ، پشتیبانی‌ها برای هواپیماهای تحقیقاتی بدون سرنشین افزایش پیدا کرده است.یک گزارش ازهیئت تحقیقات ملی آمریکا در ماه گذشته هواپیماهای بدون سرنشین را یک مکمل بسیار هیجان‌انگیز برای ناوگان هوایی فعلی آمریکا دانسته و NOAA نیز در حال سنجیدن شرایط است که آیا ناوگان هواپیماهای بدون سرنشین علمی متعلق به خودش را بسازد یا خیر.
دیوید پاریش یکی از همکاران فاهی در NOAA که کمپین‌های تحقیقات جوی فشرده‌ای را با هواپیماهای مسافربری تبدیل شده موسوم به P3 رهبری کرده، تاکید کرد که عملیات هوایی سرنشین‌دار با احتمال بسیار کمی در زمان‌های نزدیک به پایان دوران خود خواهد رسید.
تیم تحقیقاتی او یک P3 را آن‌قدر با تجهیزات پر کرده‌اند که هواپیمایی که برای حمل 80 تا 90 مسافر طراحی شده، فقط برای نشستن 5 یا 6 دانشمند در درون خود جا دارد.
پاریش می‌گوید: «ساخت ابزارهایی با دقت مورد نیاز که به اندازه کافی کوچک باشند تا بتوان آنها را در این هواپیماهای بدون سرنشین به پرواز در آورد بسیار مشکل است. هرچند اتمسفر آن قدر بزرگ و پیچیده است که مطمئنا جا برای هر دو نوع هواپیما خواهد داشت».
نظر شما