این روزها غوغایی که پویانمایی نامتعارف «بچرخ تا بچرخیم» راه انداخته است، بحث‌هایی که در پی این غوغا راه افتاده، و دیگر نکته‌های حاشیه‌ای انگیزه‌ای است برای دیدن پویانمایی‌ای که بنا است کودکان مخاطبش باشند.
در این پویانمایی شش شخصیت با نام‌های کوچک شخصیت‌های حقیقی حضور دارند. سه نفر با نام سه رئیس جمهور اخیر و سه نفر با نام سه شهید هسته‌ای.
حرف‌های بسیاری می‌توان زد. از جمله این که نویسنده و سازندگان این پویانمایی چه تصوری از روانشناسی رشد داشته‌اند که گمان کرده‌اند باید ماجرایی مانند مذاکرات هسته‌ای را با جزئیات و از منظر خود برای کودک و نوجوان روایت کنند؟ کودک و نوجوان باید مفاهیمی مانند پایداری، استقلال، عزت، دفاع و مانند آن‌ها را با داستان‌های متناسب با سنش بیاموزد یا ذهنش درگیر یک مساله‌ی سیاسی شود که بزرگ‌ترهایش هم در جزئیاتش نظرهایی بسیار متفاوت دارند؟
همچنین جای این سوال هست که چرا «عمو حسن» با این که نام کوچک رئیس جمهور فعلی را دارد و حتی جمله‌ای از او را بر زبان می‌آورد، بر خلاف دایی محمد و عمو محمود شبیه شخصی دیگر است. آیا سازندگان پویانمایی گمان کرده بودند احتمالا کسی دیگر رئیس جمهور خواهد شد؟ یا اول اصلا بنا بوده کسی دیگر هدف قرار بگیرد؟
نیز صحبت از داستان و شخصیت‌پردازی و چیزهایی مانند آن که جزئیات تکنیکی متن پویانمایی باشد صحبتی بایسته است، اما من به هیچ کدام از آن‌ها نمی‌پردازم. آنچه برای من مهم و دردناک است انتسابی ناروا به شهیدان هسته‌ای است. سه کودک هم‌نام شهیدان هسته‌ای وقتی می‌بینند که بازی‌هاشان با وجود فرفره‌های پسران آقای سام بی‌رونق شده در مسجد مسابقه‌ی بهترین نقاشی فرفره برگزار می‌کنند تا بتوانند بفهمند فرفره چه شکلی است؛ به بهترین نقاشی یک کاسه لواشک می‌دهند و بعد شبانه از روی همان طرح نقاشی می‌سازند. در این میان چند نکته قابل توجه است:
۱. تنها حضور مسجد در پویانمایی و تنها ارتباط این سه کودک با مسجد همین صحنه است.
۲. در مسجد یک نفر مشغول عبادت است، و کودکان بی توجه به او مشغول برگزاری مسابقه هستند.
۳. کودکان شرکت‌کننده در مسابقه خبری از نیت پنهان کودکان برگزارکننده ندارند.
به بیان ساده‌تر، این پویانمایی - احتمالا ناخواسته - چنین تصورهای نادرستی به بیننده القا می‌کند:
۱. دانش هسته‌ای ما حاصل جاسوسی صنعتی‌ای است که شهیدان هسته‌ای به آن دست زده‌اند. جدا از توهین‌آمیز بودن این تصور، می‌دانیم که چنین نبوده است و آنچه رخ داده نه جاسوسی صنعتی که بومی‌سازی دانش هسته‌ای بوده است. ما صنعت وارد نکرده‌ایم؛ علم آموخته‌ایم.
۲. حضور اجتماعی دین بستری است برای «اهل فن» که ماهی خود را از آب بگیرند و کارکرد مفید دیگری ندارد.
هر دوی این تصورها که از دیدن این پویانمایی ایجاد می‌شود بسیار مضرتر از آن است که با هنرها و فواید احتمالی این پویانمایی جبران شود.
نظر شما