سارا معصومی:شصتمین سالگرد تاسیس ناتو در حالی برگزار شد که این سازمان هنوز جایگاه خود را به عنوان پلیس بین‌الملل در جهان پیدا نکرده‌است. دو روز نشست رهبران ناتو در حقیقت بیش از آنکه به جشن تولدی نمادین شبیه باشد به مراسم عزاداری برای دفن اتحادی که هرگز محقق نشد می‌ماند. اعضای ناتو روزهای سختی را پشت سر می‌گذارند.جنگ در افغانستان و نارضایتی روسیه ازفعالیت سایر اعضا به اندازه کافی سران این سازمان دفاعی را با دردسر روبه‌رو کرده‌است. حالا اما رهبران ناتو تنها به این واسطه که نیروهای خود را در تمامی جنگ‌های بین‌المللی فدا کرده‌اند به دنبال آزادی عمل بیشتری هستند. رهبران ناتو می‌خواهند بتوانند در هر مناقشه‌ای در هر کجای جهان که اراده کنند،دخالت داشته باشند.
بهترین موضع‌گیری در قبال تغییرات ناتو را شاید مشاور امنیت ملی باراک اوباما در ماه فوریه داشت.ژنرال جیمز جونز که زمانی فرمانده ارشد ناتو بود چند ماه پیش از این نشست جنجالی گفت: ساختار داخلی ناتو باید تغییر کند. این سازمان باید بیش از آنکه نهادی نظامی برای واکنش به حوادث بین‌المللی باشد، پلیسی باشد که نقش بازدارنده‌گی را ایفا کند. نیروهای ناتو نباید منتظر حادثه بمانند بلکه باید مانع از وقوع آن شوند.
بر اساس این تعریف ناتو نباید تنها زمانی وارد عمل شود که یکی از کشورهای عضو این سازمان مورد تهاجم قرار می‌گیرند.در لیست کاری ناتو وظایف بسیاری با خط مشکی مشخص شده‌اند: تروریسم، مرز ناآرام افغانستان و پاکستان،گسترش تسلیحات هسته‌ای و شیمیایی و اختلافات قومی و منطقه‌ای همه و همه منتظر نیروهای ناتو هستند تا آرامش نسبی را به منطقه بازگردانند. شاید روسیه از عضویت در ناتو و گوش سپردن به اما و اگرهای این سازمان خسته شده‌باشد اما هنوز در اروپای شرقی و مرکزی هستند کشورهایی که خواب عضویت به ناتو را می‌بینند. از میان کشورهای مشتاق به الحاق به این کلوب نظامی ، باراک اوباما در نخستین روز این نشست به آلبانی و کروواسی برای پیوستن به ناتو تبریک گفت. رئیس‌جمهوری ایالات متحده که برای نخستین بار در نشست رهبران ناتو شرکت کرده‌بود به نمایند‌گی از سایر اعضا اعلام کرد که درهای این سازمان به روی همه باز است.
اوباما که سرسختانه به دنبال جلب حمایت اعضا برای کمک به بحران در افغانستان است پیش از این نیز بارها بی‌اندک مشورتی با سایر اعضا هم اعلام کرده‌بود که تمامی کشورهایی که استانداردهای مد نظر ناتو را بپذیرند می‌توانند به این سازمان بپیوندند. ناتو در حال حاضر بیست و هشت عضو دارد که البته تعدادی از آنها با محدودیت‌های کاری بسیار در قالب این سازمان قرار گرفته‌اند.
افغانستان،مهمانی که ناتو دوستش ندارد
اوباما در نخستین نطق خود در ناتو اعلام کرد که این نشست راهی است برای قرار گرفتن روابط دو کشور در آستانه تجربه تاریخی جدید .البته بی‌شک در پایان روز دوم ، اوباما هم به این نتیجه خواهد رسید که داستان همان روایت قدیمی‌است؛ هیچ‌کدام از کشورهای عضو تمایلی ندارند قربانیان بیشتری را راهی افغانستان کنند. شاید تعدادی از اعضا حاضر باشند برای تضمین سلامت انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه آگوست نیروهای بیشتری را به افغانستان اعزام کنند اما این همه آن چیزی نیست که باراک به دنبال آن است. باراک از تمامی اعضا می‌خواهد نیروهای بیشتری را برای زمانی نامعلوم به افغانستان بفرستند و البته همزمان از ارسال کمک‌های نقدی و غیرنقدی هم دریغ نورزند.
اوباما پیش از حضور در نشست ناتو به همراه انگلا مرکل و سایر اعضا ناتو در حرکتی سمبلیک از پلی که دو کشور آلمان و فرانسه را به هم متصل می‌کند عبور کرد.آنگلا مرکل در مقام صدراعظم آلمان و نیکولا سارکوزی در جامه رئیس‌جمهوری فرانسه دو مقامی بودند که با وجود برخورداری از روابط حسنه با ایالات متحده چهل و هشت ساعت پیش از برگزاری نشست ناتو در نشست گروه بیست در لندن برخورد بسیار تندی با طرح اقتصادی اوباما برای خروج از بحران از خود نشان دادند.
اوباما در مهمانی شامی که با حضور تمامی سران ناتو برگزار شد ، وعده داد که در کوتاه‌ترین بازده‌زمانی ممکن روابط ایالات متحده با کشورهای غربی را بازسازی کند. باراک اوباما ده روز پیش استراتژی جدید ایالات متحده در قبال افغانستان و پاکستان را اعلام کرد. در این سخنرانی هم نخستین رئیس‌جمهوری سیه‌چرده امریکا از همراهان اروپایی خود در ناتو خواست که به استراتژی او اطمینان کرده و امریکا را در این مسیر تنها نگذارند. البته لحن باراک اندکی بیش از یک دوست تند و تیز بود . او به صراحت اعلام کرد که ایالات متحده نمی‌تواند به ایفای نقش سرباز و محافظ اروپایی‌ها ادامه دهد. اوباما که از منتقدان استراتژی کشورش در هشت سال گذشته در قبال افغانستان است اعلام کرد که کشورش به میل خود به افغانستان حمله نکرده‌است و این حمله طالبان به برج‌های دوقلو در یازدهم سپتامبر سال 2001 بود که امریکا را به افغانستان کشاند.
اوباما همچنین متعهد شد که تمام تلاش خود را برای حذف تسلیحات هسته‌ای از جهان به کار گیرد. از چند سال پیش تا کنون و با توجه به برخورداری پاکستان از تسلیحات هسته‌ای نگرانی از دستیابی تروریست‌ها به تسلیحات هسته‌ای افزایش یافته‌است.
در این نشست مرکل و سارکوزی بر خلاف نشست گروه بیست ، بلافاصله حمایت خود از طرح اوباما در افغانستان را اعلام کردند. البته هر دو کشور اعلام کردند که حاضرند تنها در حوزه آموزش سربازان افغان به ایالات متحده در افغانستان کمک کنند و این همراهی بیش از این گسترده نخواهد شد. سارکوزی پس از دیدار با اوباما در نشست مطبوعاتی مشترک خطاب به خبرنگاران گفت: ما از استراتژی جدید ایالات متحده در قبال افغانستان حمایت می‌کنیم.
آنگلا مرکل نیز در این خصوص گفت: ما مسئولیت سنگینی در قبال افغانستان داریم. آلمان هم می‌خواهد سهم خود در این جنگ را ایفا کند. اما ما تنها در دو حوزه آموزش قوای نظامی افغانستان و بازسازی این کشور می‌توانیم با ایالات متحده سهیم شویم.
موضع‌گیری‌های نه چندان دوستانه اعضا ناتو در قبال استراتژی ایالات متحده هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه این کشور را بر آن داشت تا در این خصوص بگوید: تلاش ما برای واداشتن اعضای ناتو برای همکاری بیشتر نه تنها در این نشست آغاز نشده‌است بلکه به این تردیدها هم ختم نمی‌شود.
بازگشت کامل فرانسه،ادامه تنش با روسیه
نیکولا سارکوزی سرانجام پس از چهل و سه سال عضویت نه چندان کامل فرانسه در ناتو اعلام کرد که کشورش بار دیگر به عضویت کامل ناتو با تمامی وظایف و مسئولیت‌های تعریف شده درخواهد آمد.
پس از اعلام این خبر از سوی سارکوزی بود که باراک اوباما در این خصوص گفت: من به اینجا نیامده‌ام که تنها از طرح‌های خودم سخن بگویم. من در این نشست بیشتر به دنبال گوش‌سپردن به سخنان شما هستم. ما باید به قالبی درست برسیم که بر اساس آن حرکتهایمان در آینده هم از پیش تعیین و تعریف شده باشد.
روسیه اما همچنان روابط نه چندان خوبی با ناتو را تجربه می‌کند. حمله روسیه به گرجستان که خود از اعضای ناتو است موجب بالا گرفتن اختلافات میان مسکو و سایر همراهان شد. ازسوی دیگر روسیه بر خلاف ایالات متحده به شدت مخالف الحاق کشورهای بیشتر به ناتو است. معاهده تسلیحات نامتعارف نیز از جمله موارد اختلاف میان روسیه و ناتو است. حالا نه ماه پس از حمله روسیه به گرجستان کشورهای عضو ناتو امیدوارند که بار دیگر رابطه حسنه با روسیه را تجربه کنند.
نخست وزیر دانمارک، دبیر کل ناتو شد
سران ناتو سرانجام بر سر دبیر کل اتی این سازمان به توافق رسیدند.در شرایطی که ترکیه به شدت مخالف واگذاری این پست به نخست‌وزیر دانمارک آندرس راسموسن بود ، سرانجام بیست و هشت عضو ناتو بر سر واگذاری این پست به وی به توافق رسیدند. راسموسن جانشین پاپ دی هوپ شفر می‌شود که دوران ریاست دوره‌ایش بر ناتو تابستان امسال به پایان خواهد رسید.
ترکیه که تنها کشور دارای جمعیت مسلمان قابل توجه ناتو است پیش از این اعلام کرده بود که ناتو در حال حاضر باید تمام تلاش خود را به کار گیرد تا وجهه نامناسب این سازمان در جهان اسلام بهبود یابد و انتخاب راسموسن شرایط پذیرش ناتو در این کشورها را سخت‌تر می‌کند. راسموسن سال گذشته توهین به پیامبر مسلمانان توسط نشریه‌های دانمارکی را در قالب آزادی بیان مشروع و مقبول خوانده بود.
نظر شما