«زندیگان» غریبانه می‌نوازد

حال پس از گذشت یک‌سال از تولد نخستین ارکستر 60 نفره که موزیسن‌های جوان را گرد هم آورده است، میزگردی با اعضای این گروه تشکیل دادیم تا به همراه سرپرست، خوانندگان و برخی از نوازندگان شاخص «زندیگان» به بررسی موضوعات روز موسیقی استان و مسائل و مشکلات این عرصه هنری بپردازیم.
سرپرست ارکستر زندیگان با تأکید بر این‌که مهم‌ترین مشکل امروز ما به نبود مکان و کمبود برپایی برنامه‌های هنری همچون کنسرت‌ها بر‌می‌گردد، توضیح می‌دهد: نوازنده نیازمند برگزاری اجراهای مختلف و ایجاد زمینه‌های لازم برای ممارست در تمرین‌های خود است. بخشی از این نیاز از طریق نهادهای خصوصی تأمین می‌شود اما بخش مهم این موضوع به حمایت ارگان‌های فرهنگی و هنری مثل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یا شهرداری‌ها نیاز دارد. «علی سلام پور» می‌افزاید: هنرمند با تمام کمبودها خود را آماده می‌کند در جایی هنرش را به مردم ارائه دهد. اگر این فرصت از او گرفته شود، از لحاظ روحی ضربه شدیدی می‌بیند که باعث دلزدگی‌اش از هنر خواهد شد. ولی اگر جایی برای اجرای هنرمند به وجود بیاید، مطمئنا او را دلگرم می‌کند و به انجام تمرینات بیشتر و آموزش‌های حرفه ای تر راغب می‌شود. موضوعی که در نهایت باعث رقابت هنری و در پس آن اعتلای هنری می‌شود. اما وقتی این شرایط مهیا نباشد هنرمند با خود می‌اندیشد حتی اگر از این سطحی که هستم، بالاتر بروم چه خواهد شد!

تنهایی گروه‌های موسیقی بومی
یکی از مهم‌ترین نیازها برای نشان دادن توانایی گروه‌های موسیقی بومی حمایت از آنان در اجراهای استانی است، اما متأسفانه با وجود گروه‌های موسیقی سطح بالا در استان، برای برنامه‌ها از گروه‌های غیر بومی استفاده می‌شود. هرچند این موضوع در سال‌های گذشته تاحدودی رفع شده، اما هنوز هم شاهد برخی تمایزها در این زمینه هستیم.
در این راستا «میثم علی‌گو» یکی از خوانندگان ارکستر زندیگان، با تأکید بر این‌که در کنسرت‌ها و اجرای مراسم به گروه‌های غیربومی ارزش بیشتری داده می‌شود تا گروه‌های موسیقی بومی، اظهار می‌کند: اگر فلان گروه موسیقی برای کنسرت به زنجان بیاید، تبلیغات زیادی برای آنها انجام می‌گیرد. گاهی از یک گروه درجه چندم دعوت به اجرای مراسم می‌کنند و ده‌ها میلیون برایش هزینه می‌کنند اما وقتی نوبت به گروه‌های موسیقی زنجانی می‌رسد که اتفاقا در سطح بالاتری هم قرار دارند، به آنها توجهی نمی‌شود و حتی حاضر نیستند یک دهم مبلغی که به گروه‌های غیربومی پرداخت کرده‌اند به زنجانی‌ها بپردازند!
در این زمینه «مهدی سرابی» نوازنده ویولون ادامه می‌دهد: مثلا یک خواننده مطرح را از پایتخت دعوت می‌کنند که تک و تنها می‌آید ودر ازای فلش بک آهنگ هایش چند ده میلیون می‌دهند. با این همه حتی حاضر نیستند نصف یا یک سوم آن را به موسیقی‌دانان همشهری خود که تراز اول این عرصه محسوب می‌شوند و در ارکستر ملی نیز ساز نواخته‌اند، پرداخت کنند. اصلا گاهی زمینه‌ای هم برای گروه‌های موسیقی‌بومی ایجاد نمی‌کنند.
این نوازنده بر این باور است که یکی از راهکارهای مهم برای رفع مشکلات گروه‌های موسیقی، تعامل با اسپانسرها برای جذب حمایت مالی است.وی می‌افزاید: گروه‌هایی با خون دل تشکیل می‌شود، اما پس از مدتی به دلیل مشکلات مالی و نبود حمایت‌ها، از هم پاشیده می‌شوند. از این رو حمایت اسپانسرهای خصوصی و ارگان‌های دولتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

حمایت‌های معنوی
حمایت‌ها تنها محدود به مادیات نمی‌شود، بلکه حمایت معنوی از هنرمندان مهم‌تر است.
سرابی در این خصوص می‌افزاید: زمانی به پیشکسوتان موسیقی دلگرمی‌هایی به لحاظ معنوی داده می‌شد، برای مثال در جشنواره‌ها از آنها یادی می‌شد و تقدیری صورت می‌گرفت، اما چند سالی است که این موارد نیز فراموش شده است. حمایت معنوی برای هنرمند از حمایت مادی تأثیر بیشتری دارد. به همین دلیل امیدواریم برنامه‌هایی از نو پیش‌بینی شود تا زمینه‌ای برای تقدیر از کسانی باشد که ما شاگردی آنها را کرده‌ایم.

چالش آموزش در زنجان
یکی از مدرسان آواز در استان وخواننده ارکستر زندیگان درباره وضعیت آموزش این هنر در زنجان بر این باور است که مردم با آموزش آکادمیک در آواز غریبه هستند و تصور اشتباهی دارند.
علی گو می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین دلایل این مشکلات بر خاسته از نبود متد مناسب برای انتقال هنر آواز است. امروز هر کسی با سلیقه خود به تدریس این هنر می‌پردازد، درحالی که باید یک متد مناسب به وجود بیاید تا بتوان هنرمندان را در مسیر درستی رشد داد.
وی ادامه می‌دهد: نخستین فاکتوری که باید یک آواز خوان بیاموزد، ادبیات و شعر است. باید برنامه‌هایی داشته باشیم که در چند ترم با برنامه ریزی، عروض و قافیه را به هنرجو بیاموزیم. این قضیه تنها معطوف به استان ما نمی‌شود، بلکه مشکلی فراگیر در کشور است.
این مدرس آواز در ادامه اعتقاد دارد که هنوز سنجشی در مورد سطح واقعی خوانندگان وجود ندارد، موضوعی که باعث می‌شود برخی متوهم شده و ادعای کاذب خوانندگی داشته باشند. اما اگر این سنجش انجام شود، درجه هنری هنرمندان نیز مشخص می‌شود.
سلامپور در ادامه مبحث آموزش هنر موسیقی بر این باور است که یکی از مهم‌ترین مشکلات آموزش در استان استفاده از هر کسی به عنوان استاد بدون در نظر گرفتن پیشینه هنری‌اش است. او در این زمینه می‌گوید: این مسئله ناشی از حاکمیت مسائل اقتصادی و در اولویت بودن آن در برخی از آموزشگاه‌هاست. باید توجه داشت هر کسی نمی‌تواند در مقام استادی باشد و برای رفع این معضل انجمن موسیقی باید نظارت کامل داشته باشد. سرپرست ارکستر زندیگان ادامه می‌دهد: هنرمند باید به درجه‌ای از باور برسد که بداند برای اعتلای هنری همواره نیاز به آموزش درست در محضر اساتید خبره دارد. البته در این زمینه روی کار آوردن اساتید خبره نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.

نبود تفکر آموزش آکادمیک
یکی دیگر از نوازندگان مطرح ویولون استان، مهم‌ترین چالش آموزش موسیقی در آموزشگاه‌ها را نبود تفکر آموزش آکادمیک می‌داند. «مهدی جباری» در این خصوص می‌گوید: در استان نوازنده‌های بسیار مطرحی وجود دارند که به دلیل داشتن چالش‌های مادی در زندگی خود فکرشان برای آموزش موسیقی آزاد نیست. آموزش موسیقی باید یک متولی جدی داشته باشد که بر آن نظارت داشته باشد. از طرفی باید فکری شود تا هنرمندی که رو به آموزش می‌آورد تنها منبع درآمدش فقط به آموزش ختم نشود و از جنبه‌های دیگر نیز در جامعه حمایت شود.

باورهای عمومی مردم
صحبت از هر پیشه‌ای که به میان می‌آید، مهم‌ترین پشتوانه‌ برای عرضه مطلوب‌ آن وجود پشتوانه مردمی است. هنر نیز از این قاعده مستثنا نبوده، به طوری که فعالیت یک هنرمند بدون تأیید مخاطب قطعا در تاریخ ماندگار نخواهد شد.
البته هنر یک هنرمند یک سوی ماجرا بوده و تقویت باورهای عمومی مردم و هنرپذیری آن در سویی مهم‌تر قرار دارد.

آموزش یکنواخت موسیقی
یکی از خوانندگان ارکستر زندیگان در این خصوص با اشاره به این‌که موسیقی جزئی از سنت‌های قدیمی ایرانیان بوده و بنابر ذات خود پیام‌آور شادی برای مردم است، می‌گوید: باید تلاش کرد نگاه مردم به هنر تغییر کند و رو به بهبودی برود. «حسین ملکی» ادامه می‌دهد: هر چند این موضوع با توجه به گذرزمان بهتر شده اما هنوز هم شاهد برخی از سنگ‌اندازی‌ها در موسیقی زنجان هستیم. به طوری که هنوز هم برخی از مردم در گفتار خود برای تخریب موسیقی‌دانان از کلماتی چون «مطرب» استفاده می‌کنند. در ادامه این مبحث سلامپور نظر دیگری دارد. او با تأکید بر این‌که فضای موسیقی زنجان نسبت به قبل دچار تغییرات بسیاری شده است، اظهار می‌کند: در زنجان برگزاری کنسرت‌ها مشکلات و محدودیت‌های بسیار کمتری نسبت به سایر نقاط کشور دارد اما در زنجان شاهد برپایی کنسرت‌های پرقدرتی بودیم که این موضوع جای امیدواری دارد.
در این خصوص علی‌گو بهبود باورهای عمومی درباره هنر را یکی از رسالت‌های اصلی هنرمند عنوان می‌کند و می‌گوید: دیدگاه مردم زمانی نسبت به هنر اصیل بهتر می‌شود که آثار فاخر و اصیلی در سطح بالا ارائه شود تا مردم را به این سمت جذب کند. هنرمند باید خود را عرضه کند تا زیر آوار نماند، موضوعی که در زمینه هر هنری صدق می‌کند. از این رو باید دید که خود ما هنرمندان برای بهبود دید عموم به هنر چقدر فعال بوده‌ایم. متأسفانه بسیاری از مواقع عقب نشستیم و فقط اعتراض کردیم. وی می‌افزاید: اگر هنرمندان خوب تنها مشغول به انتقاد از وضعیت خراب باشند، رسالت اصلی خود را فراموش می‌کنند. آن وقت برخی از افراد سطح پایین در هنر آثار خود را به صورت ممتد وارد جامعه می‌کنند و مردم باور می‌کنند هنر همان چیزی است که این افراد ارائه می‌دهند. از این رو کسی که صاحب هنر فاخر است رسالت او ایجاب می‌کند هنرش را به صورت جدی ارائه دهد و به مسائل حاشیه‌ای ورود نکند. در این صورت علاوه بر سلیقه مردم، ذهنیت آنها نیز به سمت هنر فاخر سوق داده می‌شود و در نهایت شاهد بهبود باورهای هنری در مردم خواهیم بود. پس از صحبت‌های این مدرس آواز، «اصغر برقعی» نوازنده نی با تأکید بر این‌که عرضه هنر فاخر مهم‌ترین وظیفه یک هنرمند واقعی است، اما باید زمینه این عرضه هنری هم مهیا باشد، توضیح می‌دهد: اگر زمینه‌های مناسبی به وجود بیاید، هنرمندان انگیزه ارائه آثار خودشان را دارند. با این حال هنرمندان نیز باید مطالبه‌گری خود را داشته باشند تا علاوه بر حرکت و فعالیت هنری، نیازهای جدی خود را برای عرضه آثار خود دنبال کنند.

برپایی جشنواره‌ها

جشنواره‌های موسیقی یکی از مهم‌ترین پارامتر‌ها برای سنجش پیشرفت هنرمندان است. از این رو برپایی جشنواره‌های استاندارد به لحاظ کیفی و کمی، کمک بسیاری می‌تواند در زمینه پیشرفت موسیقی استان داشته باشد. در این باره «علی سلام‌پور» سرپرست ارکستر زندیگان که تحصیلات موسیقی‌‌اش را در دانشگاه هنرهای زیبای اتریش گذرانده می‌گوید: چالش اول در برگزاری جشنواره‌ها تعداد کم آنهاست. از طرفی اصلا زمان‌بندی مناسبی در این زمینه وجود ندارد، به طوری که تقویم دقیقی برای جشنواره‌ها نداریم. یک سال جشنواره در یک تاریخی برپا می‌شود و سال دیگر در یک تاریخ دیگر که این موضوع توازن ارائه آثار و نظم جشنواره‌ها را بر هم می‌زند.

46