پاک کردن صورت مسئله از لوازم آرایشی تقلبی!

مهدی خاکی فیروز: بازار قاچاق مواد آرایشی و بهداشتی در ایران نیز به شدت داغ است؛ هر چند آماری از آن به طور رسمی وجود ندارد.

هر زن ایرانی در سال 150 دلار یا به عبارتی 150 هزارتومان و هر زن در خاورمیانه تقریبا 36 دلار و یا به عبارتی 36 هزارتومان لوازم آرایشی مصرف می‌کند. ضمن آن که زنان ایرانی اغلب از اجناس چینی استفاده می‌کنند و در این زمینه حجم بیشتری از لوازم آرایشی را مصرف می کنند.

سهم برندهای معتبر اروپایی و امریکایی که دارای کیفیت و ترکیبات قابل اعتمادتری هستند، به دلیل قیمت‌های بالایی که در ایران دارند، کمتر از یک درصد بازار تخمین زده می‌شود. متاسفانه سهم تولیدکننده‌های ایرانی از این بازار بزرگ ورو به گسترش بسیار ناچیز است.

لوازم آرایشی تقلبی در تهران بیشتر از مرزهای کردستان وارد بازارها می‌شوند و به جرات می‌توان گفت که از تمام مارک‌های مرغوب‌، تقلبی آن هم وارد شده اما با قیمت‌های بسیار ارزانتر. برای نمونه مارک «کلینیک»که جزو لوازم آرایشی قدیمی و معروف است و انواع محصولات آن از قیمتی تا بیست هزار تومان برخوردار است اما نمونه‌های تقلبی آن با قیمت دو هزار تومان به فروش می‌رسد. جالب اینجاست که فروشندگان ادعا می‌کنند که عرضه‌‌کنندگان لوازم آرایشی گواهینامه تولید آنها را کسب کرده‌اند. گاهی نیز اتفاقات جالبی رخ می دهد مثلا شرکت یاردلی به باند استریت تغییر نام داده اما هنوز محصولات آن با نام یاردلی در بازارهای کشور به چشم می‌خورد که در پاکستان و افغانستان پر شده‌اند. معمولا عرضه‌کنندگان لوازم آرایشی این اجناس را درجه دو می‌نامند.

فقط میزان مصرف و کیفیت مواد آرایشی در ایران نیست که با متوسط جهانی فاصله دارد. سن مصرف لوازم آرایشی در ایران نیز چالش‌برانگیز است. برخلاف عرف کشورهای توسعه‌یافته که مصرف لوازم آرایشی در آنها محدود به سنین بعد از جوانی و یا میانسالی می‌شود، در ایران سن استفاده از این لوازم از نوجوانی آغاز می‌شود. به همین دلیل عوارض پوستی استفاده از لوازم آرایشی از یک سو و استفاده از نوع نامرغوب و غیربهداشتی آن از سوی دیگر در وضعیت هشدار قرار دارد. بویژه که به گفته برخی مسوولان امنیتی، 85 درصد لوازم آرایشی و بهداشتی موجود در بازار قاچاق است.

گستردگی قاچاق
تاکنون وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی که متولی اصلی حفظ و تامین سلامت مردم است یا نهادهایی مانند وزارت بازرگانی و گمرک که مسوولیت کنترل بازار و صادرات و واردات را برعهده دارند به طور رسمی درباره میزان دقیق قاچاق گسترده لوازم آرایشی به کشور سخنی نگفته‌اند، اما رشد فزاینده اخبار دستگیری قاچاقچیان که عمدتا از سوی پلیس یا مسوولان منطقه ای اعلام می شود، به وضوح حکایت از آن دارد که وضعیت قاچاق مواد آرایشی به ویژه از نوع غیراستاندارد و تقلبی آن، در ماه های اخیر در کشور شدت گرفته است.

نمونه های زیادی وجود دارد؛ لوازم آرایشی تقلبی که پس از تولید در یکی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با برچسب‌های فرانسوی در جزیره کیش به مسافران عرضه می‌شد؛ همچنین آن دسته که دارای مارک‌های معروف اروپایی یا امریکایی هستند ولی تقریبا همه قلابی بوده و به طرز ماهرانه‌ای در چین، تایلند و ترکیه جعل شده و روانه بازار ایران می‌شوند.

رونق بازار لوازم آرایشی و بهداشتی به حدی زیاد است که با وجود تلاش‌های انجام شده، بسیاری از افراد به دنبال قاچاق آن هستند. این لوازم آرایشی که به صورت قاچاق وارد می‌شوند، سودی حدود 200 تا 300 درصد دارند و اغلب دارای مواد سرطان‌زا هستند.

افراد سودجو پس از تهیه لوازم بهداشتی و آرایشی حتی با تبلیغات گسترده از طریق ماهواره، این اقلام فاسد را به فروش می‌‌رسانند و سودجویی‌های کلانی می‌کنند.

مسوولان نیروی انتظامی به بهانه این که نمایندگان لوازم آرایشی قاچاقی، از تلفن همراه تالیا و ایرانسل استفاده می کنند و هر ماه، خط تلفن خود را عوض می کنند، از اجرای وظیفه خود در شناسایی عوامل این قاچاق گسترده سر باز می زنند.

آمار متفاوتی از فروش مواد آرایشی در کشور ما ارایه می شود. اما براساس آماری که حدود یک سال پیش از سوی ایسنا اعلام شده، در ایران سالانه حدود یک میلیارد دلار لوازم آرایشی و بهداشتی مصرف می‌شود. این آمار به شکل دیگر از سوی نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تایید می‌شود.حسینعلی شهریاری، منبع آمار خود را معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت اعلام می‌کند و می‌گوید: ایران بعد از عربستان، بیشترین میزان مصرف لوازم آرایشی را در منطقه مدیترانه شرقی دارد و 29 درصد مواد آرایشی مصرفی در این منطقه در ایران مصرف می‌شود.

در عین حال یک مقام آگاه در ستاد مبارزه با مواد مخدر، در گفت و گو با خبرآنلاین، واردات مواد آرایشی را یک و نیم میلیارد دلار در سال می داند.

بساط لوازم آرایشی در خیابان‌ها
یکی از مسائلی که در زمینه موارد آرایشی مطرح است مساله قیمت آن است اما به طور طبیعی لوازم تقلبی ارزان‌تر از محصولات اصلی در بازار عرضه می شود. ماجرا این است که قیمت لوازم آرایشی استاندارد خیلی بالاتر از لوازم آرایشی غیراستاندارد و تقلبی است. تفاوت قیمت یک رژ غیرتقلبی با تقلبی‌اش دست‌کم حدود 6 هزار تومان است، اما باید عوارض استفاده از نوع تقلبیش را در نظر گرفت.

 یکی  دیگر از معضلات بازار لوازم آرایشی، نبود نمایندگان مارک‌های معتبر این مواد است. مشکل اصلی از آنجاست که سعی می‌شود در زمینه مشکلات بازار لوازم آرایشی، صورت مساله پاک شود. از سویی نمی‌خواهیم تجارتی با نام لوازم آرایشی در ایران داشته باشیم و از سوی دیگر بر نحوه ورود و مصرف این مواد نظارت سیستماتیک نمی‌شود. در نتیجه نمی‌توانیم عوارض پیش آمده در مصرف‌کنندگان مواد آرایشی نامرغوب را بررسی کنیم.

حاشیه خیابان‌های شهرهای مختلف کشور این روزها پر از فروشندگان انواع محصولات آرایشی است. حتی گاهی اوقات، دستفروشان دوره گرد، لوازم آرایشی را در فرقون(چرخ دستی) به فروش می رسانند.

شهریاری، نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس راه بهبود چنین وضعیتی را تشکیل سازمان غذا و دارو می داند و می گوید: تشکیل چنین سازمانی البته نیازمند کارشناسی دقیق است و تا مطمئن نشویم که چنین تصمیمی به بهبود کیفی و کمی خدمات در این عرصه و افزایش بهره‌وری منجر می‌شود، تصمیمی در این زمینه نمی‌گیریم؛ زیرا بعد از تصویب مجلس و تشکیل سازمان غذا و دارو دیگر براحتی نمی‌توان قانون را عوض کرد.

مطرح کردن تاسیس سازمانی با نام غذا و دارو که بر تولید و ورود مواد آرایشی و بهداشتی نیز نظارت خواهد داشت؛ در حالی مطرح می‌شود که وزارت بهداشت یا در آینده همین سازمان، تنها قسمتی از ماجرا هستند.

وزارت بهداشت قدرت قهری ندارد، استفاده از قدرت قهری برای جلوگیری از ورود یا قاچاق لوازم آرایشی غیربهداشتی به وزارت بازرگانی، نیروی انتظامی، کنترل مرزها، گمرک و سایر نهاد‌ها نیز مربوط می‌شود اما به نظر می‌رسد هماهنگی لازم میان این نهادها وجود ندارد.

از سوی دیگر حضور تجارت هرمی در این حوزه، بازار سودآور مخفی و بزرگی را به وجود آورده و فروش لوازم آرایشی که بهداشتی بودن آن مورد تایید یا تکذیب نیست، خانه به خانه توزیع می‌شود. در همین راستا، یکی از مارک های سوئدی لوازم آرایشی، محصولات خود را دارای منشاء گیاهی دانسته و با ادعای غیر مضر بودن آن، از طریق شبکه هرمی به فروش محصولات خود می پردازد. حال آن که این محصولات نیز مشکلاتی بهداشتی برای برخی مصرف کنندگان خود به دنبال داشته اند. آن ها دست به ابتکار عمل جالبی هم زده اند؛ آن هابرخی رانندگان تاکسی به عنوان بازاریاب این محصولات فعالیت دارند.

مشکل از قانون نیست
بر اساس بخشنامه‌های وزارت بهداشت، تولیدکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی ایرانی باید استانداردهایی را دراین زمینه رعایت کنند. حتی در مورد لوازم آرایشی خارجی هم شرکت‌های واردکننده، به شرطی می‌توانند جنس‌هایشان را وارد کنند که مجوزهای لازم را داشته باشند و برای کسب مجوزهای لازم این شرکت‌ها باید دقیقا جزئیات اقلام وارد شده را از شرکت سازنده برای وزارت بهداشت بگیرند و یا در آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت تجزیه و آنالیز شوند و در صورتی که مواد مضر نداشته باشند توزیع شوند. اما به رغم اینکه بعضی از شرکت‌ها مجوزهای لازم را کسب می‌کنند بسیاری از مواد آرایشی به‌صورت قاچاق و خارج از نظارت وزارت بهداشت وارد می‌شود. قانون روی کاغذ نوشته می شود و نویسندگانش بی آن که اثربخشی مصوبه هاب خود را بررسی کنند، به بهبود اوضاع دل خوش می کنند؛ ولی مواد آرایشی تقلبی همچنان وارد جامعه می شود و سلامت زنان این سرزمین را تهدید می کند. هر کسی مشغول بازی خودش هست.