فعالیت معدن بوکسیت تاش، از حدود سال 1390 از ارتفاع تقریبی 2400 متر آغاز شده و امروز، روی دامنه‌هایی که شیب آن‌ها به پنجاه درجه می‌رسد، به بیش از 3500 متر رسیده است. فعالیت این معدن، با اصل توسعه‌ی پایدار مغایرت تام دارد، و به علت آسیب‌های جبران‌ناپذیری که به شرح زیر به محیط زیست منطقه وارد می‌سازد، خلاف اصل پنجاهم قانون اساسی است:
1- فعالیت معدن‌کاری و جاده‌های متعدد و عریض مربوط به آن، درست در دره‌ی «چشمه‌خرسی» یعنی در سرچشمه و بستر رودخانه‌ی تاش در حال انجام است. با توجه به این که منشأ تمامی آب روستای تاش و بخش مهمی از رودخانه‌ی موجن و آب‌های زیرزمینی جاری به‌سوی بسطام و شاهرود، همین رودخانه است، تردیدی نیست که این معدن‌کاریِ بسیار گسترده و مخرب، نه‌تنها در درازمدت بلکه در آینده‌ی نزدیک، موجب تعمیق بحران آب در این منطقه‌ی خشک خواهد شد.
2- روزانه در حدود سه هزار تن سنگ و خاک با رفت و آمد کامیون‌های بسیار سنگین (بیش از صد نوبت) از دامنه‌هایی که بین بیست تا پنجاه درجه شیب دارند، برداشت می‌شود که این عملیات کلِ دره و یک جبهه از کوه ارزشمند شاهوار را به کانون تولید گرد و غبار بدل ساخته است. در نتیجه، بخش‌های وسیعی از مراتع منطقه و همچنین درختان کهنسال اَوِرس نابود شده یا پوشیده از خاک، در آستانه‌ی مرگ قرار گرفته‌اند.
3- در حالی که کوهستان شاهوار یک زیستگاه مهم حیات وحش است و هنوز گله‌های قوچ و میش و بز کوهی و ردّ پای جانوران بزرگی مانند خرس در منطقه دیده می‌شود، سروصدای کامیون‌ها و تسهیل رفت و آمد شکارچیان غیرمجاز، این زیستبوم را در معرض خطر جدی قرار داده است.
4- کوه شاهوار، روستای تاش، دره و روستای موجن، از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی مهم شاهرود است و این جاذبه‌ها از دیرباز منبع درآمدی برای اهالی منطقه بوده که قطعاً می‌تواند از این نظر بسی ارتقا نیز بیابد؛ متاسفانه رفت و آمد کامیون‌های سنگین، گرد و خاک وحشتناک، و دپوی سنگ معدن، جذابیت منطقه را به‌کلی مخدوش کرده است.
5- ریخت‌وپاش زباله و روغن موتور و گازوییل، و دود ناشی از فعالیت ده‌ها ماشین سنگین، سلامت ساکنان تاش و تمامی زیستمندان منطقه را به خطر انداخته است.
6- عرض بسیار زیاد جاده‌ی معدن، و پیشروی آن تا نزدیکی گردنه‌ای که به استان گلستان مشرف است، این ظن را به وجود می‌آورد که دست‌هایی در کار است تا از این منطقه، جاده‌ای به سوی جنگل‌های سیاه‌مرزکوه، شیرین‌آباد و ابر احداث شود.
با توجه به موارد بالا، به مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد می‌شود:
* اسناد ارزیابی زیست‌محیطی معدن بوکسیت تاش بررسی گردد تا مشخص شود که حدود تعیین‌شده برای آن از کجا تا به کجا است، و دست اندرکاران معدن تا چه اندازه پایبند ضوابط بوده‌اند.
* توجیه اقتصادی برداشت بوکسیت از معدن تاش، با توجه به سوخت فراوانی که برای رساندن این سنگ معدن به کارخانه‌ی آلومینای جاجرم (در فاصله‌ی حدود 250 کیلومتری تاش) مصرف می‌شود، بررسی گردد.
* مطابق پاره‌ای مطالعات فنی، برای کشوری مانند ایران که دارنده‌ی نفت و گاز فراوان است، به‌صرفه آن است که به جای تبدیل بوکسیت به شمش آلمینیوم، آلومینا وارد کند و این ماده را به آلمینیوم تبدیل و صادر یا در صنایع داخلی مصرف کند (کاری که کشور امارات هم می‌کند).
* «هزینه‌ی فرصت»های از دست‌رفته مانند ارزش آب و خاک و مرتع، و امکانات گردشگری منطقه محاسبه گردد.
* ارزیابی اثرات اجتماعی این معدن‌کاری انجام شود.
* اگر معدن یادشده تعطیل نمی‌شود، به منظور کاستنِ اثرات فرسایش خاک و تخریب منابع آب، فعالیت آن به ارتفاعات حداکثر تا 2500 متر و شیب‌های تا حدود بیست درجه محدود شود.
نظر شما