گفت‌وگوهای سخت «لودریان» در تهران

دکترین‌های تحمیلی و نگاه از بالا از سوی آمریکا همواره موجب بروز واکنش‌های اعتراضی و تشدید نگرش‌های ضدآمریکایی در تهران بوده است. حق هم همین است. کافی است ریشه نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی ایران را در برابر سیاست‌های ضدایرانی دولت آمریکا مرور کرد. تغییرات در آرایش نظامی دور ایران، تحمیل جنگ سرد با همسایگان، افزایش فروش تسلیحات مدرن به دولت‌های مخالف و تشدید دغدغه‌های امنیتی، تشویق ساختار سیاسی-اقتصادی لرزان در منطقه، جلوگیری از دسترسی آسان ایران به بازار انرژی و اقتصاد جهانی و سرانجام متهم کردن ایران به بی‌ثباتی در منطقه و... همه و همه سبب بی‌اعتمادی تهران به هر آن چیزی است که واشنگتن در صدد تحمیل آن است. حتی بهانه حقوق بشر هدفی جز وادار کردن تهران در موضع دفاعی ندارد. جالب اینکه تجربه مقابله آمریکا با داعش نیز بیش از آنکه مفهوم جنگ با این گروه تروریستی باشد، تنها مجازات آن در چارچوب تعریف شده در دکترین امنیتی آمریکاست. افزایش شمار نیروهای داعش، القاعده و نیز طالبان در درون افغانستان و نزدیک به مرزها -و یا به تعبیر روشن‌تر بدنه امنیتی ایران- معنایی جز خصومت آشکار و نقض‌کننده ثبات این کشور ندارد. حال لودریان می‌خواهد به نمایندگی از تروئیکا -و ایتالیا که به تازگی به این گروه پیوسته‌- تهران را در توازنی نابرابر به قبول خواست‌هایی وادار کند که اصولاً حاصل «برد و باخت» دارد. این وضع ناقض نتیجه برجام با وضع «برد-برد» است.

پرسش اصلی از تلاش تروئیکا برای ایجاد مصالحه میان سیاست‌های متعارض ایران و امریکا این است که چرا کوشش لازم برای ایجاد منافع مشترک انجام نمی‌گیرد؟ این منافع دو شرط اصلی را در بر دارد؛ توازن منافع و مسئولیت‌هایی که متوجه هریک از طرف‌ها خواهد بود. دلیل اینکه تهران در همه سال‌های سخت گذشته کوشیده روابط طبیعی خود را با اروپا حفظ کند، سیاست‌های مستقل اروپا به ویژه پس از پایان جنگ سرد بوده است. به‌زعم تهران، اروپائیان برخلاف دوران جنگ سرد و با شناسایی منافع سیاست‌خارجی خود به صورت منفعل و یا پشتیبان مطیع سیاست‌های امریکا در منطقه عمل نکرده‌اند. اکنون نیز لازم است همٌت خود را به کنترل سیاست‌های ماجراجویانه ترامپ علیه برجام و هرآن چیزی که می‌تواند به تعمیق بحران در منطقه بینجامد، معطوف کند. بدیهی است انجام این منظور به واداشتن تهران از مواضع اصولی خود ممکن نیست.

باید دید وزیر امور خارجه فرانسه چه پیشنهاد متوازن کننده‌ای را برای ایجاد مصالحه و یا تعامل سازنده میان مواضع متعارض تهران ـ واشنگتن با خود به همراه آورده است. مطالبات یکسویه تنها به تشدید تعارضات با پیامدهای نامعلوم می انجامد.