مردی که در آستانه بقا در دفتر ریاست‌جمهوری کشورش برای بار دوم است. سیاستمداری نه چندان کارکشته اما صبور که به آرامی تمامی انتقادهای بین‌المللی و فشارهای داخلی را در سکوت تحمل کرده و همزمان به پنج سال دومی می‌اندیشد که قرار است نام خود را به عنوان رئیس‌جمهوری کشورش در تاریخ افغانستان پس از حکومت طالبان ثبت کند.
کرزای چون دیگر رهبران بین‌المللی نیست چرا که افغانستان هم در شرایط استثنایی گرفتار است که کمتر کشور دیگری را می‌توان به آن شبیه دانست.
افغان‌ها سالهای سال درگیر جنگ با بیگانگانی بوده‌اند که رؤیای سلطه بر این کشور را در سر داشتند. چند سال حکومت افراطیونی چونان طالبان که حتی برای ریش آقایان هم حد و مرز قائل شده بود تأثیر بسیاری بر عقب‌ماند‌‌گی سیاسی و اجتماعی این کشور گذاشته است. پس چندان بیراه نیست اگر امروز حامد کرزای رقیب آنچنانی ندارد تا در این دور از انتخابات در برابرش قد علم کند.
مخالفان کرزای در افغانستان هنوز نیاموخته‌اند که چگونه می‌توانند با گذشتن از برخی درخواست‌های شخصی در قالب ائتلافی جامع در برابر او بایستند و نگذارند که آقای رئیس‌جمهور همچنان این عنوان را در اختیار خودش نگاه دارد. کرزای آخر هفته به واشنگتن می‌رود. در کاخ سفید باراک اوباما همتای آمریکایی‌اش میزبان او خواهد بود.
باراک پس از حضور در کاخ سفید ترجیح داد چند هفته‌ای را در بی‌خبری از کرزای بگذراند و این بی‌محلی تا بدان‌جا کشیده شد که بسیاری از رسانه‌ها نخستین تماس تلفنی ساده این دو مقام را به سرعت تجزیه و تحلیل کردند. آن روز هم که اوباما از ترکیه مسیر خود را به سمت عراق کج کرد و اقامتی چند ساعته در این کشور داشت بسیاری از تحلیل‌گران ادعا کردند اوباما بهتر بود به جای بغداد سری به کابل می‌زد، پایتخت کشوری که رئیس‌جمهوری ایالات متحده ادعا می‌کند نخستین اولویتش در عرصه سیاست خارجی محسوب می‌شود.
از یک سال پیش که معلوم شد قرار است انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان با وجود تمامی دغدغه‌های امنیتی‌اش برگزار شود تاکنون قریب به 60 نفر برای شرکت در این انتخابات اعلام آماد‌گی کرده‌اند. اما تنها اعلام آماد‌گی و ابراز تمایل، نه چیزی بیشتر. هیچ‌کس تاکنون پا به سالن مخصوص ثبت نام کاندیداهای ریاست‌جمهوری نگذاشته است.
مسئولان کمیته مستقل انتخاباتی هم همچنان روزها را با تماشای افغان‌هایی که از مقابل این ساختمان رژه می‌روند، می‌گذرانند.
در جبهه مخالفان هیچ خبری از مصالحه نیست. مذاکره‌های بیست و چهار ساعته پشت درهای بسته برای شکل دادن ائتلافی محکم علیه کرزای همچنان بی‌نتیجه به پایان می‌رسد. حاضران در این جلسات می‌خواهند چهره‌ای تضمین شده در برابر کرزای علم کنند اما هنوز ره به جایی نبرده‌اند.
تا چند ماه پیش امیدواری در طیف مخالفان به حدی بود که بسیاری حتی گمان می‌کردند می‌توانند با تبدیل شدن به تهدیدی در برابر کرزای از او برای در اختیار داشتن پست‌های کلیدی در کابینه آتی امتیاز‌گیری کنند، اما برگه‌ها همه به نفع حامد کرزای روی میز قرار گرفته است.
علی جلالی وزیر کشور سابق که بسیاری او را رقیبی برای کرزای می‌دانستند در این خصوص می‌گوید: ما بسیار تلاش کردیم تیمی از مخالفان کرزای را دور هم جمع کنیم؛ نوعی اپوزیسیون اما حقیقت این است که شکست خوردیم. نتیجه این شکست‌های پیاپی ما هم قوی‌تر شدن موضع سیاسی کرزای است.
حامد کرزای شاید از خوش‌اقبال‌ترین کاندیداهایی است که از موهبت داشتن مخالفان خودخواه و مغرور برخوردار است. تمامی مخالفان او بر این باورند که در صورت حضور در عرصه انتخابات خوش خواهند درخشید و دقیقأ به همین دلیل است که هیچ کدام از آنها نمی‌توانند برای غلبه بر کرزای بر سر شخصی غیر از خود به اجماع برسند. همه یا باید رئیس‌جمهور باشند و یا هیچ.
بر هیچ کس پوشیده نیست که کرزای رهبری نه چندان محبوب در افغانستان است. مردی که به ناکارآمدی در مبارزه با فساد اداری و اقتصادی شهرت دارد. طالبان همچنان در بخش‌هایی از افغانستان یکه‌تازی می‌کنند و افغان‌ها بیش از آنکه نیروهای خارجی را مسئول این ناامنی بدانند حامد کرزای را مقصر می‌خوانند. کرزای محبوب نیست اما از نعمتی برخوردار است که کمتر رهبری در دنیا به آن دست می‌یابد، نعمت بی‌رقیبی در حساس‌ترین روزهای باقیمانده به انتخابات.
حالا اگر بنا بر قضا حامد کرزای در این انتخابات برگ برنده را در دست بگیرد نخستین مأموریش سروسامان دادن به ارتش است. کرزای باید به هر دری بزند تا شاید بتواند اندکی از اعتماد سربازان و فرماندهان ارتش را به خود اختصاص دهد. در میان نظامیان هیچ کس به او اعتماد ندارد. دلیلش هم عملکرد ضعیف او در این هفت سال گذشته است.
بعد از ارتش نوبت به بازسازی روابط با ایالات متحده می‌رسد. شاید در باور همگان کرزای سیاستمداری باشد که وابسته آمریکا است و گوش به فرمان آنها. اما در پشت پرده حقیقت این است که کابل - واشنگتن روزهای پرآشوبی را تجربه می‌کنند. قریب به صد و چند روز است که رابطه میان دو کشور تیره و تار شده است. دلیل آن هم حضور باراک اوباما سیه‌چرده در کاخ سفید است. رئیس‌جمهوری که چندان به توانایی‌های کرزای ایمان ندارد. اوباما هنوز به اعزام نیروهای بیشتر به افغانستان ادامه می‌دهد اما در دل اعتقاد دارد که کرزای نمی‌تواند با این افزایش نیرو هم کاری از پیش ببرد.
هارون میر از کارشناسان امور افغانستان در این خصوص می‌گوید: کرزای در حال حاضر در موقعیت بسیار قوی قرار گرفته است. با این وجود حتی اگر او انتخاب شود هم باز افغانستان به دولتی بهتر و مقتدرتر از امروز نیاز دارد. آنچه که باعث نگرانی است آینده دموکراسی و نهادهای اجتماعی در این کشور است.
حامد کرزای که سابقه رهبری یکی از قبایل در کشورش را بر عهده دارد دیپلماتی است که در ابتدای سال 2002 و با توافق میان ایالات متحده و سازمان ملل به دفتر ریاست جمهوری افغانستان راه یافت. دو سال بعد از این تاریخ یعنی در سال 2004 میلادی بود که او رسماً به عنوان رئیس‌جمهوری کشورش در انتخاباتی کم و بیش بی‌دردسر برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب شد. هفت سال است که کرزای و همراهانش تلاش می‌کنند با مبارزه با طالبان امنیت را به کشور بازگردانند، تلاشی که می‌توان آن را تا حدی نافرجام خواند.
زلمای خلیل‌زاد که سابقه حضور در عراق به عنوان سفیر ایالات متحده را هم در پرونده دارد از اصلی‌ترین امیدهای مخالفان کرزای است. خلیل‌زاد متولد افغانستان و بزرگ‌شده در ایالات متحده است. حضور او در این انتخابات می‌توانست تا حد بسیاری به تضعیف جایگاه کرزای منتهی شود اما خلیل‌زاد باید برای شرکت در این انتخابات از حق شهروندی خود در آمریکا بگذرد و به نظر نمی‌رسد که آقای دیپلمات چنین سودایی در سر داشته باشد.
حامد کرزای 51 ساله چهارشنبه راهی ایالات متحده می‌شود تا با مقامات آمریکایی و رئیس‌جمهوری پاکستان آصف‌علی زرداری گفت‌وگو کند. طالبان باز هم اصلی‌ترین محور این گفت‌وگوها خواهد بود. بازسازی سیاسی و اقتصادی افغانستان هم در دستور کار این دیدارها قرار دارد. دموکراسی هم شاید برای افغان‌های درگیر جنگ ناخواسته تنها آهنگی دلنشین باشد اما شاید این بار کرزای با پیروزی مجدد بتواند اندکی در مسیر تحقق این رؤیا گام بردارد؛ تحقق رؤیا در سرزمینی که مردمان آن سالهاست شب‌ها خواب آرامش را می‌بینند و سحر با صدای گلوله از خواب برمی‌خیزند.
واشنگتن پست /3می2009/ مترجم: سارا معصومی
نظر شما