هلیا قاضی میرسعید
هنوز یک ماه از برگزاری این همایش نگذشته بود که در یکی از خبرگزاری‌ها، خبری مبتنی بر «انتشار قرآن کریم با رسم‌الخط ایرانی برای نخستین‌بار» منتشر شد. به دنبال این خبر به سراغ برخی از چهره‌های سرشناس خوشنویسی کشور رفتیم و نظرات آنان را در مورد انتشار قرآن به خط ایرانی جویا شدیم.
حسن تفکری: خط صفا و مهدوی جایگزین خط عثمان طه می‌شود
حسن تفکری مدیرکل نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم، در خصوص صحت این خبر می‌گوید: انتشارات قرآنی، قرار است قرآنی را منتشر کند که به جای خط عثمان طه از خط غلامرضا صفامهدوی استفاده شده است.
وی ادامه داد: ما تغییراتی در خط صفامهدوی ایجاد کرده‌ایم که تا آنجا که ممکن است قرائت آن ساده‌تر شود. بنابراین با صرف اندکی هزینه و زمان کارشناسی روی آن صورت گرفت در برخی قسمت‌ها اعراب آن را عوض کردیم و با ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی، در حال حاضر آماده انتشار است.
تفکری تأکید کرد: پیش از این هم قرآن به این شکل چاپ شده اما با تغییراتی که در اعراب آن صورت گرفته اولین باری است که منتشر می‌شود.
اسرافیل شیرچی: رسم‌الخط ایرانی پدیده تازه‌ای نیست
«اسرافیل شیرچی» مدرس انجمن خوشنویسان ایران، تاکنون در 35 نمایشگاه انفرادی و 60 نمایشگاه جمعی با هنرمندان تراز اول ایرانی و خارجی شرکت داشته است. وی درباره انتشار قرآن به خط ایرانی می‌گوید: روحیه آرمانگرا و پرعاطفت مردم ما درخط ایرانی که همان نستعلیق و شکسته نستعلیق است جلوه‌گری می‌کند.
به اعتقاد او اگر فضای قدسی و قرآن‌هایی که منتشر می‌شود به خط نستعلیق ایرانی باشد بسیار خوب و مفرح است. این خطاط توضیح می‌دهد: بعد از پیدایش خط نستعلیق، در دوره تیموری و سلجوقی قرآن‌های بسیار نفیسی با این خط نوشته شدند. همچنین در دوران معاصر یعنی در حدود 47 سال پیش از این، قرآنی توسط زنده‌یاد سیدحسین میرخانی به خط نستعلیق نوشته شد. بعدها سیف‌الله یزدانی هم قرآن را با نستعلیق فاخری کتابت کرد و این اثر در مجموعه کسانی که به هنر ایرانی عشق می‌ورزند، وجود دارد. شیرچی با بیان اینکه نوشتن قرآن به رسم‌الخط ایرانی پدیده تازه‌ای نیست، می‌گوید: چنین کاری در جامعه‌ای که هزاران سال قدمت فرهنگی و هنری دارد، نمی‌تواند نو باشد. در برخی از مجموعه‌های داخل و خارج از کشور قرآن با خط نستعلیق بسیار فاخر کتابت شده است. البته این خیلی خوب است که در دوران معاصر قرآن به خط نستعلیق و به دست استادانی فاخر نوشته شود. وی ادامه می‌دهد: اگر کتیبه‌هایی که در مساجد وجود دارد و مردم عادی نمی‌توانند آنها را بخوانند به خط فاخر نستعلیق بنویسیم خیلی خوب است اما باید این کار توسط استادان این هنر انجام شود.
این خطاط به مسجد سپهسالار اشاره می‌کند و می‌گوید: کتیبه‌های مسجد سپهسالار (مسجد مطهری) به خط استاد بزرگ نستعلیق ایران، استاد میرزا‌غلامرضا اصفهانی در دوره قاجار و به دستور لطفعلی‌خان ممالک نوشته شد و این اثر می‌تواند برای هنرمندان، موزه داران، خطاطان و معماران یک سرمشق است.
پرویز اسکندرپور خرمی: خط ایرانی با خط نستعلیق شناخته می‌شود
پرویز اسکندرپور خرمی، در بیش از 20 نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت داشته است و در نمایشگاه دو سالانه نگارگری صاحب اثر برتر بوده است. او انتشار قرآن به خط ایرانی را خبر بسیار خوشحال‌کننده‌ای عنوان می‌کند و می‌گوید: اساساً هنر ایرانی و مخصوصاً در زمینه هنرهای قدسی صاحب قدمت و شناسنامه قابل قبولی است و در همه جای دنیا نقوش ایرانی را به خوبی می‌شناسند. این خطاط با اشاره به اینکه اولین نقش آرایی در کتابت قرآن توسط حضرت علی (ع) انجام گرفت، توضیح می‌دهد: گواهی این حرف همان قرآن‌هایی است که در آستان قدس رضوی موجود است.
اسکندرپور ادامه می‌دهد: از آنجا که خط ایرانی با خط نستعلیق شناخته می‌شود و عروس خطوط اسلامی را نستعلیق می‌دانند باید بگویم که پیش از این هم قرآن توسط استاد سیدحسین میرخانی به خط نستعلیق به تمام و کمال کتابت شده و این اتفاق جدیدی نیست.
وی با اشاره به یکی از احادیث می‌افزاید: پیامبر می‌فرماید سلمان از من است و این اشاره به شخص سلمان نیست بلکه این اشاره به‌نژاد سلمان است و برای ما که سلمان‌تبار هستیم خوب است که در نشر قرآن به خط نستعلیق کوشا و سهیم باشیم.
غلامحسین امیرخانی: استادان تراز اول، قرآن را به خط ایرانی نوشته‌اند
غلامحسین امیرخانی استاد خوشنویسی، در واکنش به خبر انتشار قرآن به خط ایرانی می‌گوید: در طول تاریخ استادان تراز اول ما قرآن را به رسم‌الخط ایرانی نوشته‌اند. همانطور که زبان فارسی طبیعت خاص خود را دارد، رسم‌الخط ما هم می‌تواند به همان کیفیت باشد. چون معنا و کیفیت و معنویت باطنی قرآن به هر خطی که نوشته شود، همان است خیلی فرق نمی‌کند که به چه رسم‌الخطی نوشته شود.
احمد حاجی‌شریف: کتابت قرآن به خط نستعلیق، جهاد هنری است
پیش از این احمد حاجی‌شریف معاونت آموزشی و پ‍ژوهشی و نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن الکریم در هفتمین همایش سراسری ناشران و خطاطان قرآن کریم درباره کتابت قرآن، گفت: قرآن‌ها به دو روش به چاپ می‌رسند. در کشورهای عربی و آسیای شرقی قرآن‌ها با روشی به نام «رسم المصحف» و در جمهوری اسلامی ایران با روشی به نام «رسم‌الاملا» چاپ می‌شوند. با بررسی قرآن‌های موجود در موزه‌ها این نتیجه به دست می‌آید که از زمان تغییر خط کوفی به خط نسخ، یعنی از اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم، قرآن به شیوه «رسم‌الاملا» کتابت شده است.
کتابت قرآن به خط نستعلیق نوعی جهاد هنری است که از 10 سال پیش از سوی خوشنویسان قرآنی پیگیری می‌شود که موفقیت‌های چشمگیری داشته است.
معاون آموزش و پژوهش و نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم گفت: در کتاب «قرآن‌پژوهی» خرمشاهی آمده است که بیش از دویست هزار نسخه خطی قرآنی در موزه‌ها و کتابخانه‌ها وجود داد که به شیوه «رسم‌الاملا» کتابت شده است و اگر به سایت ملک فهد رجوع و تصویر و مشخصات قرآن‌های قدیمی را بررسی کنیم، خواهیم دید که از قرن‌های اولیه تا قرن چهاردهم تمام قرآن‌ها بدون استثنا به شیوه رسم‌الاملا کتابت شده و شیوه رسم‌المصحف وجود نداشته است. شیوه رسم‌الاملا از زمان تبدیل خط کوفی به نسخ در جهان اسلام وجود داشته، اما باید دید شیوه رسم‌المصحف از چه تاریخی پدید آمده است. حاجی شریف در توضیح مطلب فوق گفت: در حدود صد سال پیش علمای مصر در نشستی توافقی در زمینه کتابت قرآن پیدا کرده و شیوه توافقی خود را در قرآنی که به صورت حروفچینی در چاپخانه امیری مصر چاپ شد، عملی ساختند. سپس ناشران عربی و آسیای شرقی این شیوه را پیگیری کردند. «عثمان طه» نیز از این شیوه برای کتابت و چاپ قرآن استفاده کرده است.
وی درباره رواج چاپ قرآن به خط عثمان طه در ایران گفت: چاپ قرآن به خط عثمان طه به دلیل آزاد بودن و در انحصار نبودن از سوی ناشران، در ایران رواج یافت. سایر خطوط به جز خط احمد نیریزی در انحصار ناشران سفارش‌دهنده بود و ناشر هزینه‌ای را پرداخت کرده بود تا قرآن از سوی خطاطی کتابت شود. بنابراین ناشران به صورت آزاد به چاپ قران به خط عثمان طه پرداختند. البته قرآن به خط عثمان طه مزایای دیگری هم دارد و آن سهولت در خواندن خط و اعراب‌گذاری زیر حروف است.
حاجی‌شریف درباره اختلاف میان دو شیوه «رسم‌المصحف»و «رسم‌الاملا» گفت: اختلاف این دو شیوه در کتابت برخی از کلمات قرآن مانند «کتاب، اصحاب و صالحات» است که در شیوه رسم‌المصحف این کلمات به صورت «کتب، اصحب و صلحت» کتابت می‌شود، اما قاریان آنها همان کتاب و صالحات می‌خوانند.
نظر شما