رضا دانشمندی
زمان زیادی نداریم
روز چهارشنبه هفته گذشته کمیته روابط خارجی سنا طی نشستی به بررسی موضوع «ایران: موانع و فرصت‌ها» پرداخت. در این جلسه رابرت مورگنتا، دادستان منهتن نیویورک که پرونده‌های قضایی مربوط به نقض تحریم‌های ایران را پیگیری می‌کرده است از جمله افرادی بود که برای بیان نظراتش درباره وضعیت برنامه هسته‌ای ایران به کمیته روابط خارجی سنا فراخوانده شده بود. بنا بر گزارش سایت اینترنتی «سی. اِن. اِن.» مورگنتا مدعی شده است که «جمهوری اسلامی در مورد توسعه تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های دوربرد به‌شدت جدی است و برای متوقف کردن ایران پیش از نیل به اهدافش زمان بسیار کوتاهی وجود دارد».
مورگنتا که در رشته حقوق تحصیل کرده است، اعتراف کرده گرچه او تخصصی در مورد مسائل هسته‌ای ندارد، اما با بسیاری از متخصصان امر در تحقیقات مالی مشورت کرده و به این نتیجه مشخص رسیده که «بازی در حال اتمام است و ما زمان زیادی نداریم تا از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های دوربرد جلوگیری کنیم». مورگنتا که یک یهودی است خطاب به اعضای کمیته گفت: «ایرانی‌ها به شدت در تعقیب برنامه هایشان مصمم هستند. زمان کمتر از آن است که بسیاری تصور می‌کنند و اگر راستش را بخواهید برخی از افرادی که با آنها مشورت کردیم از پیچیدگی تجهیزاتی که ایرانی‌ها خریداری می‌کنند شوکه شده‌اند. بنابراین وقت زیادی برای تلف کردن نداریم.»
به گزارش بلومبرگ از جمله آخرین اقدامات مورگنتا، انتشار کیفرخواستی 118 فقره‌ای علیه یک شرکت چینی است که بنا بر ادعای او برای ایران تسلیحات ممنوع شده تأمین می‌کرده است. او شرکت‌های زیادی را متهم به انتقال پول از مؤسسات مالی آمریکایی برای خرید امکانات مورد نیاز جهت برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران متهم کرده است. در اثر اقدامات او چندی پیش یک بانک بزرگ بریتانیایی که متهم شده بوده به ایران برای مخفی کردن معاملاتش کمک کرده، 350 میلیون دلار جریمه شد. این تحقیقات او منجر به انتشار لیستی شده که مورگنتا آن را «فهرست خرید ایران» برای تسلیحات کشتار جمعی نامیده است.
فعلاً در پی تغییر رژیم نیستیم
سایت اینترنتی «بلومبرگ» بخش‌های دیگری از این جلسه را منتشر کرد. بنا بر گزارش این سایت جان کِری رئیس کمیته روابط خارجی سنا گفته است که ایالات متحده دیگر خواهان «تغییر رژیم» در ایران نیست. کِری طی جلسه روز چهارشنبه گفت: «این خط مشی ابدی دولت جدید نخواهد بود، مهم است که ایران این مطلب را درک کند. «هنگامی که ما از سیاست تغییر رژیم دست بر می‌داریم و نقش ایران در منطقه را به رسمیت می‌شناسیم، لازم است که رهبران ایران نیز رفتار معتدل‌تری در پیش گیرند.» بنا بر گزارش سی. اِن. اِن، این سناتور دموکرات ضمن انتقاد از سیاست‌های بوش گفت: «زمان آن است که مجدداً بر تعهدمان در مورد مذاکرات هدفمند با رهبران ایران تأکید کنیم. نباید به لفاظی‌های بی‌مزه و استراتژی‌های شکست خورده سال‌های اخیر بازگردیم.» رئیس کمیته روابط خارجی سنا تحریم‌ها را ابزاری کُـند با پیشینه معیوب خواند. او گفت چنین اقداماتی ممکن است برنامه هسته‌ای ایران را به تأخیر اندازد، اما مانع آن نخواهد شد، چنانکه این کشور در حال پیش‌روی در مسیر غنی‌سازی اورانیوم در مقیاس صنعتی است. جان کِری رئیس کمیته روابط خارجی نیز گفت که او خواهان بررسی چگونگی مواجهه با ایران و ممانعت از تبدیل شدن آن به یک کشور مسلح به تسلیحات هسته‌ای است. کِری ادامه داد: «ترجیحمان پرداختن به ایران است. رویارویی در هر شکلی را ترجیح نمی‌دهیم؛ چه از طریق تحریم و یا هر نوع دیگر. اما این بستگی به رفتار ایران دارد.»
بوش هم در پی مذاکره بود
نیکلاس برنز، معاون سابق وزیر خارجه آمریکا نیز در این جلسه حضور یافت و نظرات خود را اعلام کرد. او گفت از آن می‌ترسد که ایالات متحده و ایران در مسیر تصادم قرار گرفته باشند. این دو کشور از زمان کارتر هیچ‌گونه رابطه‌ای نداشته‌اند. به گزارش سی. اِن. اِن. برنز ادعا کرد: «من ایرانی‌ها را تهدیدی واقعی برای کشورمان تلقی می‌کنم. هیچ شکی وجود ندارد که آنان در جست‌وجوی تسلیحات هسته‌ای هستند. هیچ کس در این زمینه شکی ندارد.» برنز که در دولت بوش سمت معاونت وزارت خارجه آمریکا را بر عهده داشت و اکنون استاد دانشکده کندی در هاروارد است، اعتراف کرد که سیاست‌های گذشته در مورد ایران شکست خورده است و او از رویکرد تعامل همراه تهدید به تحریم و نیروی نظامی پشتیبانی می‌کند. برنز گفت هرگونه مذاکره با تهران باید جدول زمان‌بندی مشخصی داشته باشد و باید شامل موافقت قبلی روسیه و چین برای تحریم‌های شدید در صورت شکست مذاکرات باشد. احتمال اقدام نظامی باید از این مذاکرات حمایت کند.
برنز ضمن توصیه در مورد تهدید نظامی گفته است: «تصور می‌کنم حفظ تهدید نظامی مؤثر باشد. اگر پیوندی بین دیپلماسی و تهدید نظامی نباشد فکر نمی‌کنم ایران مذاکرات را جدی بگیرد. این زبانی است که آنها می‌فهمند.» او افزوده است «از یازدهم سپتامبر ما اغلب اقدامات نظامی انجام داده‌ایم. لااقل در مورد افغانستان این کار مناسب بود. گاهی بهتر است از دیپلماسی استفاده کنیم و نظامی‌گری را در کنارش حفظ کنیم. فکر می‌کنم وقت چنین رویکردی است.» برنز پس از این جلسه در مصاحبه‌ای با بلومبرگ مدعی شد که دولت بوش در دوره دوم دیگر موضوع تغییر رژیم در ایران را مطرح نکرد و از 2006 بر شروع مذاکرات با ایران تأکید کرد اما ایرانی‌ها تن به این کار ندادند.
ایران را دستکم گرفته‌ایم
فاکس نیوز هم نوشت که مأموران تحقیق کنگره می‌گویند برخی تحلیلگران سازمان‌های اطلاعاتی خارجی بر این باورند که دستگاه‌های اطلاعاتی ایالات متحده پیشرفت ایران در طراحی یک کلاهک هسته‌ای را پیش از آنکه تهران برنامه‌اش را در سال 2003 متوقف کند، دستکم گرفته‌اند. به نوشته این سایت تحلیلگران خارجی معتقدند ایران به کارش خاتمه داد چون به پیشرفت کافی دست یافت و فشارهای بین‌المللی نقشی در این ماجرا نداشته است. منبع این گزارش مشخص نشده است و تنها در این گزارش به «تحلیلگران اطلاعاتی و متخصصان هسته‌ای که برای کشورهای دیگر کار می‌کنند» اشاره شده است. در این گزارش به نقل از تحلیلگران خارجی آمده است: «اطلاعات به‌دست آمده نشان می‌دهد که ایران طرحی مناسب به‌وجود آورده، برخی قطعات را تولید کرده و آزمایشات موفقیت‌آمیزی انجام داده تا پروژه را زمانی که مواد شکافت‌پذیر مورد نیاز برای چندین سلاح تولید کرد، ادامه دهد.» جمع‌بندی این گزارش چنین است که «برآوردهای اطلاعاتی ایالات متحده و مصاحبه‌های کارکنان با مقامات دولتی و دیپلمات‌ها در واشنگتن و سایر کشورها تردید کمی به‌جا گذاشته است که ایران توان صنعتی و تکنولوژیکی برای تولید نهایی بمب اتمی را دارد.»
افکار سازی
مؤسسه افکار‌سنجی «راسموسِن ریـپُرتس» هم در روزهای پنجم و ششم ماه جاری [ 15 و 16 اردیبهشت ] به نظرسنجی تلفنی از 1000 نفر امریکایی درباره مسائل ایران، آمریکا و اسرائیل اقدام کرده است. بنا بر گزارش پایگاه اینترنتی این مؤسسه آمریکایی، یکی از پرسش‌های این نظرسنجی در مورد واکنش آمریکا در صورت حمله اسرائیل به ایران بوده است؛ 49 درصد امریکایی‌ها گفته‌اند که در این صورت ایالات متحده باید به اسرائیل کمک کند. 37 درصد بر این باورند که ایالات متحده نباید اقدامی انجام دهد و 2 درصد نیز معتقدند آمریکا باید به ایران کمک کند. تابستان گذشته، تنها 42 درصد گفته بودند که ایالات متحده باید به اسرائیل کمک کند در حالی که 46 درصد خواهان عدم مداخله آمریکا بودند.
نظرخواهی‌های جداگانه که تابستان گذشته منتشر شد نشان داد که 78 درصد از آمریکایی‌ها معتقدند احتمالاً ایران به زودی تسلیحات هسته‌ای را گسترش می‌دهد. تنها 43 درصد تصور می‌کردند که برای آمریکا این امکان وجود دارد که از تولید چنین تسلیحاتی جلوگیری کند. اینک 66 درصد تمامی شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، بر این باورند که «ممانعت ایران از دستیابی به تسلیحات هسته‌ای» نسبت به «جلوگیری از جنگ میان ایران و اسرائیل»، از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. این رقم 14 درصد بیش از 52 درصد ماه جولای گذشته است. اکنون تنها 23 درصد معتقدند که جلوگیری از جنگ میان ایران و اسرائیل مهمتر از ممانعت ایران از دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است. نظرسنجی اخیر راسموسن ریپرتس نشان می‌دهد که 45 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، با ایده ملاقات رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر ایران موافق هستند. اما 59 درصد گفته‌اند که این دیدار باید منوط به توقف گسترش تسلیحات هسته‌ای توسط ایران باشد.
ماه دسامبر گذشته، هنگام جنگ اسرائیل در غزه، بیشترآمریکایی‌ها فلسطینی‌ها را سرزنش می‌کردند.
82 درصد از آمریکایی‌ها می‌گویند که اخبار اخیر درباره روابط ایالات متحده با ایران را دنبال می‌کنند. از این 82 درصد، 40 درصد رویداد‌ها را به طور دقیق دنبال می‌کند. نظرسنجی دیگری نشان می‌دهد که اکثریت نسبی رأی‌دهندگان ایران را بزرگترین تهدید برای ایالات متحده می‌دانند تا کره شمالی، پاکستان یا افغانستان.
گفتنی است این مؤسسه در نظرسنجی‌های خود ابزارهای خودکار مانند پرسش‌های تلفنی از پیش ضبط شده استفاده می‌کند. برخی از پژوهشگران اجتماعی نسبت به شیوه این نظرسنجی تردید دارند و شیوه سنتی یعنی تکنیک نظرسنجی چهره به چهره را ترجیح می‌دهند.
پافشاری بر ضرب الاجل سه ماهه
بنا بر گزارش یونایتد پرس، روز چهارشنبه وزارت امور خارجه اسرائیل با صدور بیانیه‌ای مجدداً موضع لیبرمن را تکرار کرد؛ «مهم است که گفت و گو با ایران محدود باشد و اینکه پس از سه ماه اگر مشخص شود که ایرانیان در حال وقت‌کشی هستند و برنامه هسته‌ای خود را متوقف نکرده‌اند، آنگاه جامعه بین‌المللی باید اقدامات ویژه‌ای انجام دهد».
نظر شما