ایمان ربیعی: بر اساس برآوردهای صورت گرفته توسط سایت globalpetrolprices،ایران سومین بنزین ارزان جهان را بر مبنای نرخ دلار و نه بر اساس قدرت خرید به شهروندانش می فروشد.
طبق برآوردهای صورت گرفته مصرف بنزین بیش از هشت درصد افزایش را در سال جاری تجربه کرده است . میزان مصرف بنزین در مرداد ماه سال گذشته در حدود 63 میلیون لیتر در روز بود که طبق آمارهای ارائه شده به 93 میلیون لیتر رسیده است.بسیاری از کارشناسان معتقدند میزان مصرف بنزین در ایران اما از واقعیات اقتصادی تبعیت نمی‌کند و فاصله ای میان عرضه و تقاضای واقعی در این بخش وجود دارد.این فاصله به عقیده بسیاری از ناظران با قاچاق بنزین از ایران پر می‌شود . رشد قیمت ارز انگیزه بالایی را برای قاچاق بنزین از ایران ایجاد کرده است به این ترتیب یارانه ای که برای پایین نگه داشتن قیمت بنزین در ایران صرف می شود، جیب قاچاقچیانی را پر می کند که با خروج بنزین از ایران ضرباتی مهلک به اقتصاد وارد می‌کنند. کشف 30 هزار لیتر سوخت قاچاق در کنارک، محموله 90 هزار لیتری در کرمان،64 هزار لیتر در چابهار،8 هزار لیتر در مرز جکیگور و ... در روزها و ماه های اخیر دلیل این مدعاست.
میزان مصرف بنزین در تیرماه امسال با ثبت رکوردی جدید در تیرماه امسال به ۹۱ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر رسید که در مقایسه با ماه مشابه در سال ۱۳۹۶ رشد بیشتر از هشت درصدی را نشان می‌دهد. این روند در ماه های پس از تیر نیز تداوم یافته است.
چرا بنزین مهم است؟
کمی به گذشته برگردیم، به زمان
تحریم های سال 1391.تحریم فروش بنزین به ایران، آن روزها بازار بنزین جهان را شوکه
کرد . وقتی تحریم‌ها به مرحله اجرا گذاشته شد، قیمت بنزین در بازارهای جهانی رو به
کاهش گذاشت و بنزینی که با نام بنزین پتروشیمی معروف شد، به کمک آمد تا روند توزیع
بنزین در ایران با اخلال مواجه نشود. آسیب پذیری آن روزهای ایران از بنزین البته مورد
توجه مقامات ایرانی قرار گرفت و امروز با راه‌اندازی فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج
فارس رکورد شکسته است اما این همه داستان نیست.
حتی اگر ایران نیازی به واردات بنزین نداشته باشد که پیش بینی ها نشان می دهد به این زودی به این مرحله خواهد رسید این تفاوت قیمت بنزین در ایران و کشورها همسایه است که "زیان" را شکل می دهد. به این ترتیب اگر در تحریم های پیشین منع ورود بنزین به ایران می رفت تا بحرانی را رقم بزند امروز خروج غیر قانونی بنزین از ایران است که بحران را ایجاد کرده است.
چرا بنزین کالایی سیاسی است؟
بنزین در ایران پا را از حیطه یک کالا کمی بیرون گذاشته و در سایه سیاست سالیان طولانی است روزگار می گذراند .ایران سالیانی طولانی
است که عادت به احتیاط کرده است در قبال مواجهه با بنزین . یکی از مهمترین دلایل این
اتفاق به کشش بالای این کالا در بازار بازمی گردد . خودروهای سواری در ایران بنزین
سوز هستند و این کالا جایگزین قابل رقابتی را دارا نیست. از سوی دیگر نارسایی حمل و
نقل عمومی مانع از آن می‌شود که جامعه در محدوده مولفه‌های اقتصاد با این مساله روبرو
شود.
این چنین است که ایران پس از ونزوئلا و کامبوج، آن هم بر مبنای نرخ دلار رسمی، سومین بنزین ارزان جهان را به شهروندانش می فروشد. این بدان معنا نیست که بنزین برای مردمان ایران نیز ارزان است چرا که مولفه قدرت خرید در این حوزه چندان مورد توجه قرار نگرفته است .
ارزانی بنزین چه مضراتی دارد؟
با این فرض که ارزانی به مفهوم
ارزانی برای شهروندان نیست، قیمت پایین بنزین در ایران چه مشکلاتی را برای اقتصاد ایجاد
کرده است؟
نگاهی به آمارهای ارائه شده در سایت
globalpetrolprices قیمت هر لیتر
بنزین در ایران را برابر با 0.29 دلار( بر مبنای نرخ ارز رسمی اعلام کرده است )این در حالی است که نرخ دلار
در بازار آزاد این روزها به بیش از 15 هزار تومان نزدیک شده است. به این ترتیب اگر قیمت ارز آزاد ملاک محاسبه باشد، بنزین بر مبنای نرخ دلار از این رقم نیز ارزان تر می شود. اتفاقا همین فاصله قیمتی
میان دلار رسمی و دلار در بازار آزاد است که مشکلات کنونی را رقم زده است. افزایش قیمت
دلار در بازار آزاد صادرات همه کالاها از ایران را سودآور کرده است . در این میان بنزین
نیز از این قاعده مستثنی نیست . قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به ترکیه، افغانستان،
عراق و پاکستان سود بسیار بالایی را در بر دارد که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد
.
جدول زیر قیمت بنزین را به صورت نقریبی در کشورهای همسایه بر مبنای دلار نشان می‌دهد . معادل ریالی قیمت بنزین در این کشورها بر مبنای دلار 15 هزار تومانی در بازار محاسبه شده است.(قیمت ستون دوم و سوم بر مبنای تومان است . بهای بنزین ارمنستان بر اساس قیمت درام ، واحد پول این کشور محاسبه شده است که امروز 31 تومان در بازار قیمت دارد. )
برخی منابع از خروج روزانه 20تا 40میلیون لیتر بنزین از کشور خبر می دهند. ساده اندیشی است اگر تصور کنیم این حجم بنزین با گالن های 20 یا 50 متریآ آن هم با خودروهای سبک از کشور خارج شود. باید بدنبال تانکرهایی گشت که هرکدام چند ده هزار لیتر بنزین از مرزهای شرقی و غربی کشور قاچاق می کنند. نیروی انتظامی بدلیل اشراف بر مرزهای کشور می تواند گزارشهای دقیق تری از میزان و نحوه قاچاق سوخت ارائه کند. آیا این گزارش به مردم داده خواهد شد؟
223223
نظر شما