محمدجواد ترابی: موشک آریان5 حامل دو فضاپیمای هرشل و پلانک، بعدازظهر پنج‌شنبه از مقصد گویان فرانسه راهی فضا شد. این دو فضاپیما گرچه باهم به فضا پرتاب شدند، ولی در میانه مسیر از هم جدا می‌شوند و مسیرهای متفاوتی را در پیش می‌گیرند.
مقصد نهایی این دو ماهواره، نقطه دوم لاگرانژی زمین است، جایی در امتداد خط‌واصل خورشید-زمین و به فاصله 1.5 میلیون کیلومتری از زمین که همراه با زمین به‌دور خورشید می‌گردد. ماهواره‌های هرشل و پلانک، تلسکوپ‌های فضایی جدیدی برای بررسی امواج با طول‌موج بلند هستند.
پلانک قرار است به سوال‌های بنیادی مهمی در مورد منشا و تحول کیهان پاسخ دهد. این تلسکوپ برای حداقل 15 ماه، تابش زمینه کیهانی را رصد می‌کند تا نقشه سراسری این امواج را در کیهان بدست آورد و دانشمندان بتوانند به طور غیر مستقیم، آن‌چه را 400هزار سال پس از مهبانگ رخ داد، مورد بررسی قرار دهند.
کیهان‌شناسان حدس می‌زنند زمانی که کیهان سوپی ابتدایی از ذرات بود که به تدریج کیهان امروزی ما را به وجود آورد و در چهارصد هزار سال پیش، این سوپ شفاف شد و نخستین پرتوهای نور توانستند به بیرون منتشر شوند که آن پرتوها، همان تابش زمینه کیهانی امروز هستند. این تابش یکی از پیش‌بینی‌های نظریه مهبانگ است که بهترین شاهد برای این نظریه نیز به شمار می‌رود.
به افتخار کاشف سیاره اورانوس
رصدخانه هرشل نیز تلسکوپی فضایی است که نخستین مراحل تشکیل کهکشان‌ها، ستارگان و سیارات را زیر نگاه خود خواهد گرفت. جو زمین، امواج الکترومغناطیسی را در محدوده بی ریزموج (مایکروویو) و فروسرخ جذب می‌کند و امکان رصد این طیف از نور در زمین وجود ندارد؛ اما تلسکوپ فضایی هرشل خواهد توانست برای نخستین بار این طیف از نور را رصد کند. رصد در این طول‌موج می‌تواند سبب کشف گونه‌ای جدید از مولکول‌های میان‌ستاره‌ای و انواع جدیدی از اجرام سماوی شود.
در رصد طول‌موج‌های بالاتر، سردترین اجرام عالم هم‌چون گردوغبارهای میان‌ستاره‌ای، ستارگان و کهکشان‌های در حال شکل‌گیری به خوبی نمایان می‌شوند. گرچه این اجرام سرد در نور مرئی دیده نخواهند شد، اما هرشل این اجرام را حتی در فراسوی گرد و غبارهای معلق در فضا نشان خواهد داد. هر دوی این تلسکوپ‌ها تا چند ده درجه بالای صفر مطلق سرد خواهند شد تا خود مزاحمتی در رصد این امواج ایجاد نکنند.
اگر ماموریت پرتاب این دو تلسکوپ با موفقیت انجام شود، برای نخستین بار خواهد بود که لشگری از تلسکوپ‌های فضایی و زمینی خواهند توانست تمام طول طیف الکترومغناطیس را همزمان رصد کنند. تلسکوپ‌های سویفت و گالکس در نور گاما و ایکس؛ چاندرا و نیوتن در ایکس، هابل در فرابنفش و مریی؛ اسپیتزر و هرشل در فروسرخ و پلانک در ریزموج، عصر جدیدی را در دنیای علم رقم خواهند زد.
نظر شما