مصاف ‌‌موافقان ‌و‌ مخالفان ‌کشور ‌فلسطینی

سارا معصومی

روز موعود برای آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها از راه رسید. سرانجام باراک اوباما رئیس‌جمهور تازه‌نفس ایالات متحده با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیری اسرائیل دیدار می‌کند. دیدار دو رفیق سنتی که سال‌هاست بی‌آنکه هم را بشناسند تنها و تنها من‌باب دوستی سنتی اسرائیل و ایالات متحده چاره‌ای ندارند جز لبخند زدن در مقابل دوربین و تظاهر به دوست داشتن یکدیگر. با روی کار آمدن رهبر حزب لیکود و حضور آویگدور لیبرمن در جامه وزیر امور خارجه که به تندروی در میان صهیونیست‌ها شهرت دارد، دیگر جایی برای حمایت از استراتژی‌های جدید این رژیم باقی نماند. رهبران جدید تل‌آویو به راحتی ادعا کردند که پرونده هسته‌ای ایران از برقراری صلح میان اسرائیل و فلسطین اهمیت بیشتری دارد! همزمان لیبرمن هم در هر سخنرانی که حاضر شد به صراحت اعلام کرد که بحث تشکیل دو کشور مستقل اسرائیل و فلسطین در کنار هم را نمی‌پذیرد. کاسه صبر ساکنان دموکرات کاخ سفید اما در این میانه لبریز شد و باراک اوباما بی‌توجه به سابقه دوستی استراتژیک میان واشنگتن و تل‌آویو در سخنانی تحکم‌آمیز تأکید کرد که دولت جدید ایالات متحده از طرح تشکیل دو کشور مستقل در کنار هم به عنوان تنها راه برقراری صلح در منطقه حمایت می‌کند.

امروز باراک اوباما در جامه رئیس‌جمهوری میزبان بنیامین نتانیاهو اسرائیلی در کاخ سفید است. پس از این دیدار هم باراک با رهبران مصر و فلسطین در واشنگتن دیدار می‌کند. به نظر می‌رسد که زنجیره این دیدارها یعنی باراک خود را برای برقراری صلح در خاورمیانه مهیا می‌کند اما سؤال اینجاست که آیا فردی مانند نتانیاهو هم به این تلاش‌ها پاسخ مثبت خواهد داد؟ اگر پنج دقیقه صرف خوشامدگویی باراک به بی‌بی شود و سی ثانیه هم برای ریختن قهوه در نظر گرفته شود دو طرف حداقل 84 دقیقه برای سخن گفتن در خصوص پیچیده‌ترین مشکل جامعه جهانی در طول نیم قرن گذشته فرصت خواهند داشت.

اوباما باز هم فرصت پیدا کرده است تا شعار دوران رقابت‌های انتخاباتی خود یعنی همان «‌بله. ما می‌توانیم‌» معروف را به اجرا در‌‌آورد. باراک گویا شهامت به خرج داده‌است و در مسیری پاگذاشته است که دیگران چندان جرأت قدم گذاشتن در آن را نداشتند. ماه آینده میلادی که از راه برسد اوباما در کاخ سفید هر روز میزبان یکی از رهبران منطقه خواهد بود. همزمان با رفت و آمدهای سیاسی در واشنگتن، وزارت امور خارجه ایالات متحده هم بیکار نخواهد نشست و نمایندگان دپارتمان‌های مختلف وزارت امور خارجه راهی منطقه می‌شوند و البته تماس‌های تلفنی با متحدان ایالات متحده در منطقه هم ادامه خواهد داشت. پس از همه این تلاش‌ها اوباما در ماه ژوئن راهی خاورمیانه می‌شود. قاهره اما نخستین میزبان باراک در میان کشورهای عرب خواهد بود. در مصر اوباما برای هزاران مصری سخن خواهد گفت. محورهای این سخنرانی اما چیزهایی بیش از تلاش‌های دولت باراک اوباما برای راه‌یابی به صلح در خاورمیانه است. باراک قرار است در این سخنرانی از تلاش‌های دولت جدید ایالات متحده برای برقراری رابطه مسالمت‌آمیز با جهان اسلام سخن بگوید. آخرین‌بار باراک در ترکیه پیام صلح خود را به مسلمانانی رساند که امیدوار هستند در نهایت سابقه مسلمان بودن اجداد پدری باراک اوباما به کمک آنها بیاید.

باراک تاکنون بارها اثبات کرده‌است که دولتش با دولت جمهوری‌خواه جورج بوش تفاوت بسیاری دارد. استراتژی ایالات متحده در قبال خاورمیانه بسیار خصمانه بود. بوش قصد داشت ایران را منزوی کند و به عراق لشکرکشی کرد. بوش حمایت‌های بی‌قید و شرط خود را راهی تل‌آویو کرد. اوباما اما می‌خواهد ایران را وارد معادلات منطقه‌ای کند. به دنبال عقب‌نشینی ارتش کشورش از عراق است و البته نگاهش به اسرائیل و استراتژی‌های این کشور هم بسیار متفاوت است. بوش در طول هشت سال حضور در خاورمیانه تنها کاری که انجام داد برافروختن شعله‌های جنگ بود. حالا اما اوباما حداقل در حرف عزم خود را جزم کرده است تا اندکی از تنش موجود در منطقه بکاهد. ایالات متحده تحت حاکمیت باراک اوباما به ظاهر بیش از سایر دولتهای پیشین آمریکا به برقراری صلح در منطقه امیدوار است. سخنان سوزان رایس نماینده جدید ایالات متحده در سازمان ملل به خوبی این عزم را به تصویر می‌کشد. رایس در این‌خصوص به خبرنگاران گفته بود: واشنگتن این‌بار به دنبال نتایج کاملاً جدی است. دیوید میلیبند وزیر امور خارجه بریتانیا نیز که اخیراً از واشنگتن به وطن بازگشته است ادعا می‌کند که آمریکایی‌ها تمام نیروی خود را روی بر‌قراری صلح در خاورمیانه متمرکز کرده‌اند. نزدیکان به اوباما هم ادعا می‌کنند که آقای رئیس‌جمهور تمامی کتاب‌های تاریخی منتشر شده در خصوص حوادث خاورمیانه را مطالعه می‌کند. بلندی‌های جولان؛ حق بازگشت آوارگان فلسطینی به وطن و تهدید‌های امنیتی اسرائیل از جمله واژه‌هایی است که اوباما روزی هزار بار آنها را می‌شنود و تفسیر می‌کند. تونی‌بلر که ریاست کمیته چهار‌جانبه صلح را بر‌عهده دارد نیز اخیراً از عزم ایالات متحده برای انجام دادن کاری مهم در منطقه سخن می‌گوید. هفته گذشته بود که بلر در دیدار با اعضای کمیته سیاست خارجی سنا ابراز اطمینان کرد که باراک می‌تواند اسرائیل و فلسطین را در جاده صلح قرار دهد. در جبهه دیگر اما هستند افرادی که تونی‌بلر را بیش از اندازه خوش‌بین می‌دانند. به باور این جمع هنوز موانعی بر سر راه تحقق این امر وجود دارد. مهم‌تر از تمامی این موانع توانایی باراک اوباما است در رهبری و هدایت مسائل پیچیده‌ای که نیم‌قرن است لاینحل باقی مانده‌اند. اوباما و تیم سیاست خارجی او در حال حاضر در چندین جبهه در حال فعالیت هستند، پاکستان و افغانستان و البته عراق. به همه این حوزه‌های خارجی، بحران مالی را هم اضافه کنید که اصلی‌ترین دغدغه دولت در حوزه داخلی است. نتانیاهو در شرایطی به کاخ سفید پا می‌گذارد که برخی گمانه‌زنی‌ها از احتمال موافقت او با طرح تشکیل کشور مستقل فلسطین خبر می‌دهد. نخست‌وزیر‌ی این رژیم تاکنون بارها مخالفت خود را با به استقلال رسمی رسیدن فلسطین اعلام کرده است. این‌بار اما در آستانه حضور او در کاخ سفید ایهود باراک وزیر دفاع چپ‌مسلک او از موافقت نسبی نتانیاهو با این طرح سخن می‌گوید. ایهود باراک ادعا می‌کند که احتمال تحقق این امر در بازه زمانی سه ساله ممکن است. نتانیاهو از زمان حضور در قدرت یک بار به مصر و پس از آن به اردن سفر کرده و حالا راه واشنگتن را در پیش گرفته‌است.