نظامهای سیاسی بر اساس بنیادهای ارزشی، فرهنگ، سیاسی و حقوقی خاص خود شکل می گیرند و برای عملی کردن ارزشها، ساختارها، اهداف و مسئولیتها نهادهای سیاسی مناسب را شکل می دهند. هر یک از نهادهای سیاسی کارکرد های خاص خود را به اجرا می گذارند و نظام سیاسی را در تحقق هدفها و ارزشها یاری می رسانند.
اصولا برای تشکیل نهادهای سیاسی باید در جامعه بسترهای مناسب وجود داشته باشد. این بسترها شامل بستر مناسب فرهنگی (فرهنگ سیاسی) بستر مناسب سیاسی (جامعه پذیری سیاسی)، بستر مناسب اجتماعی، بستر مناسب حقوقی و بستر مناسب اقتصادی می باشد. به گونه ای که عدم وجود یکی یا برخی از این بسترها و یا وجود نا هماهنگ آنها زمینه های شکل گیری یک نهاد سیاسی موثر را بسیار محدود می کند. زیرا نهادهای سیاسی در هر کشوری سیاستگذاران و واضعان خط مشی عمومی آن کشور به شمار می روند و نظام اداری مجری آن سیاستها و واضعان خط مشی است. بنابراین نبود بستر مناسب فضای مناسب برای سیاستگذاری و تعیین خط مشی را فراهم نخواهد کرد.
اصولا اگر این بسترها بطور شایسته و مناسب در جامعه وجود داشته باشد تا نهادهای سیاسی لازم شکل بگیرد ظرفیت، قابلیت رشد فراهم آمده و جامعه به سوی یک توسعه پایدارحرکت خواهد کرد. در این راستا می توان گفت که:
- نهادهای سیاسی در تعیین نوع نظام اداری موثر و کار آمد نقش زیادی می توانند داشته باشند؛
- با توسعه نهادهای سیاسی بهتر می توان نظام سیاسی را که دارای بوروکراسی حاکم مسلط است متوازن و متعادل کرد؛
-تحول اداری بدون توسعه نهادهای سیاسی معمولا موجب افزایش هر چه بیشتر قدرت بوروکراسی شده و در نهایت به احتمال زیاد موجبات عدم تعادل نظام حکومتی را فراهم خواهد کرد.
مهمترین اهداف نهادهای سیاسی را می توان به قرار زیر بیان داشت:
1- تامین ثبات و امنیت در جامعه
2- فراهم سازی برای مشارکت سیاسی-اجتماعی و اقتصادی مردم
3-تامین رشد و توسعه همه جانبه جامعه
4-گسترش رفاه و تامین اجتماعی
5-حفظ و توسعه ارزشها، فرهنگ وتمدن
6- کار آمدسازی دولت برای ارایه خدمات بهتر و گسترده تر
7-تعیین حدود رابطه و تعامل میان اجزای متشکله نظام اجتماعی
8- سیاستگذاری و تعیین خط مشی
9-برنامه ریزی و حرکت استراتژیک در جامعه و
10-کارآمد سازی نظام اداری.
بنابراین به عنوان نتیجه بحث می توان گفت که اصولا نهادهای سیاسی تشکیلاتی هستند که در یک بستر مناسب ارزشی، فرهنگی، سیاسی و حقوقی سامان می یابند و با توجه به کارکردهایی که دارند اهداف گونگونی را دنبال کرده و در نتیجه جامعه را به سوی رشد و تعالی مادی و معنوی سوق می دهند.
دانشیار روابط بین الملل- گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
نظر شما