در عرف معمول دنیا دیپلمات کسی است که در امر سیاست کار کرده، عمدتا یا نماینده ویژه دولت یا و در دستگاه سیاست خارجی مشغول به کار است. اما سیاستمدار واژه ای عام است و در ایران نیز سیاستمداران فراوانی وجود دارد اما هیچ یک دیپلمات نیستند.
دیپلمات دوره های خاص دیپلماتیک را در ارگان های مربوط به کار دیپلماسی گذرانده است اما سیاست مدار اینگونه نیست؛ بعضا سیاست مدار مسئول یک حزب است و در یک انتخابات به راس هرم قدرت می رسد. این فرد یک سیاست مدار است اما نمی تواند دیپلمات باشد.
وزارت خارجه مانند ارتش است و کارکنان آن هر یک رنگ های مشخصی دارند؛ از وابسته سیاسی در پایین ترین رده آغاز و تا رایزن یک که هم سطح سفیر است ادامه دارد؛ هر یک باید دوره های مشخصی را بگذرانند. پس از وابسته ها دبیر سوم، دبیر دوم و دبیر اول و سپس رایزن سوم، دوم و اول قرار دارند که رایزن اول در سطح سفیر است. هر کدام از این رده ها باید دوره های ویژه ای را گذرانده، گزارش ها یا کتاب هایی را تدوین کرده و ماموریت هایی را سپری کرده باشند.
ممکن است فردی سفیر شود اما این مراحل را پشت سر نگذاشته باشد اما این خارج از عرف است. آنچه معمول در جهان و ایران است سپری کردن هر یک از این رنگ ها و مراحل برای رسیدن به پست سفارت است.
اما سیاست مدار لزوما نیاز به گذراندن سلسه مراتب ندارد؛ سیاست مدار در مورد مسائل سیاسی اظهار نظر می کند اما نمی تواند مشخصا دیپلمات موفقی باشد در حالی که یک دیپلمات در هر حال می تواند کار سیاست مدار را انجام دهد. بعضا شاهدیم که برخی در روند کار دیپلماسی اظهارات ناپخته ای بیان می کنند که این نشان از دیپلمات نبودن و سیاسی بودن این افراد دارد.
نحوه بیان و رفتار و نشست و برخواست یک دیپلمات تابع مقررات مشخصی است، حتی «نه» گفتن یک دیپلمات با افراد عادی تفاوت دارد. بر همین اساس بهره گیری از سیاست مداران فاقد تجربه دیپلماسی تبعات منفی بدنبال خواهد داشت.
سفیر سابق ایران در مکزیک و استرالیا
نظر شما