کشف نشانه‌های پر شدن دندان یک مرد 6500 ساله با موم نشان می‌دهد مردمان دوران نوسنگی احتمالا از دانش دندان‌پزشکی خوبی برخوردار بودند. این کشف بر شواهد قبلی در این زمینه صحه گذاشته است.
علی رنجبران: احتمالا شما نمی‌خواهید چنین چیزی را در خانه امتحان کنید، اما یک تکه ساده موم که بر روی دندان فردی در 6500 سال قبل وصل شده، احتمالا قدیمی‌ترین نشانه از پر کردن دندان است که به ثبت رسیده است. این کشف به شواهدی اضافه می‌کند که نشان می‌دهد جوامع نوسنگی دانش دندان‌پزشکی شگفت‌انگیزی داشته‌اند.
این مرد باستانی که دندانش پر شده، بین 24 تا 30 سال عمر داشته و در جایی زندگی می‌کرده که امروزه اسلوونی نامیده می‌شود. فسیل استخوان فک این مرد باستانی که در اوایل قرن قبل در نزدیکی روستای لونچه پیدا شد، در آن زمان یکی از قدیمی‌ترین استخوان‌های انسان پیدا شده در سراسر زمین بود و بعد به موزه شهر تریست در ایتالیا رفت.
کلودیو تونیز از مرکز بین‌المللی فیزیک نظری تریست می‌گوید: «این استخوان برای مدت 101 سال در آن موزه بود بدون آنکه کسی توجه کند چیز عجیبی در باره آن وجود دارد.» اما بالاخره زمانی راز این استخوان فاش شد که تونیز و همکارش فدریکو برناردینی از این استخوان برای آزمایش یک نمونه جدید دستگاه تصویربرداری اشعه ایکس استفاده کردند.
عکس‌های جدید به آن‌ها نشان داد که مواد عجیبی به دندان این مرد چسبیده است. آن‌ها سپس با استفاده از دستگاه جدید، عکس سه‌بعدی کاملی از این دندان گرفتند که نشان می‌داد یک شکاف عمودی بلند و نقص مینای دندان در قسمت بالای این منطقه خالی از دندان وجود دارد. همین طور در این عکس به وضوح مشخص بود که ماده‌ای غیرعادی به شکل یک کلاهک نازک دنباله‌دار به خوبی این شکاف عمیق و همین‌طور منطقه بالایی آن را پر کرده است. طیف‌نگاری فروسرخ از دندان مشخص شد که مواد داخل دندان، موم زنبورعسل است و سن‌یابی آن‌ها به وسیله کربن14 نشان داد هر دو قدمتی به اندازه هم و حدود6500 سال دارند. این موضوع نشان داد که صاحب این دندان‌ها در زمانی که زنده بود، احتمالا از موم زنبورعسل برای ترمیم دندان شکسته و پوسیده استفاده کرده و بعد از آن از این دندان پرشده نیز استفاده می‌کرد. به این ترتیب، این دندان 6500 ساله به قدیمی‌ترین دندان پر شده روی زمین تبدیل شده است، حتی قدیمی‌تر از پروتزهای طلایی که امپراتوران روم برای جای خالی دندان‌هایشان از آن استفاده می‌کردند.
نحوه استفاده از این موم نشان می‌دهد آن‌ها این پر کردن دندان را به عنوان بخشی از مراسم کفن و دفن یا آیین‌های مذهبی به کار نگرفته‌اند. تونیز و برناردینی می‌گویند نحوه استفاده از این موم نشان می‌دهد این کار با هدف مهم موم کردن و بسته نگاه داشتن قسمت‌های زیرین دندان ترک خورده انجام شده است.
دندان‌پزشکان باستانی
یافته‌های قبلی نشان می‌دهد که انسانهای دوران نوسنگی به خوبی به دندان‌پزشکی تسلط داشتند. در سال 2001/1380، دیوید فریر از دانشگاه کانزاس و همکارانش نشانه‌های یک سوراخ‌شدگی عمدی را که احتمالا با تکه‌ای چخماق انجام شده بود، در 11 دندان پسین در محوطه‌ای باستانی در پاکستان یافتند که عمری بین 7500 تا 9000 سال داشتند. 4 عدد از این دندان‌ها نشانه‌هایی از خردشدگی داشتند اما در هیچ کدامشان نشانه‌های پرشدگی دیده نشده بود.
«بسیار مشکل است که باور کنیم آن‌ها می‌توانستند در اسکلت یا دندان‌ها دست‌کاری کنند، اما من فکر می‌کنم کار های تونیز و برناردینی بهترین اثبات برای این مسئله است.» این را فریر می‌گوید.
استفان بوکلی از دانشگاه یورک انگلستان می‌گوید: «موم به دلایل مختلف پرکننده مناسبی بوده است.» او عضو تیمی است که به تازگی از آنالیز دندان به شواهدی دست یافتند که نشان می‌دهد نئاندرتال‌ها پزشکان باتجربه‌ای بودند. او ادامه می‌دهد: «موم دمای ذوب پائینی دارد، به سادگی ذوب شده و جاهای خالی را پر می‌کند و سپس در دمای اتاق سفت می‌شود.» به این ترتیب به نظر می‌رسد موم واقعا پرکننده مناسبی بوده که به سادگی هم تجدید می‌شده. او اضافه می‌کند که این موم احتمالا حاوی مقدار کمی عسل و برموم (از تولیدات زنبورعسل که شبیه صمغ است و دمای ذوب آن کمی بالاتر از موم بوده و از آن سفت‌تر است) بوده که هر دو خاصیت ضد باکتریایی دارند و همین‌طور برموم ویژگی ضد پوسیدگی دندان نیز دارد.
فریر می‌گوید: «تمدن‌های قدیمی از چیزهای جالبی استفاده می‌کردند و روشهای جالبی برای حل مشکلاتشان داشتند که در حال حاضر تنها به دست تکنولوژی گشوده می‌شود.» این موضوع را هر وقت که ما چیزی درباره جوامع باستانی یاد می‌گیریم بیشتر درک می‌کنیم.
5353
نظر شما