روز بیست و هفتم اردیبهشت پنج کشور عضو اتحادیه ی اقتصادی اوراسیا در حاشیه اجلاس بین المللی اقتصادی آستانه در قزاقستان با جمهوری اسلامی ایران موافقتنامه تجارت ترجیحی امضاء کردند. براساس این موافقتنامه، تعرفه گمرکی سیصد قلم کالای ایرانی و دویست قلم کالای کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، شامل محصولات کشاورزی، غذایی و آبزیان، کاهش پیدا می کند که بعد از تصویب مجالس این کشورها اجرایی خواهد شد.
اوراسیا
نام منطقه وسیعی است که از ترکیب دو قاره اروپا و آسیا پدید آمده، مساحت اوراسیا
نزدیک به پنجاه و پنج میلیون کیلومتر مربع است و نزدیک به پنج میلیارد نفر در این منطقه
زندگی می‌کند که برابر با هفتاد درصد از جمعیت جهان است. روسیه و چین یعنی دو کشور
که عضو دائمی شورای امنیت هستند در این منطقه قرار دارند. سران سه کشور روسیه، بلاروس و
قزاقستان در سال 2014 در نشستی در آستانه پایتخت قزاقستان، رسما توافقنامه ای را
برای تشکیل "اتحادیه اقتصادی اوراسیا" امضا کرده و درنخستین گام با
ایجاد تعرفه گمرکی مشترک، در پی حذف تدریجی قوانین گمرکی حرکت نمودند.
برای روسیه، اوراسیا مفهوم "خارج نزدیک"
را دارد و از نگاه مسکو، کشورهای این منطقه ازجمله چهارده جمهوری جدا شده از شوروی
سابق، کماکان در حوزه نفوذ روسیه قرار دارند و کشورهای خارجی قلمداد نمی شوند. مسکو
علاقمند است محوریت خود را در این منطقه حفظ کرده و بخصوص در رقابت با آمریکا و
اروپا، اجازه حضور و نفوذ غرب را در این منطقه ندهد. در این ارتباط سازمان همکاری
شانگهای نقش مهم و تاثیرگذاری ایفا کرده و
اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز محوریت روسیه در اوراسیا را نهادینه می سازد.
چین اگرچه عضو اتحادیه
اقتصادی اوراسیا نیست اما به دلیل حضور در این منطقه ، منافع راهبردی خود از جمله
دستیابی به انرژی وبازارهای صادراتی را در اوراسیا جستجو می کند. در سال های اخیر،
چین در مسیر گذر از یک قدرت شرقی به یک قدرت آسیائی و حتی اوراسیائی حرکت کرده و
خود را یک کشور فراشرقی و قدرت قاره ای می داند. این کشور نگاه به غرب جغرافیائی
را تقویت کرده و معتقد است می تواند منافع ملی چین را آسیای مرکزی،جنوب قفقاز و
غرب آسیا تامین نماید. چین با سرمایه گذاری عظیم در بندر گوادر پاکستان، مترصد
دستیابی به آب های آزاد دریای عمان و تقویت حضور اقتصادی در کشورهای حوزه خلیج
فارس، خاورمیانه، اروپا و آفریقاست.
تقویت ارتباط با ایران نیز برای اعضای اتحادیه اوراسیا
دارای اهمیت می باشد چرا که این کشور به عنوان راه ارتباطی میان کشورهای اوراسیا و
خلیج فارس و دریای عمان و همچنین برخورداری از ذخایر غنی نفتی، توانمندی های فنی
مهندسی، صنایع گوناگون و معادن و نفوذ فوق العاده در منطقه به عنوان یک عامل
"ثبات زا" می تواند شریک خوبی برای منطقه اوراسیا باشد. به همین دلیل این
اتحادیه بارها تمایل خود به عضویت ایران را اعلام کرده و امضای موافقتنامه تجارت
ترجیحی اولین گام برای عضویت جمهوری اسلامی ایران در این اتحادیه می باشد. امضای این موافقتنامه در شرایطی که
آمریکا در ادامه بد عهدی های خود، با خروج یکجانبه از برجام، قصد دارد ایران را در
فشار اقتصادی قرار دهد؛ اقدامی مثبت تلقی شده و می تواند نقش موثری در جهت مقاوم
سازی اقتصاد ایران داشته باشد.در واقع این موافقتنامه پس از اجرایی شدن، فضای
جدیدی را برای توسعه صادرات ایران و روان سازی تجارت منطقه ای ایجاد خواهد کرد و
کاهش تعرفه های گمرکی می تواند در صدور کالاهای ایران به کشورهای عضو اتحادیه
اقتصادی اوراسیا با جمعیتی بیش از یکصد و هشتاد میلیون نفر بیانجامد.
حضور ایران در کنار روسیه و چین می
تواند شکل دهنده یک "مثلث ثبات و توسعه" در منطقه بوده و راهبرد ایجاد
یک "راه ابریشم اقتصادی جدید" را به یک طرح اجرائی تبدیل نماید.. روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز نیز
دارای ظرفیت های بیشماری است که قادر است مکمل رابطه با چین و روسیه باشد.
نکته آخر اینکه موضوع گسترش ارتباطات منطقه ای برای ایران، به ویژه در صورت تمدید تحریم های اقتصادی امریکا، اهمیت بیشتری پیدا کرده و در شرایط بی اعتمادی به غرب، تقویت روابط با کشورهای مستقل و قابل اعتماد و مناطق استراتژیک، می تواند یک دستورکار مهم برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باشد.
نظر شما