پذیرش غنی سازی اورانیوم ایران از سوی وزیر امور خارجه امریکا

مینا عای اسلام: مهدی آقاجعفری پس از اتمام دوران مسئولیت حسین امیرعبداللهیان، از مهر ماه امسال کار خود را به عنوان سفیر و نماینده ایران در منامه بحرین آغاز کرده است. او با فعالیت های دیپلماتیک آشناست چراکه پیش از قبول مسئولیت در سفارت کشورمان در منامه سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در ابوظبی، کاردار سفارت در بغداد و هم‌چنین کاردار سفارت در بحرین بوده است. آخرین سمت آقاجعفری پیش از این انتصاب، معاون مدیرکل خلیج‌فارس و خاورمیانه وزارت امور خارجه بود.

برای اطلاع از جزییات مسائل و حواشی اجلاس اخیر منامه گفت و گوی «خبر» با سفیر جمهور یاسلامی ایریان در بحرین را در ادامه بخوانید.

روز یکشنبه اجلاس امنیتی منامه در پایتخت بحرین به کار خود پایان داد. این اجلاس بر اساس چه اولویت هایی شکل گرفت و کارکردهای این اجلاس از ابتدا چگونه تعریف شده بود؟
این هفتیمن دوره اجلاس منامه بود. دو جلسه اول این اجلاس، نام آن «گفت و گوی خلیج» بود و جمهوری اسلامی ایران بنا به اعتراضی که نسبت به عنوان اجلاس داشت، در آن حضور نیافت.

با این وجود از ابتدا چارچوب بحث ها در رابطه با امنیت منطقه بود و بدنبال عدم حضور جمهوری اسلامی ایران و با توجه به مشهود بودن نقش و اهمیت حضور ایران در کامیابی و نتیجه بخش بودن بحث ها، برگزارکنندگان اجلاس به این نتیجه رسیدند که به لحاظ اهمیت حضور جمهوری اسلامی ایران، نام اجلاس را به" گفت و گوی منامه " تغییر دهند تا امکان حضور ایران نیز فراهم شود.

طی این سال ها شاهدیم که هر ساله بر اهمیت و جایگاه اجلاس منامه افزوده شده و امسال هم به لحاظ تعداد وزرای شرکت کننده و تعداد مدعوین بالاترین سطح اجلاس را شاهد بویدم.

موضوعات اصلی اجلاس منامه صرفا منوط به بحث های امنیتی است یا مسائلی دیگری را نیز شامل می شود؟
به طور کلی مدوعین این اجلاس و موضوعاتی که برای اجلاس در نظر گرفته می شود پیرامون دیدگاه های شرکت کنندگان نسبت به امنیت منطقه خلیج فارس است. هر یک از شرکت کنندگان دیدگاه کشور خود را نسبت به چگونگی تحقق امنیت در خلیج فارس بیان می کند و در مجموع این اجلاس یک نگاه امنیتی به منطقه و همکاری های موجود در منطقه دارد.

هدف بحرین ازمیزبانی این اجلاس چیست؟
بحرین با همکاری یک موسسه مطالعات استراتژیک که در لندن مستقر است، این اجلاس را طراحی کرد و هر ساله برگزاری می کند. پادشاه بحرین طی سال های گذشته و پیش از برگزاری این نشست ایده هایی را در رابطه با ایجاد یک مجموعه منطقه ای برای همکاری های منطقه ای مطرح کرده بودند. پس از رایزنی های مختلفی که با طرف های گوناگون بحریم با موسسه مطالعات استراتژیک فعال در لندن به نتیجه می رسد.

بر این اساس زمینه های گفت و گوهای منطقه ای در چارچوب مباحث امنیتی حوزه خلیج فارس شکل می گیرد و دولت بحرین تلاش خود برای جمع آوری دیدگاه های دیگر کشورها در ارتباط با مباحث امنیتی منطقه را آغاز می کند.

با توجه به اینکه بحث امنیت در منطقه موضوع مهمی است و از سوی کشورهای مختلف مورد استقبال قرار گرفته، به تدریج اجلاس منامه هم جایگاه خود را در مباحث امنیتی منطقه پیدا کرد.

حضور و پیشنهادات ایران تا چه اندازه برای این اجلاس اهمیت دارد؟
هر زمان که جمهوری اسلامی ایران در اجلاس منامه شرکت داشته بویژه در دو سال اخیر، به واقع حضوری فعال بوده و حتی برخی شرکت کنندگان اجلاس منامه ایران را ستاره اجلاس می نامند. حضور جمهوری اسلامی ایران و طرح دیدگاه های تهران در اجلاس منامه یکی از عوامل موفقیت این اجلاس بوده و هر زمان که جمهوری اسلامی ایران در اجلاس حضور داشته، این حضور کاملا بارز و فعال بوده و هر زمان که به دلایلی در اجلاس حاضر نبوده، غیبت ایران بسیار محسوس بوده است. این نکته از سوی مسئولین موسسه مطالعات استراتژیک و مقامات بحرینی به طور مشخص اذعان شده است.

مشخصا چه نشانه هایی دال بر اهمیت و تاثیرگذاری پیشنهادات ایران در اجلاس منامه وجود دارد؟
دیدگاه جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر "بومی سازی امنیت در منطقه" است. این دیدکاه ثابت است. آنچه که این دیدگاه را بارز کرده و سال به سال بر اهمیت آن افزوده، ناکامی سایر دیدگاه ها در تامین امنیت منطقه بوده است.  کشورهایی که امنیت را مقوله ای وارداتی می دانستند یا طرف هایی که بدنبال حضور نیروهای بیگانه برای تامین امنیت منطقه بودند، طی سال های اخیر در حال رسیدن به این نتیجه هستند که نه تنها حضور نیروهای بیگانه در منطقه امنیت را محقق نساخته بلکه در هر جا که این نیروها بویژه در بخش های نظامی حضور پیدا کرده اند، موجب رشد ناامنی و عدم استقرار امنیت و رشد افراط گرایی شده اند. نمونه های این مساله را در عراق و افغانستان دیگر مناطق شاهدیم.

به این ترتیب هر زمان که جمهوری اسلامی ایران در اجلاس های امنیتی مانند اجلاس منامه حاضر می شود، اساس دیدگاه خود را با توجه به شرایط تحولات روز بیان می کند.

در اجلاس اخیر منامه نیز آقای متکی به آسیب شناسی بحث امنیت منطقه پرداختند و بسیار مورد توجه قرار گرفت. از این جهت حضور جمهوری اسلامی ایران اهمیت دارد که اظهاراتش مبتنی بر واقعیات است. ایده بومی سازی امنیت منطقه نیز به تدریج جایگاه واقعی خود را در منطقه پیدا می کند.

امنیتی می تواند پایدار باشد که با حضور کشورهای منطقه دنبال شود چراکه کشورهای منطقه بیش از هر طرفی می توانند منافع و مصالح شان را تشخیص دهند.

پیشنهادات آقای رئیس جمهور در جمع روسای شورای همکاری خلیج فارس نیز همان قالب دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران است. بر اساس این دیدگاه، امنیت و رشد و توسعه منطقه نه از طریق بیگانگان بلکه با همکاری کشورهای منطقه در ابعاد اقتصادی، تجاری، سیاسی، گردشگری، فرهنگی، مردمی و اجتماعی امکان پذیر است.

به نظر می رسد که بحرین به یک پایگاه بررسی های امنیتی در میان کشورهای حوزه خلیج فارس تبدیل شده است. آیت می توان چنین تحلیل کرد که نوعی تقسیم کار میان کشورهای این حوزه در حال شکل گیری است که بخش امنیتی آن به بحرین واگذار شده است؟
از این نشست ها در کشورهای دیگر خلیج فارس هم برگزار می شود، در امارات هم مرکز مطالعات استراتژیک امارات سالانه نشستی مشابه برگزار می کند. در سایر کشورها نیز مشابه این نشست برگزار می شود اما مجموعه شرایط هم به لحاظ برگزارکنندگان و هم به جهت استقبالی که از اجلاس منامه شده، موجب شده است که طرح گفت و گوی منامه جایگاه ویژه ای پیدا کند.

معتقدم که اجلاس منامه توانسته جایگاه خود را پیدا کرده و به تعریف خوبی در میان اجلاس هایی که در منطقه برای طرح دیدگاه های امنیتی کشورها طراحی شده برسد.

مجددا به اجلاس منامه و حوادث حاشیه ای آن بازگردیم. نوع مواجه خانم کلینتون با طرف ایرانی در این نشست خبرساز شد.
بله. سخنرانی خانم کلینتون در اجلاس همراه با لحن ملایمت آمیز و مسالمت آمیز تعبیر شد. برای اولین بار بود که وزیر خارجه امریکا حق ایران را در غنی سازی اورانیوم به رسمیت شناخت.

آقای متکی نیز در مصاحبه مطبوعاتی خود اشاره کرد که این گامی به پیش است اما باید ترجمه عملی از این سخنان را شاهد باشیم.

واشنگتن پست گزارشی را منتشر کرد که نویسنده آن مدعی بود خانم کلینتون سخنرانی خود را خطاب به هیات ایرانی حاضر در اجلاس ایراد کرد. شما به عنوان یکی از حاضران جلسه این ارزیابی را از سخنرانی وزیر خارجه امریکا داشتید؟
خانم کلینتون یک سخنرانی کلی داشتند اما با توجه به اینکه سخنرانی او در ضیافت شام ولیعهد بحرین انجام شد، در بخشی که مربوط به ایران بود، اشاره ای به هیات ایرانی کردند. این طور نبود که سخنرانی وزیر خارجه امریکا خطاب به هیات ایرانی باشد.

به نظر می رسد که محتوای سخنان خانم کلینتون مشابه پیام های نوروزی اوباما برای ایران بود. آیا این سخنان پیام جدیدی داشت؟
ممکن است که برداشت های عمومی این باشد که سخنان نرمی از سوی وزیر خارجه امریکا در مورد ایران مطرح شد اما این سخنان باید از آسمان به زمین بیاید و ترجمه عملی شود تا قابل ارزیابی باشد. صرف سخن گفتن فایده ای ندارد.

شما به رسمیت شناختن حق غنی سازی اورانیوم ایران از سوی خانم کلینتون را نکته متفاوت اظهارات او در مورد ایران می دانید.
این نکته بازر سخنرانی خانم کلینتون بود که فکر می کنم قابل توجه است.

فکر می کنید چرا خانم کلینتون قبل از خروج از بحرین ماجرای مواجه با آقای متکی و سلام کردن به ایشان و بی توجهی وزری امور خارجه کشورمان را مطرح کردند؟
این را باید از خانم کلینتون پرسید.

آیا می تواند نشانه ای از علاقمندی امریکا برای برقراری رابطه و نشان دادن تلاش امریکا برای بهبود روابط باشد؟
من مسائل رخ داده در اجلاس را شرح دادم. تحلیل این مسائل را باید از مسئولان ذی ربط سوال کنید.

آیا قبل از این اجلاس منامه علاوه بر حرف و حدیث های رسانه ای در مورد احتمال مواجه دو هیات ایرانی و امریکایی، رایزنی هایی نیز با سفارت جمهوری اسلامی ایران در منامه صورت گرفته بود؟
این بحث های بیشتر در مطبوعات مطرح بود.

در مورد واکنش بحرین به انتشار اسناد ویکی لیکس اظهاراتی از وزیر خارجه این کشور شاهد بودیم. موضع کلی بحرین به این اسناد و بویژه موضوعاتی که در مورد ایران مطرح شده بود چیست؟
این مساله از دو موضع قابل بررسی است؛ یکی واکنش بحرین در سطح اعلامی که توسط وزیر امور خارجه بحرین صورت گرفت و او گفت که اسناد منتشر شده مربوط به امریکایی هاست و امریکا باید اظهار نظر کند. آنچه که ما از مسئولین و مقامات کشورهای منطقه در مورد اسناد منتشر شده و مسائل مرتبط با ایران می شنویم ( طی سفر وزیر خارجه به به کویت و سپس بحرین و رایزنی با مقامات منطقه در حاشیه اجلاس منامه) حاکی از ابراز اشتیاق برای توسعه همکاری ها و ادامه روابط با ایران است.

سایر موارد که مربوط به امریکایی هاست باید از امریکایی ها سوال شود.

نگاه کلی بحرین به برنامه هسته ای ایران نیز بر همین اساس است؟
در مجموع کشورهای منطقه همواره از حق همه کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای حمایت می کنند اما غربی ها و امریکایی ها همواره خط القاء این مساله را دنبال می کنند که کشورهای جهان از موضع آنها حمایت می کنند.

انتشار اسناد اخیر نیز می تواند در همین چارچوب قابل ارزیابی باشد. می توان انتشار این اسناد را به عنوان یک دیپلماسی تبلیغی در نظر گرفت برای آنکه آنچه غرب تاکنون بدست نیاورده، از این طریق برای خود حاصل کند. اولا تلاش دارند به جهان اعلام کنند که تنها نیستند و دیگران با آنها هستند و ثانیا از جهت ایجاد اختلاف و فتنه میان کشورهای منطقه. اما خوشبختانه با مواضع تهران و کشورهای منطقه پاسخ ها مشخص شده است.

زمینه های تقویت همکاری میان تهران و منامه بیشتر در چه بخش هایی قابلیت بروز و ظهور دارد؟
بحرین و ایران مشترکات زیادی دارند. مشترکات فرهنگی، تاریخی، جغرافیایی، دینی، اجتماعی، مردمی و خانوادگی میان دو کشور مشخص است. هر دو کشور منطقه استراتژیک واقع هستند و سرنوشت و منافع مشترک دارند. این مجموعه در ایجاد بسترهای همکاری بسیار ممتاز است.

مشخصا در چه زمینه های قابلیت توسعه روابط وجود دارد؟
در بخش تجاری بحرین می تواند عرصه خوبی برای صادرات کالاهای ایران و توزیع در منطقه باشد. بازار ایران قابلیت استفاده در بحث های تجاری را به بحرین می دهد. در بخش اقتصادی امکان همکاری های فنی و مهندسی وجود دارد.

در بخش گردشگری که ارتباط مستقیم با مردم و فرهنگ دو کشور دارد، در حال حاضر شاهدیم که حدود 50 هزار نفر بحرینی در سال از ایران دیدن می کنند که بیشتر در قالب تورهای زیارتی است.

چنانچه بتوانیم زیرساخت های لازم در بخش گردشگری را فعال و تبلیغات لازم برای شناسایی جاذبه های گردشگری دو کشور را  ایجاد کنیم، انتظار چند برابر شدن رفت و آمدهای میان ایران و بحرین طبیعی خواهد شد. این مساله به فراهم شدن بسترهای سرمایه گذاری سرمایه داران دو کشور در بخش گردشگری یکدیگر نیز کمک می کند.

در توسعه روابط با بحرین در کلیه زمینه های آمادگی داریم و محدودیت برای توسعه روابط قائل نیستیم. البته تا رسیدن به سطح مورد انتظار فاصله زیادی داریم. بحرین و ایران می توانند یکی از بهترین الگوهای روابط دو همسایه را در بین کشورهای منطقه ارائه دهند.

/114ف