با وجود انتشار اخباری مبنی بر نگهداری برخی بازداشتشدگان اخیر در بازداشتگاه‌های غیرقانونی نظیر کهریزک، طبقه منفی چهار وزارت کشور و... یک عضو کمیته ویژه مجلس به استناد اظهارات دادستان تهران تأکید دارد که چون همه بازداشتشدگان در اوین نگهداری می‌شوند دیگر نیازی به بازدید از دیگر انواع بازداشتگاهها وجود ندارد.
محمدحسن دوگانی که از سوی کمیسیون آموزش و تحقیقات در کمیته ویژه بررسی وضعیت بازداشتشدگان عضویت یافته است همچنین می‌گوید که بازداشتگاهی در وزارت کشور وجود ندارد. این کمیته به دستور علی لاریجانی رئیس مجلس هشتم در روز یک‌شنبه هفته گذشته تشکیل شد و در حال‌حاضر 13 نفر از نمایندگان مجلس در آن عضویت دارند.
اعضایی که ابتدا تنها محصور به نمایندگانی از فراکسیون اصولگرایان بود اما با اعتراض نمایندگان عضو فراکسیون اقلیت، قدرت‌الله علیخانی و مهدی سخایی نیز به آن پیوستند. اگرچه بنای این کمیته به پیگیری وضعیت بازداشتشدگان و همراهی با قوه‌قضائیه برای آزادی هرچه سریعتر کسانی است که از جرم کمتری برخوردارند و تلاش برای احقاق حقوق قانونی دیگر افرادی است که نقش مدیریت بحران‌های اخیر را داشته‌اند، اما به نظر می‌رسد که ادامه فعالیت کمیته ویژه مجلس و پیشبرد برنامه‌های آن بیش از هرچیز به همکاری قوه‌قضائیه به ویژه دادستانی تهران بستگی دارد.
کما اینکه چون هنوز سعید مرتضوی زمان بازدید آنها از بند سیاسی زندان اوین را فراهم نکرده است، نمایندگان مجلس موفق به ملاقات با فعالان سیاسی و رسانه‌ای بازداشت شده، نشده‌اند. آنچه در پی می‌آید گفت‌وگوی «خبر» با محمدحسن دوگانی نماینده فسا و منتخب لاریجانی در کمیته ویژه مجلس است.
از زمان تشکیل کمیته ویژه بررسی وضعیت بازداشتشدگان اخیر تاکنون، چه اقداماتی از سوی این کمیته صورت گرفته است؟
عمر مفید این کمیته سه روز بوده. از روز دوشنبه که این کمیته تشکیل شده است تا روز چهارشنبه که جلسات علنی مجلس به پایان رسید. از این فرصت کوتاه ابتدا دیداری با دادستانی تهران داشته و ابعاد مختلف بازداشت‌های اخیر را بررسی کردیم. همچنین از روند پیشرفت پرونده‌های قضایی مطلع شده و در جریان آن قرار گرفتیم. پس از آن نشست مشترکی با آقای لاریجانی، رئیس مجلس داشتیم و گزارشی از بررسی‌های صورت گرفته را به ایشان منتقل کردیم. بازدید از زندان اوین و گفت‌وگو با بازداشتشدگان نیز صورت گرفت.
در مجموعه این بررسی‌ها آمار دقیقی از بازداشتشدگان به شما ارائه شد؟
گفتند قریب به 1000 نفر بازداشت شده بودند که تنها 300 نفر از آنها تا قبل از تشکیل کمیته ویژه همچنان در بازداشت به سر می‌بردند و مابقی که به گفته مسئولان قضایی از جرائم سبک‌تری برخوردار بودند آزاد شدند. از این 300 نفر هم حدود 140 نفر طی روزهای گذشته آزاد شدند و بنابراین کمتر از 200 نفر همچنان در بازداشت هستند که بنا به دستور رهبری انقلاب و رایزنی‌های کمیته‌های تشکیل شده در مجلس و قوه‌قضائیه، قرار بر این شده است که پرونده تمامی آنها تا چهارشنبه این هفته مورد بررسی قرار بگیرد. در این بررسی‌ها، کسانی که قابلیت آزاد شدن داشته باشند را آزاد خواهیم کرد. به همین دلیل همچنان بررسی وضعیت بازداشتشدگان در دست بررسی است.
کسانی که همچنان در بازداشت به سر می‌برند، کجا نگهداری می‌شوند؟
همگی در اوین هستند.
به گفته آقای جلالی این افراد عموماً کسانی هستند که در زمره فعالان سیاسی و رسانه‌ای به شمار می‌روند. قرار بود امکان ملاقات اعضای کمیته ویژه مجلس با آنها فراهم شود. چه زمانی با آنها ملاقات می‌کنید؟
قرار شد اول هیأت منتخب رئیس قوه‌قضائیه پرونده‌های این افراد را بررسی کند تا اگر لازم شد، ما بعد از آن ملاقاتی با این افراد داشته باشیم.
یعنی پس از بررسی این پرونده‌ها شما با بازداشتشدگان سیاسی و رسانه‌ای ملاقات خواهید کرد؟
بله! اما طی سه روز گذشته که از عمر تشکیل کمیته ویژه بررسی وضعیت بازداشتشدگان اخیر می‌گذرد، هنوز فرصت دیدار با آنها را نداشته‌ایم.
از مسئولان قضایی اعم از قوه‌قضائیه و دادستانی می‌خواهید تا پرونده‌های این افراد را که متهم به مدیریت و اتاق فکر اغتشاشات اخیر هستند را بررسی کنید؟
اگر فرصت کنیم، بله. اما هنوز پرونده‌های آنها در قوه‌قضائیه است و به ما ارائه نشده است.
درخواست بررسی این پرونده‌ها را ارائه داده‌اید؟
فعلاً که این پرونده‌ها در حال بررسی در قوه‌قضائیه است و ما هم به این بررسی‌ها نظارت داریم.
از دیگر بازداشتگاهها به غیر از اوین، چه زمانی بازدید می‌کنید؟
به گفته دادستان تهران، تمامی بازداشتشدگان وقایع اخیر در اوین هستند، از این رو هیچ بازداشتگاه دیگری از آنها نگهداری نمی‌کند که لازم باشد از آن بازدید کنیم.
اما برخی از آنها در کهریزک بودند.
بله، اما همگی به اوین منتقل شدند و چون قبل از تشکیل کمیته ویژه مجلس برای بررسی وضعیت بازداشتشدگان این بازداشتگاه با دستور رهبری تعطیل شد، دیگر نمایندگان مجلس از آن بازدیدی نکردند.
گفته می‌شود بازداشتگاهی نیز در طبقه چهارم وزارت کشور شناسایی شده از آنجا کی بازدید می‌کنید؟
کسی در وزارت کشور در بازداشت به سر نمی‌برد. اصلاً وزارت کشور بازداشتگاه ندارد تنها در روزهای اول اغتشاشات برخی بازداشتشدگان به شکل موقت تا قبل از تشکیل پرونده‌شان و تحویل به مراجع قضایی، در آنجا نگهداری می‌شدند.
و این مدت نگهداری چقدر بوده است؟
حداکثر یکی دو روز به همین خاطر نمی‌توان به آن اسم بازداشتگاه گذاشت.
با توجه به اینکه شما عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هستید، از وضعیت دانشجویان یا دانشگاهیان بازداشت شده چه اطلاعی دارید؟
دانشجویان و دانشگاهیان بازداشتی نیز در زمره همان کسانی هستند که همچنان در زندان به سر می‌برند. البته مسئولان و رؤسای دانشگاه‌ها آمار دقیقی از این افراد نداشتند که به کمیسیون ارائه دهند اما مسئولان دادستانی آمارهایی در این باره دارند که قرار است در هفته جاری آن را با هم ارائه دهند.
اگرچه تشکیل کمیته ویژه بررسی وضعیت بازداشتشدگان اخیر در مجلس جای تقدیر دارد اما سؤالی در افکار عمومی جامعه مطرح است و آن اینکه چرا چنین کمیته‌ای این‌قدر دیر تشکیل شده است؟ این کمیته زمانی تشکیل شد که پسر آقای روح‌الامینی کشته شد.
اینکه مجلس دیر وارد عمل شد به خاطر آن بود که مجلس به مدت سه هفته تعطیل بوده است البته مجلس از ابتدای مسائل به وجود آمده پس از انتخابات نسبت به این مسائل حساس بود کمااینکه کمیته‌ای هم از سوی رئیس مجلس برای بررسی اغتشاشات اخیر تشکیل شد. اما پس از پایان تعطیلات و ادامه این مسائل، رئیس مجلس بار دیگر کمیته ویژه‌ای را برای بررسی وضعیت بازداشتشدگان تشکیل دادند.
تشکیل کمیته دوم در حالی که نتیجه نهایی بررسی‌های کمیته اول مشخص نشده است این شائبه را به وجود آورده که کار کمیته اول ابتر مانده و یا بی‌نتیجه رها شده است این تصور چقدر صحت دارد؟
کمیته اول صرفاً برای ملاقات با افراد مؤثر و چهره‌های سیاسی و کارگزاران نظام تشکیل شده بود. بررسی وضعیت بازداشتشدگان جزو وظایف این کمیته نبود. به همین خاطر کمیته دوم تشکیل شد.
به نظرتان تلاش‌های مجلس در قالب تشکیل این کمیته‌ها چقدر اثرگذار است؟
مجلس دارای دو قدرت در حوزه قانونگذاری و نظارت است که از بعد وظایف نظارتی خود می‌تواند بر مجموعه اتفاقات اخیر اثرگذار باشد. مجلس می‌تواند به روند اجرایی قوه‌قضائیه، دادخواست‌ها و... نظارت داشته و رایزنی‌هایی را برای کمک به مسئولان این قوه داشته باشد.
نظارت مجلس بر عملکرد متخلفین در جریان بازداشت‌های اخیر چگونه خواهد بود؟ چطور بر عملکرد خاطیان اعم از ضابطین قضایی یا افراد ناشناس نظارت خواهید کرد؟
مجلس بر پرونده‌های مربوط به این مسائل نظارت می‌کند تا اگر احیاناً خطایی از سوی نیروی‌های نظامی و انتظامی و... چه در زندان و چه در حین بازداشت، صورت گرفته باشد، این موارد را به صورت ویژه در دادستانی مورد بررسی قرار داده و خواستار بررسی آنها از سوی دادستان تهران شود.
پس حداکثر کار اجرایی و عملی مجلس، ارائه چند تذکر است؟
علی‌القاعده همین طور است. چون مجلس عملکرد نظارتی دارد نه اجرایی.
با این حساب چطور می‌توان امیدوار بود که تشکیل چنین کمیته‌هایی بازدارنده باشد و در آینده دیگر شاهد تکرار اغتشاشاتی از این دست از یک‌سو و سوءرفتار با بازداشتشدگان از سوی دیگر نباشیم؟
به نظر من مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از تکرار اغتشاشات، تن دادن به قانون و قانون‌پذیری است. اگر همه طبق قانون عمل می‌کردند چنین اتفاقاتی نمی‌افتاد. اگر با متخلفین هم برخورد قانونی شود دیگر شاهد تکرار آن نخواهیم بود. بهترین راه برای اداره کشور و احقاق حقوق مردم، تسلیم شدن در برابر قانون است. ما هم طبق سازوکارهای قانونی، تذکرات‌مان را به مسئولان قضایی و دیگر مسئولان ذی‌ربط می‌دهیم و امیدواریم که آنها تمکین کنند.
با خانواده بازداشتشدگان تاکنون ملاقات داشته‌اید؟
هنوز نه. همانطور که گفتم سه روز از شروع فعالیت ما می‌گذرد و فرصت چنین بازدیدهایی را نداشته‌ایم. اگر وقت شد حتماً همه ابعاد مسئله را حتی در دیدار با خانواده بازداشتشدگان بررسی می‌کنیم.
با خانواده کشته‌شدگان چطور؟ با آنها ملاقاتی داشته‌اید؟
در مورد آقایان روح‌الامینی و کامرانی مجلس به شکل ویژه وارد عمل خواهد شد. کمااینکه خواستار پرونده پزشکی آنها از سوی دادستان تهران شدیم و آقای مرتضوی هم وعده دادند تا پرونده آنها را به یک قاضی ویژه بسپارند تاکنون یکی دو نفر از اعضای کمیته ویژه مجلس از جمله آقای کاظم جلالی دیداری با خانواده آقای روح‌الامینی داشته و از آنها دلجویی کرده است. اگر فرصت شود همه اعضای کمیته با آنها ملاقات خواهیم کرد.
خانواده دیگر کشته‌شدگان چطور؟ با آنها هم دیدار می‌کنید؟
هنوز که برنامه‌ای برای این منظور نداشته‌ایم. اگر لازم باشد و فرصت شود شاید نشست‌هایی با آنها داشته باشیم.
در شرایطی که قوای مقننه و قضائیه با تشکیل کمیته‌هایی مشغول بررسی وضعیت بازداشتشدگان اخیر هستند، رئیس قوه مقننه، وزیر اطلاعات را عزل کرد این اقدام دولت در چنین شرایط حساس را چطور ارزیابی می‌کنید؟
برکناری وزرا از جمله اختیارات رئیس‌جمهور است هر چند با توجه به مدت کوتاه باقی مانده از عمر دولت، بهتر بود که این عزل و نصب‌ها صورت نمی‌گرفت. تا هم به ثبات دولت و کشور کمک می‌شد و هم روال امور، به شکل عادی می‌گذشت.
آقای جوانفکر مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور در مطلبی در وبلاگ‌شان تلویحاً از اهمال وزیر اطلاعات به عنوان دلیل برکناری وی سخن گفته است با توجه به شناختی که از آقای اژه‌ای دارید، اتهام اهمال در فعالیت‌های وی را چقدر نزدیک به واقعیت می‌دانید؟
این مسئله به نظر کارشناسی خود دولت بستگی دارد که آیا واقعاً چنین ضعف‌هایی وجود داشته است یا نه. من که تا به حال چیزی در این مورد نشنیده‌ام اما حتی اگر اهمالی هم بوده و ضعفی وجود داشته دولت می‌توانست آن را تا پایان این هفته تحمل کند تا عمر دولت نهم تمام شود.
نظر شما