پیام ایران به آمریکا چه بود؟

مهسا مژدهی: ایالات متحده به فعالیت های خود برای بازگرداندن برجام سرعت بخشیده است. در واشنگتن پیشبینی می شود که ورود ایران به مرحله انتخابات می تواند اوضاع را پیچیده تر کند. در کنار این موضوع ایالات متحده می داند که تا ابد برای بازگشتش به برجام فرصت باقی نیست و این توافق با گذشت زمان اسیب پذیرتر خواهد شد. ایران هم با ضرب الاجلی که تعیین کرده ضرورت عجله را گوشزد می کند.

آنچه آمریکایی ها به عنوان پیشنهاد به تهران مطرح می کنند، طرحی بدون جزییات بوده که در آن حرفی از برداشته شدن تحریم ها به طور کامل(آنطور که تهران می خواهد) زده نمی شود. آنها در این طرح حتی از اینکه تا چه اندازه از تحریم ها و کدام یک از آن ها را لغو خواهند کرد حرفی نزده اند. در مقابل از ایران خواسته اند تا دو اقدام مهم خود در زمینه پیشرفت هسته ای را متوقف کند. مواردی که واشنگتن خواهان رعایت آن است برای تهران قابل قبول نبوده است. به نظر می رسد که ایالات متحده می خواهد با اقداماتی از این دست خود را به عنوان کشوری که خواهان بازگشت به توافق است قلمداد کند. به ویژه آنکه برجام برای بایدن یک ازمون است تا نشان دهد تا چه اندازه بر سر قول های انتخاباتی اش ایستاده است.

 وزیر امور خارجه کشورمان اوایل مارس در توییتر نوشت که ایران به زودی "پیشنهاد سازنده و جامع" خود را برای از سرگیری گفت و گوها اعلام خواهد کرد. اما کماکان قدمی در جهت بازگشت برجام از سوی هیچ کدام از طرفین برداشته نشده است. برخی نسبت به پیشنهاد امریکایی ها خوشبین اند اما برخی از ناظران معتقدند که بایدن حالا می خواهد توپ را به زمین تهران بیاندازد و ایران را مقصر عدم نتیجه گیری سریع قلمداد کند.

این در حالی است که روز شنبه ایران و چین سندی را امضا کردند که به موجب آن اقتصاد کشور از لنگری که انداخته است امکان حرک پیدا می کند. از فروش نفت تا صادرات و واردات. پس از امضای این سند بلینکن وزیر خارجه امریکا اعلام کرد که حاضر است برخی از تحریم ها را لغو کند اما او دقیقا توضیح نداد که این طرح شامل کدام تحریم می شود تحریم های دوران ترامپ یا کلیه تحریم ها؟ از سوی دیگر تحریم های دوران ترامپ که به تحریم های ثانویه نام گرفت اضافه بر تحریم هایی بود که شورای امنیت سازمان ملل درباره پرونده هسته ای ایران اعمال کرد. باقی تحریم ها همان تحریم هایی هستند که اتحادیه اروپایی و دولت های دموکرات آمریکا به بهانه حقوق بشر بر ایران اعمال کرده اند. با اینحال به نظر می رسد که این پیچدگی تحریم های ثانویه و اولیه گره آن به راحتی باز نخواهد شد و زمان بر است. برخی از صاحب‌نظران روابط بین الملل معتقدند که سند 25 ساله ایران و چین می تواند راهشگای روابط ایران و امریکا شوند بر این اساس که واشنگتن برای عقب نماندن از قافله بالاخره تن به مذاکره برجامی در قالب 1+5 می دهد و شرط ایران برای لغو کلیه تحریم ها را می پذیرد. چراکه امریکا می داند که اگر این سند اجرایی شود شرق آسیا قطب قدرتمند اقتصادی امنیتی و نظامی خواهد شد و این مساله ای است که آنها خواهان ان نیستند.

هدف بایدن از پیشنهاد تازه به تهران چیست؟

در همین باره رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل بین الملل به خبرآنلاین گفت: «هنوز جزییات پیشنهادی که آمریکا می خواسته پیشنهاد بدهد هنوز مشخص نیست. آنچه گفته شده پیشنهادی مبنی بر توقف غنی سازی بیست درصدی و کار روی سانترفیوژهای پیشرفته است. در این پیشنهاد توازنی بین خواسته های امریکا و ایران وجود دارد و می شد حدس زد که ایران آن را نپذیرد.»

این کارشناس سیاست خارجی در ادامه با طرح این سوال که چرا این توازن وجود ندارد؟ بیان کرد: «ما قبلا دیده بودیم که در سال 1387 همین پیشنهاد توقف غنی سازی بیست درصدی منجر به مذاکرات ژنو شد. یعنی آن موقع هم مساله برای ایران بسیار مهم و برگ برنده بود. در حالی که الان امریکا با این پیشنهاد وزن و اهمیت غنی سازی بیست درصدی را پایین اورده است. این چیزی نیست که ایران با آن موافقت کند.ایران خواستار این است که کلیه تحریم ها برداشته شود و با این پیشنهاد چنین چیزی اصلا وجود ندارد. بنابراین مطرح کردن این وضوع به معنای این است که دولت بایدن می خواهد توپ را به زمین ایران بیاندازد و به جهان و به ویژه شرکای اروپایی اش بگوید که واشنگتن مخالف دیپلماسی نیست. ولی واقعیت این است که محتوای پیشنهادی که پولیتیکو از آن صحبت می کند با خواسته های تهران فاصله بسیاری دارد و چنین پیشنهادی منجر به گشایش جدی در بحث هسته ای نخواهد شد.»

او با تاکید بر اینکه این خواسته منطقی نیست و یک طرفه است در مورد واکنش ایران به پیشنهاد امریکا گفت: «ایران یک موضعی را اعلام کرده. بحث مجلس و بقیه مقامات هم هست که اعلام کرده اند که بایستی بخش عمده ای از تحریم ها برداشته شود. این صحبت جدید ایران در ادامه همان خواسته ها و مواضع قبلی است و طبیعی است که ایران بر خواسته اش پافشاری کند.رهبری هم اعلام کرده اند که تحریم ها باید برداشته شود و چیز جداگانه ای از موضعی که ایران پیش از این هم گرفته بود نیست. این پافشاری باعث می شود که طرف مقابل امتیاز بیشتری را بدهد.»

قهرمانپور در پاسخ به اینکه سند 25 ساله ایران و چین چه تاثیری بر آینده برجام دارد افزود:  «در مورد سند بیست و پنج ساله امضا شده بین تهران و پکن دو دیدگاه وجود دارد. یکی اینکه این پیامی از سوی ایران به غرب است مبنی بر اینکه ایران سیاست خارجی خود را طوری تنظیم می کند که انگار تحریم ها به این زودی رفع نخواهد شد و ایران هم برای آنها راهکار دارد. بنابراین پیامی است به آمریکا که از مواضع خود کوتاه بیابد و تلاشی برای افزایش قدرت چانه زنی ایران در مقابل غرب به صورت کلی و در مورد هسته ای به صورت خاص.

دیدگاه دیگر معتقد است که این سند چیزی فراتر از مساله غرب است و آن تغییر قدرت به سود چین در نظام بین الملل است. این دیدگاه می گوید حتی اگر مساله تحریم ها و برجام هم نبود ایران با پکن قرارداد می بست. به این خاطر که همه شواهد و قرائن می گوید که چین در اینده نزدیک تبدیل به قدرت برتر اقتصادی جهان خواهد شد و همه کشورها و همچنین ایران ناچارند تا به این واقعیت توجه کنند و سیاست خارجی خود را با توجه به این موضوع پیش ببرند.امضای این سند بدون تاثیر در روابط ایران و امریکا و موضوع برجام نیست. شاید واکنش امریکا واکنشی به امضای سند بیست و پنج ساله بین ایران و چین باشد.

اینکه در واشنگتن گفته می شود سند بیست و پنج ساله ممکن است باعث تحریم های بیشتر شود، مطرح نیست. برای ایران برداشتن بخشی از تحریم ها به این مفهوم خواهد بود که ایران پذیرفته که با بقیه تحریم ها مشکلی ندارد . بلکه تهران می گوید همه اینها غیر انسانی و غیر قانونی هستند و باید لغو شوند. وقتی ایران این پیشنهادات را در مورد لغو برخی از تحریم ها بپذیرد می تواند شرایط را به ضرر ایران کند.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
چرا ایران پیشنهاد امریکایی‌ها را نپذیرفت؟
واقعیت‌ها در مورد محرمانه بودن قرارداد ۲۵سالهٔ ایران و چین
هدف پکن از امضای قرارداد با تهران چه بود؟

312310